"Najtańsza energia to ta, którą zaoszczędziliśmy". Jaka jest kondycja polskiej branży AGD? [WYWIAD]

Kondycja polskiej branży AGD

Infor.pl: Jak dziś wygląda kondycja polskiej branży AGD – zarówno pod względem produkcji, eksportu, jak i popytu krajowego?

Wojciech Konecki: Walczymy, choć sytuacja nie jest łatwa. Okres pandemii COVID-19 był dla branży stosunkowo korzystny – wielu konsumentów inwestowało wtedy w remonty i zakup nowego sprzętu, co „ściągnęło” część obecnego popytu z kolejnych lat. W efekcie dziś krajowa konsumpcja jest o ok. 5% niższa niż przed rokiem. Niestety, podobny trend obserwujemy na większości rynków europejskich, które są głównymi odbiorcami naszej produkcji, dlatego spadki odczuwalne są we wszystkich fabrykach i praktycznie we wszystkich grupach produktowych. Mimo to pozostajemy umiarkowanymi optymistami – wierzymy, że wraz ze wzrostem siły nabywczej konsumentów oraz stabilizacją rynku energii popyt zacznie się odbudowywać.

Jakie główne wyzwania stoją dziś przed producentami AGD w Polsce?

Polska pozostaje największym producentem AGD w Unii Europejskiej, jednak coraz silniej odczuwamy konkurencję spoza UE, szczególnie ze strony Chin i Turcji. Tamtejsi producenci oferują stosunkowo tanie, ale też coraz bardziej zaawansowane technologicznie sprzęty. Dlatego nasze centra badawczo-rozwojowe muszą działać bardzo efektywnie, by utrzymać przewagę jakościową i innowacyjną. Kolejnym problemem jest rynek pracy – według naszych prognoz, po spodziewanym ożywieniu popytu możemy stanąć przed dużymi trudnościami w pozyskaniu pracowników, zarówno wykwalifikowanych techników, jak i inżynierów. To zresztą wyzwanie nie tylko dla przemysłu AGD, ale też dla całego sektora przetwórczego czy rolnictwa.

Dlaczego regulacje – zarówno krajowe, jak i unijne – mają tak duży wpływ na rozwój branży? Czy obecne przepisy raczej wspierają, czy hamują inwestycje w Polsce?

Nie można powiedzieć, że w skali europejskiej, przepisy wprost hamują rozwój, ale z pewnością go nie wspierają. Zbyt często mamy do czynienia z regulacjami oderwanymi od realiów gospodarczych. Przykładowo, w Brukseli powstają pomysły, by duże AGD transportować wyłącznie w opakowaniach wielokrotnego użytku – co w praktyce bywa niemożliwe. Nakładane są także wysokie kary za niezebranie odpadów, których fizycznie na rynku nie ma. Takie przepisy nie tylko generują koszty, ale też zniechęcają mniejsze firmy do inwestowania i rozwoju w branży, ograniczając konkurencję i różnorodność oferty dla konsumentów.

Jako kraj nadal się bronimy, ale wejście w życie nowych regulacji – takich jak CBAM czy ETS2 – może znacząco pogorszyć naszą pozycję kosztową wobec producentów spoza UE. Dlatego potrzebujemy realnego wsparcia i wyrównania szans konkurencyjnych.

Wymiana starych urządzeń na nowoczesne i energooszczędne

W „Manifeście polskiego przemysłu AGD” APPLiA wskazała potrzebę m.in. programu wymiany przestarzałego sprzętu i walki z nieuczciwym importem. Jakie konkretne rozwiązania prawne uważa Pan za najpilniejsze?

Potrzebujemy programów, które realnie stymulują konsumpcję i wspierają modernizację sprzętu – podobnych do rządowych inicjatyw takich jak Czyste Powietrze czy Mój Prąd. Wymiana starych urządzeń na nowoczesne i energooszczędne to nie tylko wsparcie dla przemysłu, ale także wymierna korzyść dla gospodarki, środowiska i domowych budżetów – dlatego uważamy, że warto wesprzeć zakup najefektywniejszych produktów AGD.

