ABC spółek

Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych wprowadza zasadę biznesowej oceny sytuacji (business judgement rule). Na czym ona polega i co oznacza w praktyce?

Projekt ustawy zmieniającej Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw przewiduje wprowadzenie nowych zasad w grupie spółek. Zmiany komentuje mec. Magdalena Jadczyszyn-Skitek, radca prawny w kancelarii Chałas i Wspólnicy.

Pozostało już tylko 11 dni do ujawnienia beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych. Na chwilę obecną wciąż wiele spółek nie spełniło jeszcze tego wymogu. W praktyce powstaje bowiem wiele wątpliwości interpretacyjnych, takich jak np. kwestia podmiotów zależnych spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych czy też spółek Skarbu Państwa. Przedstawiamy 5 najczęściej popełnianych przez spółki błędów tym zakresie - w ocenie radcy prawnego Rafała Semczyszyn.

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych należy opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Pomimo przestoju na rynku z jakim obecnie musi zmierzyć się większość polskich spółek, spora część z nich prowadzi swoją działalność, z czym wiąże się między innymi konieczność odbycia zgromadzenia organów - czy to zarządu czy wspólników. Czy obecnie obowiązujące przepisy dotyczące ograniczeń w kontaktach międzyludzkich i przemieszczania się dają w ogóle możliwość odbycia takiego zgromadzenia? Jakie instrumenty prawne można wykorzystać, aby zorganizować takie zgromadzenie i podejmować uchwały dbając o bezpieczeństwo jego uczestników?

Od dnia 13 października 2019 roku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, nałożono na niektóre podmioty gospodarcze, obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych do nowopowstałego Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Informacja ta jest istotna, z uwagi na fakt, wysokich kar jakie mogą być nakładane za niedokonanie stosowanego zgłoszenia.

W 2020 r. wejdzie w życie wiele zmian istotnych dla spółek. handlowych. Warto poznać kalendarium najważniejszych zmian oraz wiedzieć, w jaki sposób wpłyną one na działalność spółek.

13 października 2019 r. ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. Kto jest beneficjentem rzeczywistym? Jakie dane podlegają wpisowi?

Negocjacje dotyczące sprzedaży udziałów lub akcji to skomplikowany i długotrwały proces. Jak przygotować ten proces pod kątem biznesowym i prawnym? Kto może taki proces przeprowadzić?

Konstrukcja prawna sp. z o.o. sp. k. jest niezmiernie często wykorzystywaną formą prawną do prowadzenia działalności gospodarczej przez licznych przedsiębiorców funkcjonujących w polskiej rzeczywistości gospodarczej. Często u nowicjuszy prawnych taka konstrukcja prawna budzi niemałą konsternację, stąd celem przedstawienia zarysu istoty i funkcjonowania niniejszej spółki w dalszej części artykułu zostaną zaprezentowane praktyczne aspekty odpowiedzialności prawnej i finansowej wspólników.

Wnioski do Krajowego Rejestru Sądowego to codzienność każdej spółki kapitałowej w Polsce. KRS daje możliwość uzyskania informacji o każdym przedsiębiorcy podlegającemu obowiązkowi wpisu do tego rejestru. Do właściwego wydziału KRS składa się zarówno wniosek o rejestrację podmiotu jak i wnioski o zmianę danych. Na pozór podpisanie takich dokumentów wydaje się proste, ale w praktyce przysparza wiele problemów.

Sąd Najwyższy podjął ważną uchwałę dotyczącą odpowiedzialności członków zarządu spółki za jej długi, o której mowa w art. 299 k.s.h. Otóż SN rozstrzygnął, że odpowiedzialność ta spoczywa na osobach faktycznie sprawujących funkcje członków zarządu zgodnie z podjętymi uchwałami spółki, niezależnie od danych widniejących we wpisie w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Rada Nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki kapitałowej we wszystkich dziedzinach jej działalności, a dokładna liczba jej członków jest określona generalnie w Kodeksie Spółek Handlowych, a precyzyjnie w umowie lub statucie. Jak jednak postąpić w przypadku wystąpienia wakatu aby nie doprowadzić do paraliżu omawianego organu?

Ustawodawca w Kodeksie Spółek Handlowych wymienił zamknięty katalog spółek kapitałowych i osobowych. W przypadku tych drugich dodał również szczególną formę prawną jaką jest „spółka kapitałowa w organizacji”. Spółka w organizacji jest początkowym etapem bytu spółki, istniejącym między zawarciem umowy spółki - w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub z chwilą zawiązania spółki - w przypadku spółki akcyjnej, a wpisem jej do KRS.

Decyzję o podziale zysku lub pokryciu straty jednostka podejmuje w nowym roku obrotowym po sporządzeniu i zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego. Oznacza to, że uchwałę o podziale zysku/pokryciu straty za 2017 r. jednostka zaewidencjonuje w księgach rachunkowych 2018 r.

