Odpowiedzialność księgowego to temat wielowątkowy. My koncentrujemy się na odpowiedzialności księgowego w firmie komercyjnej, którego nie dotyczą przepisy o dyscyplinie finansów publicznych. Przedstawiona została sytuacja prawna i kwestie odpowiedzialności osoby, która kieruje księgowością w firmie, a więc – w tradycyjnej nomenklaturze – głównego księgowego. Inne osoby i ich odpowiedzialność wejdą w grę tylko wtedy, gdy wykonują czynności, z którymi może być związana odrębna odpowiedzialność, czyli gdy spełniają obowiązki płatnika albo podpisują deklaracje podatkowe firmy.
Z różnych względów może dojść do sytuacji, w której podatnik nie może albo nie chce zapłacić podatku, który został już określony - czy to w deklaracji złożonej przez podatnika, czy też w decyzji wymiarowej organu podatkowego. W takiej sytuacji następuje wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które ma doprowadzić do przymusowego ściągnięcia należności na rzecz fiskusa. Oczywiście, podatnik musi ponieść koszty tego postępowania.