REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy roszczenia przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu uległy przedawnieniu?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu.
Przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu.
Röben

REKLAMA

REKLAMA

Zdaniem niektórych ekspertów roszczenia przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłowych wobec właścicieli nieruchomości uległy przedawnieniu 3 sierpnia 2011 roku, o ile przed tym terminem bieg przedawnienia nie uległ przerwaniu względnie zawieszeniu. Istnieje zatem możliwość, że właściciele nieruchomości, na których znajdują się urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym dotychczas tytule prawnym, mogą skutecznie uchylać się przed żądaniem ustanowienia służebności przesyłu.

Z dniem 3 sierpnia 2011 roku upłynął okres trzech lat od daty wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw               (Dz. U. Nr 116, poz. 731).

REKLAMA

Nowelizacją powyższą do przepisów Kodeksu cywilnego, odnoszących się do ograniczonych praw rzeczowych, wprowadzone zostały przepisy o służebności przesyłu.

Otworzyły one tzw. przedsiębiorcom przesyłowym możliwość uregulowania wielu zaszłości w zakresie tytułu prawnego do – ogólnie mówiąc – utrzymywania i eksploatowania urządzeń przesyłowych, a przede wszystkim linii przesyłowych.

Służebność przesyłu

Dodane do Kodeksu cywilnego przepisy art. 3051 – 3054 dopuściły wprost ustanawianie na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (czyli urządzenia przesyłowe), prawa polegającego na tym, że przedsiębiorca ten może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń, czyli służebności przesyłu. Była to potrzebna zmiana odpowiadająca potrzebom praktyki w tym zakresie.

Polecamy: Zasiedzenie służebności przesyłu

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy: Służebność przesyłu a przedsiębiorca

Jednocześnie, dodane do Kodeksu cywilnego przepisy przewidują możliwość tzw. przymusowego ustanowienia służebności przesyłu.

REKLAMA

Polega to na tym, że jeżeli właściciel nieruchomości odmawia ustanowienia służebności w drodze umowy - przedsiębiorca przesyłowy może domagać się jej ustanowienia, jeżeli jest ona konieczna do właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, za odpowiednim wynagrodzeniem.

A jeżeli zawarcia umowy odmawia przedsiębiorca przesyłowy - właściciel nieruchomości, na której zlokalizowane są urządzenia przesyłowe, może domagać się odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności obciążającej jego nieruchomość.

Realizacja przymusowego ustanowienia służebności następuje w drodze postępowania sądowego przed sądem powszechnym, do którego odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o ustanowieniu drogi koniecznej.

REKLAMA

W dotychczasowych orzeczeniach Sądu Najwyższego, odnoszących się do służebności przesyłu, jak również wśród przedstawicieli doktryny, dominuje pogląd, że zarówno żądanie ustanowienia służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego, jak również żądanie właściciela nieruchomości, mają charakter roszczeń majątkowych.

Zagadnienie to ma istotne znaczenie, jako że zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, za wyjątkiem tych przypadków, które wyraźnie zostały w przepisach ustawowych przewidziane. Skutkiem upływu terminu przedawnienia osoba, przeciwko której przysługuje dane roszczenie majątkowe, może się uchylić od jego zaspokojenia, broniąc się zarzutem przedawnienia.

Kwestia przedawnienia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu

Jakkolwiek w literaturze co do zasady panuje zgodny pogląd odnośnie majątkowego charakteru roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu, to podzielone są zdania w kwestii zastosowania instytucji przedawnienia roszczeń do roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego.

Polecamy: Kiedy roszczenia się przedawniają

Polecamy: Zabezpieczenie roszczeń

Przeciwnicy przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności przesyłu, odwołując się między innymi do uchwały SN z dnia 18 marca 1968 roku (III CZP 15/68, OSNP 1968 r. nr 8-9, poz. 138), wskazują na dostrzegalną analogię pomiędzy regulacją art. 231 § 1 a art. 3052 § 1 w związku z art. 3051 Kodeksu cywilnego.