Projekt ustawy, zaproponowany w styczniu 2017 roku przez Ministra Sprawiedliwości, wprowadzić ma daleko idące modyfikacje przepisów również w Kodeksie Spółek Handlowych (dalej: KSH). Oparty został przede wszystkim na założeniu, że nie ma powodu, aby system prawny dłużej chronił anonimowość akcjonariuszy spółki akcyjnej i komandytowo – akcyjnej. Służąca realizacji tego celu obowiązkowa dematerializacja akcji, zgodnie z pierwotnym planem, powinna pojawić się w polskim porządku prawnym z dniem 1 lipca 2018 roku.

Po zakończeniu działalności spółki z o.o. i zaspokojeniu jej wierzycieli, pozostały majątek spółki (w tym nieruchomości i środki trwałe) zostanie podzielony pomiędzy jej udziałowców. Czy w przypadku likwidacji spółki uchwałą wspólników po jej stronie powstanie przychód w związku z wydaniem udziałowcom składników majątku?

Przygotowany przez rząd projekt zmian w Kodeksie spółek handlowych zakłada m.in. uregulowanie skutków nabycia (objęcia) udziału (lub akcji) ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w sytuacji gdy stroną czynności prawnej jest tylko jeden z małżonków, doprecyzowanie zasad reprezentacji spółki w likwidacji, a także doprecyzowanie kwestii następstwa procesowego przy podziale spółki kapitałowej. Nowe regulacje mają wejść w życie w 2018 r.

Odbycie zwyczajnego zgromadzenia wspólników (ZZW) stanowi niezbędny element prawidłowego funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych zgromadzenie takie powinno odbyć się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. W większości funkcjonujących spółek, w których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, ostateczny termin odbycia ZZW za poprzedni rok obrotowy przypada więc na dzień 30 czerwca. O czym jeszcze trzeba pamiętać?

Czynności spółki bez wymaganej uchwały przewidzianej umową spółki w kontekście postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2015 r., sygn. akt I CSK 289/14.

Od 1 stycznia 2017 r. przedsiębiorcy mogą udzielać prokury łącznej niewłaściwej. Taką możliwość wprowadziła ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców.

Zgodnie z art. 20 spółek handlowych, wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Zapis ów, umiejscowiony w dziale KSH, dotyczącym ogólnych zasad odnoszących się do spółek kapitałowych, jest regulacją niezwykle pojemną.

Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego przynosi rozwiązanie w kwestii składania oświadczeń o rezygnacji z pełnionej funkcji przez członków zarządu spółek kapitałowych.

Akty wewnętrzne przyjmowane w spółkach kapitałowych nierzadko nadają określone uprawnienia i obowiązki członkom zarządu. Rozdział kompetencji pośród członków zarządu – dokonany aktem wewnętrznym czy też ugruntowaną praktyką - może prowadzić do wątpliwości czy wszyscy członkowie zarządu de facto mają taki sam zakres obowiązków i ponoszą taką samą odpowiedzialność w spółce.

Przedsiębiorców w 2017 r. czeka bardzo dużo zmian. Wszystko za sprawą tzw. pakietu 100 zmian dla firm. Część przepisów już obowiązuje.

Ministerstwo Rozwoju przygotowało projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców. Przewiduje on zmiany w zakresie m.in. kadencji członków organów spółek kapitałowych, porządku obrad zgromadzenia, dokumentu akcyjnego, postępowania o wykreślanie przedsiębiorcy z CEIDG. Nowe regulacje mają wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 31 marca 2016 r. wyjaśnił, wobec jakiego podmiotu członek zarządu spółki kapitałowej powinien złożyć oświadczenie o rezygnacji z pełnionej funkcji. Do tej pory istniały rozbieżności w wykładni prawa. Komu i na jakich zasadach należy złożyć oświadczenie?

Osobowe spółki handlowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) są odrębnymi podmiotami prawa i działają na podstawie przepisów ustawy – Kodeks spółek handlowych. Specyfika rachunkowości tych spółek wynika m.in. z faktu, że to wspólnicy, a nie spółka, są podatnikami podatku dochodowego.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych określają szczególne zasady opodatkowania dywidend, w tym obowiązek pobierania podatku od dywidend przez płatników, czyli spółki wypłacające dywidendy. Powoduje to, że na spółkach tych ciążą obowiązki podatkowe związane z wypłacaniem dywidend.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych określają szczególne zasady opodatkowania dywidend, w tym obowiązek pobierania podatku od dywidend przez płatników, czyli spółki wypłacające dywidendy. Powoduje to, że na spółkach tych ciążą obowiązki podatkowe związane z wypłacaniem dywidend. W opracowaniu przedstawiamy, jak płatnicy powinni rozliczyć podatkowo wypłatę dywidendy i jak ująć to zdarzenie w ewidencji rachunkowej.

