REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy

Paulina Kosior
Prawnik, absolwentka Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania.
Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy
Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy
Bloomberg

REKLAMA

REKLAMA

Zadatek i zaliczka to dwie formy płatności, służące zabezpieczeniu przyszłej transakcji zarówno sprzedaży jak i usług. Która z tych form jest bardziej korzystna dla przedsiębiorcy?

W pierwszej kolejności, dokonując porównania zadatku i zaliczki należy je scharakteryzować.

REKLAMA

Zadatek

Mianowicie zadatek, został przez ustawodawcę zdefiniowany w treści art. 394 k.c., którego treść brzmi następująco:

„§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Odnosząc się do wyżej zacytowanego artykułu kodeksu cywilnego należy wskazać, iż zadatek służy zabezpieczeniu wykonania zawartej umowy pomiędzy stronami. W przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, jeżeli ponosi ona odpowiedzialność za niemożność jej wykonania, druga strona ma prawo odstąpić od umowy i w zależności której ze stron ta sytuacja dotyczy - zachować zadatek bądź żądać zwrotu w podwójnej wysokości.

Niemniej jednak nie sposób pominąć okoliczności jaką jest zaliczenie zadatku, w przypadku wykonania umowy, na poczet świadczenia strony zobowiązanej do uiszczenia zapłaty. Nie może również umknąć uwadze przedsiębiorcy, iż w sytuacji rozwiązania umowy bądź sytuacji, kiedy wykonanie umowy stało się niemożliwe i żadna ze stron nie ponosi za tę okoliczność odpowiedzialności albo ponoszą obydwie strony - zadatek winien być zwrócony a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej nie występuje.

Dołącz do nas na Facebooku!

REKLAMA

Na marginesie należy również wskazać, iż przez zadatek rozumie się sumę pieniężną lub rzecz daną przy zawarciu umowy. Powszechnie zadatek kojarzy się tylko i wyłącznie z pieniędzmi. Jednak zgodnie z regulacjami prawnymi zadatkiem może stać się również rzecz stanowiąca część przyszłego świadczenia bądź inna. Strony umowy mogą w sposób dowolny określić wysokość zadatku, jednak zastrzeżenie zadatku w nadmiernej wysokości, która przewyższa wysokość świadczenia, może zostać uznana za sprzeczną z naturą zobowiązania.

W orzecznictwie spotykamy się z sytuacjami, kiedy to zadatek przekracza wartość połowy oznaczonego umową świadczenia, jednak w większości transakcji zadatek stanowi niewielką część umówionego zobowiązania. Przy określaniu kwoty zadatku należy mieć na względzie możliwość żądania od drugiej strony zwrotu w podwójnej wysokości bez względu na fakt poniesienia szkody i jej wysokości. Zgodnie z dominującym poglądem zadatek pełni funkcję surogatu odszkodowania i nie istnieje możliwość miarkowania należnej kwoty.

Pragnę zwrócić również uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego, który przyjął iż do wystąpienia z żądaniem zwrotu zadatku wystarczy nie wywiązanie się strony przeciwnej ze zobowiązania, bez konieczności wypowiadania zawartej umowy (por. wyrok SN z 28.10.2010 roku, sygn. akt II CSK 219/10).

Uprawnienie wierzyciela do odstąpienia od zawartej pomiędzy stronami umowy, co w konsekwencji wiąże się z żądaniem kwoty dwukrotnie wyższej, zgodnie ze stanowiskiem szeroko prezentowanym w opracowaniach, zachodzi w sytuacji kiedy niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność (tak m.in. Z.Radwański w: System, t. III, cz. 1, s. 460; Sąd Najwyższy w wyroku z 30.5.2006 r., IV CSK 66/06).

W przypadku częściowego wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone zadatkiem, a świadczenie jest podzielne, zadatek również należy proporcjonalnie do wykonanej części zaliczyć na poczet należnej zapłaty świadczenia głównego bądź zwrotowi. W sytuacji częściowego odstąpienia od umowy, zgodnie z regulacją art. 394 k.c., pozostałą część zadatku lub jej dwukrotność uiścić na rzecz drugiej strony. Takie stanowisko zostało potwierdzone w Glosie do wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2005 roku o sygn akt II CK 72/05.

Jeżeli strony umowy za przedmiot zadatku powzięły rzecz, w przypadku rozwiązania umowy, bez jakiejkolwiek wątpliwości podlega ona zwrotowi. Jednak w sytuacji, kiedy dłużnik zobowiązany jest do zwrotu kwoty dwukrotnie wyższej, winien jest wydać wierzycielowi liczbę rzeczy tego samego rodzaju, a w przypadku braku możliwości, wypłacić kwotę stanowiącą wartość rynkową rzeczy stanowiącej zadatek.

Przedsiębiorca winien mieć na uwadze, podczas zawierania umowy wraz z zadatkiem, iż w przypadku jej niewykonania wierzycielowi prócz uprawnienia uregulowanego w treści wyżej zacytowanego artykuły przysługuje również roszczenie o wykonanie umowy. Jeżeli pomimo takiego żądania nie dojdzie do spełnienia zobowiązania, którego umowa dotyczyła, Wierzycielowi przysługują dotychczas wskazywane uprawnienia. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie, wierzycielowi nie przysługuje uprawnienie do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Jednak należy mieć na względzie odmienny pogląd prezentowany przez judykaturę, o którym szerzej konstatowano w wyroku SN w uchw. z 25.6.2009 roku, sygn. akt III CZP 39/09, M. Wagner w glosie do uchw. SN z 25.6.2009 roku, sygn. akt III CZP 39/09.