Najtańsza energia to ta, którą zaoszczędziliśmy - tę ideę promujemy w kampanii „Zmień na lepsze”, zachęcającej konsumentów do wymiany przestarzałego sprzętu zużywającego nadmierne ilości energii i wody. Liczymy, że decydenci oraz instytucje finansowe dostrzegą potencjał takich działań i włączą się w ich wspieranie – bo to inwestycja, która przynosi korzyści wszystkim.

Jak branża AGD odczuwa skutki niedoboru pracowników technicznych? Czy obecne regulacje dotyczące rynku pracy i szkolnictwa zawodowego odpowiadają realnym potrzebom producentów?

Sytuacja już dziś jest trudna, a w perspektywie kilku lat stanie się krytyczna. Demografia jest nieubłagana – niska dzietność i starzejące się społeczeństwo doprowadzą do niedoboru pracowników oraz problemów z utrzymaniem systemu emerytalnego. Dlatego kluczowe jest pilne wzmocnienie szkolnictwa zawodowego i technicznego, szczególnie w obszarach automatyki, robotyki i mechatroniki. Równocześnie państwo powinno wdrożyć skuteczne programy wspierające młode rodziny – bez poprawy sytuacji demograficznej żaden sektor przemysłu nie będzie miał stabilnych podstaw rozwoju.

Unia Europejska przygotowuje szereg nowych regulacji – od „prawa do naprawy” po cyfrowy paszport produktu. Jak te zmiany mogą przełożyć się na codzienne funkcjonowanie producentów AGD w Polsce?

Musimy się do nich dostosować – niektóre z tych regulacji są słuszne i potrzebne, zwłaszcza w kontekście zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym. Jednak w wielu przypadkach skutki ekonomiczne są niedoszacowane. Przykładowo, wymogi dotyczące projektowania produktów łatwych w recyklingu są słuszne, ale ich wdrożenie wymaga ogromnych inwestycji w badania, rozwój i nowe technologie. Z kolei obowiązek utrzymywania zapasów części zamiennych przez 7–10 lat po zakończeniu produkcji danego modelu może prowadzić do ogromnego marnotrawstwa i kosztów logistycznych.

Nowe regulacje a rozwój

Czy wśród nowych unijnych przepisów widzi Pan również możliwości rozwoju – na przykład w obszarze innowacji, gospodarki o obiegu zamkniętym czy efektywności energetycznej?

Tak, zdecydowanie. Nowe regulacje mogą stymulować rozwój innowacji, przyspieszać transformację ekologiczną i energetyczną oraz wymuszać bardziej zrównoważone modele produkcji. Jednak realne wykorzystanie tych szans wymaga ogromnych nakładów finansowych i technologicznych – a na to stać głównie największe, globalne koncerny. Dla mniejszych producentów konieczne są mechanizmy wsparcia, aby mogli uczestniczyć w tej transformacji na równych zasadach.

Jakie działania – regulacyjne, inwestycyjne czy edukacyjne – powinny zostać podjęte w Polsce, aby utrzymać konkurencyjność sektora AGD i wzmocnić jego pozycję w Europie?

Priorytetem powinno być ograniczenie biurokracji i uproszczenie przepisów, które dziś nadmiernie obciążają przedsiębiorstwa. Potrzebny jest rzeczywisty dialog pomiędzy rządem, biznesem i stroną społeczną, a także działania na rzecz zapewnienia stabilnych i konkurencyjnych kosztów energii.

Równocześnie musimy zadbać o rozwój kompetencji – zarówno zawodowych, jak i inżynierskich – oraz o dostęp do nowoczesnych technologii, surowców krytycznych i komponentów, zwłaszcza półprzewodników. Dyskusje o skracaniu tygodnia pracy czy gwałtownym wzroście płacy minimalnej powinny być prowadzone z dużą ostrożnością, by nie osłabić konkurencyjności przemysłu. Tylko spójna, długofalowa strategia może zapewnić, że Polska utrzyma pozycję lidera europejskiego rynku AGD.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Kinga Olszacka.