W obrocie gospodarczym zapłata za objęte udziały czy akcje w innej spółce następuje w różnej formie. Ma to wpływ na rozliczenie VAT od tych transakcji. Tak samo jest w przypadku umorzenia udziałów czy akcji. Jednak nie ma jednolitego stanowiska wśród sądów, czy organy podatkowe prawidłowo nakazują naliczać VAT od przekazywanej w formie rzeczowej zapłaty za umorzone udziały lub akcje.

Zdaniem Sądu Najwyższego oświadczenie o rezygnacji przez jedynego członka zarządu można złożyć na ręce prokurenta spółki. Gdy prokurenta nie ma, jedyny członek zarządu może złożyć oświadczenie… samemu sobie.

Dla bezpieczeństwa obrotu istotne znaczenie ma, aby w przypadku gdy w obrocie tym występuje spółka (jako podmiot), jej kontrahent mógł ustalić, czy osoby przedstawiające się jako umocowane do działania za tę spółkę, rzeczywiście są do tego uprawnione. Z tego względu na spółki został nałożony obowiązek ujawniania w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) osób uprawnionych do reprezentacji i umocowanych do działania w imieniu i na rzecz spółki, tj. członków zarządu oraz prokurentów.

Oświadczenie woli o rezygnacji z pełnionej funkcji członek zarządu spółki kapitałowej powinien złożyć innemu członkowi zarządu lub prokurentowi. Uchwała Sądu Najwyższego w sposób jednoznaczny wskazuje, kiedy kończy się kadencja członka zarządu i jego prawo do występowania w imieniu spółki. Należy zaznaczyć, że określenie końca kadencji członka zarządu jest niezmiernie istotne dla określenia zakresu jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Tym samym podjęta uchwała ma duże znaczenie dla praktyki funkcjonowania spółek – uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 31 marca 2016 r., sygn. akt III CZP 89/15.

Spółki zadłużone u swoich wspólników mogą rozliczyć się ze wspólnikiem, oferując mu udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki. Rozliczenie to jest zwykle dokonywane albo przez konwersję długu na udziały w podwyższonym kapitale zakładowym, albo przez potrącenie wzajemnych wierzytelności spółki i wspólnika. W obu przypadkach następuje jednocześnie dokapitalizowanie spółki i spłata wierzytelności wobec wspólnika.

Proces przekształcenia spółki jest złożony. Wymaga współpracy wielu osób, nie tylko w ramach samej przekształcanej spółki. O przekształceniu decyduje wola samych wspólników, jednak muszą pamiętać o obowiązkach, jakie na nich ciążą, oraz terminach dokonywania odpowiednich czynności.

W praktyce zagadnienie skutecznej rezygnacji z funkcji członka zarządu ma ogromne znaczenie. 31 marca 2016 r. Sąd Najwyższy stwierdził, iż rezygnację z zasiadania w zarządzie składa się na ręce innego członka zarządu lub prokurenta.

Czy wspólnicy spółek osobowych podlegają ubezpieczeniom społecznym? Co z uprawnieniem do tzw. "małego ZUS-u"?

Do regulowania zaległości względem ZUS w przeważającej większości przypadków zobowiązany jest płatnik składek. Zdarza się jednak, że za długi składkowe płatnika, będącego spółką kapitałową, odpowiada już nie sama spółka, ale solidarnie członkowie jej zarządu, i to całym swoim majątkiem.

Do stosowania zapisów ustawy o rachunkowości zobowiązane są m.in. spółki kapitałowe, tj. spółki z o.o., spółki akcyjne.

Członek zarządu odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy. Czy członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce?

Od dnia 1 stycznia 2016 roku w życie weszły zmiany ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, wprowadzające szereg nowych rozwiązań istotnych z punktu widzenia członków zarządów jak i prokurentów działających w spółkach. Na ich barkach spocząć może bowiem dotkliwa odpowiedzialność za zobowiązania niewypłacalnej spółki względem jej wierzycieli.

Wnosząc wkład do spółki kapitałowej, należy zwrócić uwagę na wymogi Kodeksu spółek handlowych w tym zakresie oraz na przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nieprawidłowa wycena przedmiotu aportu może bowiem skutkować odrzuceniem wniosku o wpis do rejestru lub koniecznością późniejszego uzupełnienia kapitału zakładowego.

Od 1 lipca 2015 r. spółki z o.o., akcyjne lub komandytowo-akcyjne mogą emitować obligacje na nowych zasadach. Emisja obligacji staje się mniej sformalizowana, dzięki czemu łatwiej będzie pozyskać finansowanie swojej działalności.