W przywołanej uchwale SN stwierdził, że z uwagi na powiązanie z faktycznym posiadaniem, charakteryzującym się ciągłością, nie ulega przedawnieniu roszczenie samoistnego posiadacza gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, o jej przeniesienie na niego przez właściciela za odpowiednim wynagrodzeniem.

Zwolennicy tezy o nieprzedawnianiu się roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności istniejących już urządzeń przesyłowych wskazują zatem na podobieństwo pomiędzy posiadaniem cudzego gruntu na skutek wykonania na jego powierzchni lub pod nią budynku lub innego urządzenia, a posiadaniem wynikającym z utrzymywania urządzeń przesyłowych.

Z kolei zwolennicy przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu, odwołują się do niedawnego wyroku z 13 grudnia 2007 r. (I CSK 364/07), w którym SN przyjął, że roszczenie, o którym mowa w art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego, podlega przedawnieniu na zasadach ogólnych.

Dodać należy, że przepis ten ustanawia na rzecz właściciela gruntu roszczenie o to, aby ten, kto wzniósł na jego gruncie budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki nabył ją od niego za odpowiednim wynagrodzeniem.  Przedstawiciele doktryny i praktyki, którzy opowiadają się za przedawnieniem roszczeń przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu wskazują jednocześnie na datę wejścia w życie wskazanej wyżej nowelizacji Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku, czyli na dzień 3 sierpnia 2008 roku, jako termin rozpoczęcia biegu przedawnienia tych roszczeń.

Powołana na wstępie data 3 sierpnia 2011 roku ma istotne znaczenie w omawianej kwestii, jako że zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi 10 lat, zaś dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi 3 lata.

Co do zasady urządzenia przesyłowe wykorzystywane są przez przedsiębiorców przesyłowych w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Stąd roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu dla tych urządzeń bez wątpienia stanowić będzie roszczenie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, a zatem objęte będzie trzyletnim okresem przedawnienia.

W przypadku uwzględnienia stanowiska, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych ulegają przedawnieniu, którego bieg rozpoczyna się z dniem wejścia w życie noweli do Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku, roszczenia te przedawniłyby się z upływem dnia 3 sierpnia 2011 roku, o ile przed tym terminem bieg przedawnienia nie uległ przerwaniu względnie zawieszeniu.

W konsekwencji właściciele nieruchomości, na których znajdują się urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym dotychczas tytule prawnym, mogliby skutecznie uchylić się przed żądaniem ustanowienia służebności przesyłu.

Polecamy: Skutki przedawnienia w prawie cywilnym

Przedawnienie roszczeń właścicieli nieruchomości

Wskazać jednak należy, że przedawnienie roszczeń w omawianej materii może się okazać obosieczną bronią właścicieli gruntów.

Przyjmując analogicznie stanowisko wyrażone przez SN w powołanym wyżej wyroku z dnia 13 grudnia 2007 roku, stwierdzić należy, że z całą pewnością przedawnieniu ulegają również roszczenia właścicieli nieruchomości, na których urządzenia przesyłowe znajdują się bez tytułu prawnego przysługującego przedsiębiorcom przesyłowym.

Co prawda zasadniczo termin przedawnienia w tym zakresie upłynie dopiero z dniem 3 sierpnia 2018 roku, to jest po upływie 10 lat od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku. Jednakże nie można wykluczyć, że w niektórych przypadkach roszczenie to może być związane z działalnością gospodarczą właściciela gruntu, a w takim przypadku roszczenie to uległo trzyletniemu przedawnieniu z dniem 3 sierpnia 2011 roku.

Trudno obecnie przesądzić, które stanowisko odnośnie przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu jest prawidłowe.

Polecamy: Zasiedzenie służebności przesyłu - aktualne stanowisko Sądu Najwyższego

Wskazać jednakże można, że zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego, aby dane roszczenie majątkowe nie ulegało przedawnieniu, przewidywać musi to wyraźnie przepis ustawy, zaś w przepisach Kodeksu cywilnego o służebności przesyłu, a także w przepisach nowelizacji z dnia 30 maja 2008 roku, przepisu takiego brak.

