REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Czym jest sąd polubowny (arbitrażowy)?

Arbitrami (czyli osobami, które w imieniu sądu rozpoznają daną sprawę) w niestałych sądach polubownych są osoby wskazane imiennie przez strony sporu.
Arbitrami (czyli osobami, które w imieniu sądu rozpoznają daną sprawę) w niestałych sądach polubownych są osoby wskazane imiennie przez strony sporu.

REKLAMA

REKLAMA

Sądy polubowne zwane inaczej sądami arbitrażowymi to prywatne sądy powołane do życia mocą woli stron. Ze względu na funkcję podobną do sądownictwa państwowego nazywamy je właśnie sądami. Ale musimy pamiętać, że sąd polubowny nie jest instytucją państwową a postępowanie w nim oparte jest o własne zasady (przedstawione poniżej) i zaliczane jest do postępowań pozasądowych.

Postępowanie przed sądem polubownym

Postępowanie przed tym sądem należy do tzw. alternatywnych metod rozwiązywania sporów cywilnych przed niezależnym od sądu państwowego organem. Metoda ta znajduje coraz większe zastosowanie w rozstrzyganiu sporów pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami. Przedsiębiorstwami najczęściej korzystającymi z takiego sposobu rozwiązywania sporów są np. operatorzy sieci komórkowych, przedsiębiorstwa świadczące usługi telekomunikacyjny, energetyczne i in.

REKLAMA

Podstawa prawna funkcjonowania sądów polubownych unormowana została w Kodeksie postępowania cywilnego w art. 1154 do 1217. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż sądy te związane są wyłącznie przepisami art. 1154 do 1217 k.p.c. co oznacza, że nie dotyczą ich pozostałe przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, czego istotę przedstawię poniżej.

Jakie rodzaje?

Możemy wyróżnić dwa rodzaje sądów polubownych – stałe i niestałe. Niestałe sądy polubowne powoływane są przez strony wyłącznie do rozpoznania danej sprawy. Nie mają one własnej siedziby, regulaminów, personelu administracyjnego a po rozpoznaniu określonej sprawy przestają istnieć.

Arbitrami (czyli osobami, które w imieniu sądu rozpoznają daną sprawę) w niestałych sądach polubownych są osoby wskazane imiennie przez strony sporu.

Z kolei stałe sądy polubowne posiadają już stałą siedzibę, personel administracyjny, regulamin postępowania oraz własną listę arbitrów. Kto może zostać arbitrem przedstawię w dalszej części artykułu. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co jest przedmiotem rozpraw

Przedmiotem spraw rozpoznawanych przez sądy arbitrażowe mogą być wszystkie sprawy majątkowe oraz sprawy o prawa niemajątkowe z wyjątkiem tych spraw, co do których zawarcie ugody sądowej jest niedopuszczalne. A zatem nie mogą być poddane pod rozstrzygnięciu sądu polubownego sprawy między innymi o alimenty, rozwód, separację, ustalenie ojcostwa czy jego zaprzeczenie, przysposobienie, gdyż w tych wypadkach ustawa wymaga orzeczenia sądu powszechnego. Znaczna jednak większość spraw cywilnych może zostać objęta zapisem na sąd polubowny. Odrębnością będą spory wynikające ze stosunku pracy. Tu bowiem można zapisać sądowi polubownemu sprawy z zakresu prawa pracy, pod warunkiem że będą dotyczyć sporu już istniejącego.

Porównaj: Kiedy sąd będzie mógł zawiesić postępowanie?

Istota zapisu na sąd polubowny

Zapis ten jest podstawową przesłanką kompetencji sądu polubownego do rozpoznania określonej sprawy. Brak zapisu uniemożliwia sądowi zajęcie się taką sprawą.

Rozpoznanie sprawy bez zapisu na sąd polubowny jest przesłanką do uchylenia wyroku tego sądu a także podstawą odmowy uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego przez sąd powszechny. 

Wyróżniamy dwie grupy zapisów. Pierwsza grupa to zapisy dokonywane przed powstaniem sporu aby w przyszłości ewentualny spór rozstrzygać przed sądem polubownym. Tego typu zapis zwany jest klauzulą arbitrażową i umieszcza się go w umowie np. sprzedaży. Druga grupa zapisów dotyczy sporów już istniejących. W zapisie tym strony wyrażają wolę, aby powstały już spór rozstrzygnął określony sąd polubowny są to tzw. klauzule kompromisarskie.

Zapis na sąd polubowny musi być sporządzony w formie pisemnej pod rygorem nieważności. 

Treścią zapisu jest wola stron skierowania spawy do rozpoznania przez sąd polubowny. Należy w nim oznaczyć stosunek prawny, z którego sprawa mogłaby w przyszłości wyniknąć, należy wskazać stały sąd polubowny albo powołać niestały sąd przez wskazanie arbitra lub sposobu jego wyłonienia oraz ilości arbitrów. W przypadku braku sposobu wyłonienia arbitra strony będą musiały zwrócić się z wnioskiem o jego ustanowienie do sądu powszechnego. Należy także wskazać w zapisie miejsce postępowania.

