Arbitraż, Sąd arbitrażowy

W Polsce na listy dłużników wpisanych jest już 400 tysięcy firm. Najtrudniej jest w branży meblarskiej, transportowej, budowlanej i IT. Aż 27% dłużników nie płaci zobowiązań nie dlatego, że nie ma pieniędzy, ale dlatego że ma złe intencje. Takie alarmujące dane podaje Skaner MŚP 2024 dla BIG InfoMonitor. Jak odzyskiwać zaległe pieniądze? 

Brak płatności nawet jednej faktury może zagrozić wypłacalności wykonawcy. W poszukiwaniu wyjścia z tej pułapki, coraz więcej firm budowlanych zwraca się w kierunku e-arbitrażu.

Arbitraż online staje się coraz bardziej popularny wśród firm eksportowych. Dzięki temu firmy mogą składać pozwy o zaległe płatności do sądów zagranicznych. Jak wygląda egzekucja wyroków?

Dzięki e-arbitrażowi rozwiązywanie sporów można przenieść do świata wirtualnego, co jest szczególnie istotne obecnie, w dobie pandemii, gdy priorytetem jest ograniczanie interakcji z innymi.

Wybór arbitrażu jako sposobu rozwiązania sporu jest całkowicie zależny od woli stron sporu – żadna ustawa nie nakłada na nie obowiązku poddania sprawy pod osąd arbitra. W tej procedurze spór rozstrzyga osoba trzecia wybierana przez strony sporu (możliwa jest również jedynie wyrażona przez strony zgoda na osobę arbitra zaproponowaną przez podmiot zewnętrzny), a możliwość wpływu stron na zasady i końcowy efekt orzekania są ograniczone. W ten sposób rola arbitra staje się dość zbliżoną do roli sędziego, ponieważ po wysłuchaniu stron ma on za zadanie wygłosić własną opinię.

Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów. Realizowana przez resort gospodarki rozbudowa sieci regionalnych Centrów Arbitrażu i Mediacji to działania nakierowane m.in. na usprawnienie obrotu gospodarczego i stworzenie przedsiębiorcom jak najlepszych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Ustawy deregulacyjne, nowe Prawo działalności gospodarczej, upowszechnianie polubownych metod rozwiązywania sporów gospodarczych - to niektóre z działań podejmowanych przez Ministerstwo Gospodarki w zakresie usystematyzowania prawa dla przedsiębiorców.

Projekt ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów pomiędzy firmami ma na celu rozpowszechnienie mediacji i arbitrażu jako sposobu rozwiązywania wszelkich sporów oraz pomoże odciążyć sądy od rozwiązywania sporów gospodarczych i obniży koszt ich prowadzenia.

Po przyjęciu ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów, resort gospodarki podejmie pracę nad głębszymi zmianami w przepisach dot. arbitrażu, może nawet w formie nowej ustawy, zadeklarował wiceminister w MG Mariusz Haładyj.

Upowszechnienie mediacji i arbitrażu jako metod rozwiązywania sporów między przedsiębiorcami to główny cel nowych przepisów przygotowywanych przez resort gospodarki. Skutkiem proponowanych zmian ma być m.in. przyspieszenie postępowań przed sądami polubownymi.

Coraz częstszą praktyką jest zamieszczanie w umowie wzmianki o rozwiązaniu potencjalnego sporu między stronami przez sąd polubowny. Zapis taki rodzi pewne zobowiązanie między stronami, lecz jednocześnie jest sposobem na szybsze i profesjonalne zażegnanie konfliktu.

Konflikt pomiędzy konsumentem a instytucją finansową może być rozwiązany nie tylko za pośrednictwem organu sądowego. Jako konsumenci możemy korzystać z pomocy instytucji takich jak miejski i powiatowy rzecznik konsumentów, rzecznik ubezpieczonych, arbiter bankowy czy Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego.

Do środków prawnych w sporach między przedsiębiorcami należą: sądy arbitrażowe oraz sądy powszechne. Przed skierowaniem sprawy do sądu powszechnego należy rozważyć polubowne załatwienie sprawy przez sąd arbitrażowy. Na tym etapie postępowania jedynym środkiem odwoławczym jest skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego. Jeżeli polubowne rozwiązanie sporu nie jest możliwe, konieczne jest wtedy przekazanie sprawy do sądu powszechnego.

Ciągłe zmiany zarówno w dziedzinie prawa, jak i sądownictwa powodują, że tradycyjne sądownictwo powszechne niestety nie nadąża za tymi zmianami, co wpływa m.in. na długość toczonych postępowań, ich skomplikowanie, jak i koszty. W związku z tym pojawiła się potrzeba stworzenia nowych, szybszych i stosunkowo tanich metod rozwiązywania sporów. Wśród metod rozwiązywania sporów wyodrębniamy: negocjacje, mediacje oraz arbitraż. W pierwszej części artykułu zajmiemy się arbitrażem.

Mimo iż mediacja jest przedstawiana jako nieformalnego związywanie sporów, porównywalne nierzadko z negocjacjami, to należy mieć na uwadze, że zarówno strony jak i mediator są związani pewnymi zasadami, mającymi wpływ na kształt mediacji.

W związku z rosnącą popularnością arbitrażu wśród przedsiębiorców, nie tylko zagranicznych, pojawia się kwestia skutecznego zapewnienia, że w przypadku wystąpienia konfliktu sprawa trafi przed trybunał arbitrażowy, a nie przed sąd powszechny.

Jedną z licznych zalet alternatywnych metod rozstrzygania sporu jest niewątpliwie możliwość znacznego zaoszczędzenia pieniędzy. W postępowaniu sądowym musimy być przygotowani do długiego procesowania się, ponosząc opłaty sądowe i koszty reprezentacji procesowej. Arbitraż natomiast pozwala na ograniczenie kosztów, przy czym decydująca jest wartość przedmiotu sporu. Ile zatem zapłacimy decydując się na arbitraż?

Niechęć przedsiębiorców wobec alternatywnych metod rozwiązywania sporu często wynika z fałszywych wyobrażeń na temat skuteczności mediacji bądź arbitrażu. W związku z możliwością poddania sporu pozasądowemu organowi i większej swobodzie w kształtowaniu możliwego porozumienia przez strony przedsiębiorcy uważają, że ugoda jest formą porozumienia się "na słowo", co, w przyszłości może zaowocować niedotrzymaniem jej warunków. Tymczasem w oczach prawa ugoda jest traktowana na równi z orzeczeniem sadowym.

Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorca nieraz będzie musiał stawiać czoła rozmaitym trudnościom, tymi rozgrywającymi się na wokandzie sądowej. Przyczyną takiej sytuacji jest wciąż popularne przekonanie, że proces sądowy jest jedynym i skutecznym rozwiązaniem dla powstałych sporów między przedsiębiorcami. Czy jednak na pewno?

Sądy arbitrażowe, działające na przykład przy izbach gospodarczych mogą rozstrzygać w sprawach wynikające z umów zwartych między stronami. Mimo, iż sąd arbitrażowy nie jest sądem powszechnym to wyrok bądź ugoda zawarta przed tym sądem ma moc prawną taką jak wyrok sądu powszechnego. Kiedy i jak można skorzystać z sądu arbitrażowego?