Ponadto w hipotezie art. 3052 § 1 Kodeksu cywilnego nie ma wprost mowy o posiadaniu gruntu (inaczej niż w art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego), a jedynie można przyjmować, że w tym zakresie mamy do czynienia z posiadaniem służebności w rozumieniu art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego, do którego odpowiednio stosuje się przepisy o posiadaniu rzeczy.

Nie jest więc oczywiste, czy praktyka i orzecznictwo, które dopiero zaczną się kształtować, przyjmą, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu w istocie nie podlegają zasadzie przedawnienia roszczeń majątkowych, tym bardziej, że – jak się wydaje – przedawnieniu ulegają roszczenia właścicieli gruntów.

W razie uznania przez sądy, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych jednak ulegają przedawnieniu, mogą się oni znaleźć w trudnej sytuacji, jeśli chodzi o istniejące urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym tytule prawnym do korzystania z gruntu.

W takich bowiem przypadkach przedsiębiorcom przesyłowym, którzy nie będą w stanie wykazać zasiedzenia przez nich służebności gruntowej lub służebności przesyłu, trudno będzie przeciwstawiać się roszczeniu właściciela gruntu o usunięcie urządzeń przesyłowych z jego nieruchomości.

Wydaje się, że jedyną szansą obrony przed takimi roszczeniami byłby zarzut czynienia z prawa użytku w sposób sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i zasadami współżycia społecznego (art. 5 Kodeksu cywilnego), na którego zasadność w takim przypadku wskazał SN w wyroku z dnia 26 lipca 2007 roku (V CSK 120/07), względnie podejmowanie starań o uzyskanie oświadczenia właściciela nieruchomości o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia roszczenia.

Jakub Starowicz

radca prawny

partner w Madejski Sasiński Starowicz

Radcowie Prawni Spółce Partnerskiej w Krakowie

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W świadomej podróży po spokój

Rozmowa z Olą Krzemińską, twórczynią i CEO agencji Power, promotorką aktywnego stylu życia, o mądrym zarządzaniu energią w życiu i biznesie, zmianach w kulturze pracy oraz trendach w organizacji wydarzeń i wyjazdów firmowych.

Upały w pracy – od 2027 roku nowe przepisy. Co musisz wiedzieć już dziś?

Rząd zapowiada zmiany w przepisach BHP. Od 1 stycznia 2027 r. pracodawcy będą musieli przestrzegać nowych zasad dotyczących pracy w wysokich temperaturach. Zanim jednak wejdą one w życie, już teraz warto znać swoje prawa.

Fiskus na tropie! Jak działa kontrola? [Gość Infor.pl]

Podatnik pod lupą fiskusa – co warto wiedzieć o kontrolach skarbowych w Polsce Kontrola skarbowa – hasło, które budzi dreszcze u większości przedsiębiorców. Choć nikt nie chce być sprawdzany przez fiskusa, w praktyce takie sytuacje są coraz częstsze i nierzadko trudne do uniknięcia.

Relaks nie jest dla słabych. Dlaczego liderom tak trudno jest odpoczywać?

Wyobraź sobie, że siedzisz z kubkiem ulubionej herbaty, czujesz bryzę morską, przymykasz oczy, czując promienie słońca na twarzy i… nie masz wyrzutów sumienia. W twojej głowie nie pędzi pendolino tematów, kamieni milowych i zadań, które czekają w kolejce do pilnej realizacji, telefon służbowy milczy. Brzmi jak science fiction? W świecie liderów odpoczynek to często temat tabu, a relaks – luksus, na który prawdziwy przywódca nie może sobie pozwolić. Uważam, że to już najwyższy czas, abyśmy przestali się oszukiwać i zaczęli zadawać niewygodne pytania dotyczące relaksu – przede wszystkim sobie - powiedziała Dyrektorka zarządzająca, dyrektorka Departamentu Zasobów Ludzkich i Organizacji w KIR Dorota Dublanka.

REKLAMA

Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

REKLAMA