Wypłata dywidendy w walucie obcej często wiąże się z powstaniem wielu pytań. Dotyczą one nie tylko ustalenia prawidłowego kursu waluty, według jakiego należy przeliczyć dywidendę, ale również m.in. tego, czy wartość dywidendy należy przeliczyć na walutę obcą przed czy po potrąceniu zryczałtowanego podatku dochodowego.

Członkowie zarządu ponoszą na podstawie przepisu art. 299 ksh odpowiedzialność odszkodowawczą. Zgodnie z nim, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Co w przypadku odpowiedzialności za odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego? Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że uprawnienie do naliczania i żądania odsetek powstaje dopiero po upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty skierowanym do członka zarządu.

Sąd Najwyższy orzekł, że kontrakty menadżerskie, zawarte z członkami zarządu – przedsiębiorcami powinny być traktowane z punktu widzenia obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne tak samo, jak umowy cywilnoprawne zawierane z osobami niewykonującymi działalności gospodarczej.

Sąd Najwyższy wydał uchwałę, w której stwierdził, że niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu. Jakie konsekwencje rodzi to orzeczenie?

Prokura to szczególnego rodzaju pełnomocnictwo i podobnie jak każde pełnomocnictwo, dotyczy wyłącznie stosunków między mocodawcą, a osobami trzecimi. Posiada jednak istotne różnice co do sposobu w jaki jest udzielana, podmiotów jakie mogą być prokurentem, jej zakresu i wygaśnięcia.

Zasada biznesowej oceny sytuacji w projekcie nowelizacji KSH

Grupa spółek - nowe zasady w projekcie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych

Beneficjent rzeczywisty - 5 najczęstszych błędów

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – Jak podpisać zgłoszenie kwalifikowanym podpisem elektronicznym

Zgromadzenia organów spółek kapitałowych w dobie pandemii koronawirusa

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych 2020 – kto ma obowiązek dokonać zgłoszenia i kim jest beneficjent rzeczywisty?

Ważne zmiany prawne dla spółek w 2020 r. - kalendarium

Ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Sprzedaż udziałów lub akcji – jak uniknąć impasu i bezpiecznie zamknąć transakcję?

Spółka z o.o. sp. k. – wybrane aspekty prawne odpowiedzialności wspólników

Wniosek do KRS - 6 przypadków w których wymagany będzie dodatkowy podpis

Kto ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki? - uchwała SN

Wakat w radzie nadzorczej

Działalność spółki w organizacji

Rozliczenie wyniku finansowego przez spółki kapitałowe

Planowana dematerializacja akcji

Czy spółka wydająca udziałowcom majątek w związku z jej likwidacją uzyska przychód

Uproszczenia w Kodeksie spółek handlowych od 2018 r.

Zwyczajne zgromadzenie wspólników – o czym należy pamiętać

Czynności spółki bez wymaganej uchwały przewidzianej umową spółki

Prokura łączna niewłaściwa od 2017 r.

„Równi z równymi”, czyli jak rozumieć zasadę równego traktowania akcjonariuszy

Rezygnacja członka zarządu – rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Wewnętrzny podział obowiązków w spółce a odpowiedzialność członków zarządu

Zmiany dla przedsiębiorców 2017 r.

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych - zmiany od 1 stycznia 2017 r.

Komu członek zarządu spółki kapitałowej powinien złożyć rezygnację - zmiany

Rozrachunki z właścicielami w spółkach osobowych

Jak rozliczyć wypłatę dywidendy?

Jak rozliczyć wypłatę dywidendy – w podatkach i rachunkowości?

Objęcie, umorzenie, sprzedaż udziałów i akcji – skutki dla rozliczeń VAT

Jedyny członek zarządu - rezygnacja z funkcji

Prokura a reprezentacja w spółkach

Komu członek zarządu spółki kapitałowej składa rezygnację z pełnionej funkcji – uchwała SN

Jak jednocześnie spłacić wspólnika i podwyższyć kapitał spółki

Przekształcenie spółki – zagadnienia prawne

Przekształcenie spółki

Jak skutecznie zrezygnować z funkcji w zarządzie?

Wspólnik spółki osobowej a ZUS

Kiedy członek zarządu może zostać zobowiązany do spłaty zadłużenia składkowego spółki

Rachunkowość oddziału samobilansującego

Odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki

Odpowiedzialność zarządu za zobowiązania spółki

Aport w spółkach kapitałowych – aspekty rachunkowe i podatkowe

Emisja obligacji od 1 lipca 2015 r.

Wypłata dywidendy w walucie obcej

Odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 ksh a odsetki

Członek zarządu a składki ZUS

Reprezentacja łączna jednego prokurenta z członkiem zarządu

Różnice pomiędzy pełnomocnictwem a prokurą