Miejsce postępowania

Miejsce postępowania jest kategorią procesową a nie faktyczną, co oznacza przypisanie sądu do określonego państwa. Sądy polubowne mogą odbywać posiedzenia gdziekolwiek zechcą, a arbitrami w nich mogą być osoby fizyczne bez względu na ich obywatelstwo.

Co z kontrolą

REKLAMA

Kontrolę nad wyrokami sądów polubownych sprawują sądy powszechne. Polega ona jedynie na rozpoznawaniu skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego, uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności tych wyroków lub ugody przed nim zawartej, powoływaniu arbitrów i ich wyłączeniu, udzielaniu zabezpieczenia czy przeprowadzeniu dowodu.

W przypadku wniesienia do sądu powszechnego pozwu lub wniosku w postępowaniu nieprocesowym w spawie objętej zapisem na sąd polubowny, sąd powszechny rozpozna ją tak, jakby zapis nie istniał. Sąd powszechny bowiem nie bada z urzędu czy strony dokonały zapisu na sądu polubowny. Pozwany powinien podnieść zarzut zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Podniesienie zrzutu skutkuje odrzuceniem przez sąd powszechny pozwu lub wniosku.

Polecamy serwis Wyroki

Kto może być arbitrem?

REKLAMA

Arbitrem może być każda osoba fizyczna bez względu na obywatelstwo, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Czyli nie może nim być np. osoba małoletnia czy ubezwłasnowolniona. Arbiter nie musi mieć wykształcenia prawniczego a właściwie nie musi mieć nawet żadnego wykształcenia. Arbiter może być skutecznie odwołany przez zgodne oświadczenie woli stron wyrażone na piśmie, a także na wniosek jednej ze stron złożony do sądu polubownego. Jeżeli w ten sposób arbiter nie zostanie wyłączy, wniosek można złożyć do sądu powszechnego. Podstawą uzasadnienia wniosku o wyłącznie może być jedynie wątpliwość co do bezstronności lub niezależności arbitra.

Wszczęcie postępowania ma szczególne znaczenia dla sprawy, gdyż moment ten przerywa bieg terminów przedawnienia roszczeń. Dla ustalenia tego momentu ustawodawca wprowadził instytucję wezwania na arbitraż, która polega na doręczeniu przez powoda pozwanemu pisma, w którym to powód domaga się rozpoznania sprawy przez sąd polubowny. W piśmie tym należy wskazać przedmiot sporu, strony, powołać się na zapis na sąd polubowny oraz powołać arbitra.

Sąd polubowny nie jest związany przepisami o postępowaniu przed sądem powszechnym. Przepisy regulujące to postępowanie przyznają prymat woli storn a to oznacza, że strony mogą narzucić sądowi określoną procedurę jak też opracować określone reguły procesowe dla sądu. Żaden przepis też nie wiąże sądu polubownego przepisami polskiego prawa cywilnego a zatem strony mogą narzucić sądowi ażeby orzekał w ich sprawie wyłącznie w oparciu o zasady słuszności. Pamiętajmy jednak, że prawo przewiduje tzw. klauzule porządku publicznego, które winny być przestrzegane także przez sąd polubowny.

Wyrok

Wyroki sądu polubownego a także ugody zawarte przed tym sądem mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego pod warunkiem jednak, że zostaną uznane przez sąd państwowy albo sąd ten stwierdzi ich wykonalność. Obowiązkowi uznania bądź stwierdzenia wykonalności podlegają wszystkie wyroki sądów polubownych, które mają wywrzeć skutki prawne na terytorium RP. Uznanie bądź wykonalność stwierdza sąd państwowy, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby nie było zapisu na sąd polubowny.

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)

Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Wnioski można składać do 10 marca 2025 r. Gdzie złożyć wniosek? Kto może ubiegać się o dofinansowanie? Co podlega dofinansowaniu?

Podatek dochodowy 2025: skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt. Trzeba szybko decydować się na wybór formy opodatkowania, jaki termin - do kiedy

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

REKLAMA

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

Wygrywamy dzięki pracownikom [WYWIAD]

Rozmowa z Beatą Rosłan, dyrektorką HR w Jacobs Douwe Egberts, o tym, jak skuteczna polityka personalna wspiera budowanie pozycji lidera w branży.

REKLAMA

Zespół marketingu w organizacji czy outsourcing usług – które rozwiązanie jest lepsze?

Lepiej inwestować w wewnętrzny zespół marketingowy czy może bardziej opłacalnym rozwiązaniem jest outsourcing usług marketingowych? Marketing odgrywa kluczową rolę w sukcesie każdej organizacji. W dobie cyfryzacji i rosnącej konkurencji firmy muszą stale dbać o swoją obecność na rynku, budować markę oraz skutecznie docierać do klientów.

Rekompensata dla rolnika za brak zapłaty za sprzedane produkty rolne. Wnioski tylko do 31 marca 2025 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przypomina, że od 1 lutego do 31 marca 2025 r. producent rolny lub grupa może złożyć do oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) wniosek o przyznanie rekompensaty z tytułu nieotrzymania zapłaty za sprzedane produkty rolne od podmiotu prowadzącego skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, który stał się niewypłacalny w 2023 lub 2024 r. - w rozumieniu ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa (FOR).

REKLAMA