Oczywistym jest, iż w przypadku wykonania umowy, zadatek zostaje zaliczony na poczet świadczenia a w sytuacji kiedy zadatek został pobrany w kwocie wyższej aniżeli należne świadczenie główne, nadwyżka podlega zwrotowi.

W sytuacji rozwiązania umowy na podstawie zgodnego oświadczenia stron, zadatek podlega zwrotowi. Wymagalność roszczenia o zwrot zadatku powstaje z chwilą rozwiązania umowy. W zakresie przedawnienia roszczeń z tytułu zapłaty kwoty dwukrotnie wyższej należy wskazać, iż kwestię tę reguluje art. 118 kodeksu cywilnego - 10 lat.

Zaliczka

Następnie przechodząc do zagadnienia zaliczki należy podkreślić, iż ta forma płatności została uregulowana w art. 743 w następujący sposób:

„Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki”.

Obowiązek udzielenia zaliczki związany jest bezpośrednio z pokrywaniem ponoszonych przez przyjmującego zlecenie wydatków. Obowiązek powyższy istnieje również przy zleceniach nieodpłatnych. Uzależnione jest to od powstania kumulatywnie dwóch przesłanek:

  1. wykonanie zlecenia związane jest z ponoszeniem wydatków,
  2. przyjmujący zlecenie przy zawieraniu umowy zażądał uiszczenia zaliczki.

Przedsiębiorca, który nie otrzymał żądanej zaliczki ma prawo wypowiedzieć zawartą umowę ze zlecającym bądź wstrzymać się z wykonaniem czynności. Podczas wstrzymania się od prac przedsiębiorca nie popadnie w zwłokę, ponieważ udzielenie zaliczki jest niezbędne do wykonania zlecenia.

Jednocześnie nie sposób pominąć, iż przyjmującemu zlecenie nie przysługuje roszczenie o zaliczkę, z którym mógłby wystąpić do sądu. Zaliczka również, w przypadku wykonania zlecenia zostaje zaliczona na poczet ustalonej ceny pomiędzy stronami umowy. W sytuacji, jeżeli nie dojdzie do wykonania umowy lub nienależytego wykonania zaliczka winna być zwrócona wpłacającemu.

W zakresie przedawnienia roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych osobom, które w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju, przepisy kodeksu cywilnego wskazują na okres 2 lat.

Podsumowanie

Konkludując należy wskazać, iż obie formy płatności służące zabezpieczeniu zawartej pomiędzy stronami umowy posiadają cechy wspólne. Jednak po dokonaniu powyższego porównania należy również podkreślić, iż zadatek z pewnością jest środkiem bardziej dyscyplinującym aniżeli zaliczka. Stanowi on zryczałtowaną postać odszkodowania w sytuacji niezrealizowania postanowień zawartej umowy. Rozpatrując z perspektywy przedsiębiorcy, która z form zabezpieczenia umowy jest bardziej korzystna, pokusiłabym się o stwierdzenie, iż zaliczka. Moje stanowisko podyktowane jest tym, iż pomimo możliwości „wzbogacenia” się przedsiębiorcy w przypadku rezygnacji zlecającego, a który dokonał wpłaty zadatku, korzyść ta nie jest aż tak znacząca po rozpatrzeniu zagrożeń jakie ze sobą niesie.

Zadaj pytanie na FORUM

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Człowiek ponad algorytmy. Czyli rola umiejętności miękkich w świecie automatyzacji

W miarę jak automatyzacja i sztuczna inteligencja zmieniają całe branże, firmy i miejsca pracy – umiejętności miękkie postrzegane jako jedyna rzecz, której maszyny nie mogą zastąpić, stają się absolutnie niezbędne. Które zatem z kompetencji będą szczególnie cenione przez pracodawców i mogą zadecydować o przewadze konkurencyjnej w 2025 r.?

ZUS: Zmiany w składce zdrowotnej. Jak skorzystają przedsiębiorcy?

Od nowego roku zmieniły się zasady obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, kto skorzysta z nowych przepisów i kiedy pierwsze płatności według nowych zasad.

Piękny umysł. Wiedza o mózgu w analizie preferencji zachowań i postaw człowieka

W dzisiejszym świecie, w którym wiedza neuronaukowa jest coraz bardziej dostępna, a tematyczne publikacje wychodzą poza ramę dyskursu naukowego i pisane są przystępnym językiem, wiedza o mózgu staje się niebywale wartościowym obszarem do codziennego wykorzystania. Warto, aby sięgali po nią również ci, którzy wspierają wzrost ludzi w biznesie i rozwoju indywidualnym.

Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)

Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Wnioski można składać do 10 marca 2025 r. Gdzie złożyć wniosek? Kto może ubiegać się o dofinansowanie? Co podlega dofinansowaniu?

REKLAMA

Potrzebna pilna decyzja, bo można dużo zyskać lub stracić na podatku, termin 20 lutego

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

REKLAMA

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

REKLAMA