REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy roszczenia przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu uległy przedawnieniu?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu.
Przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienia służebności przesyłu.
Röben

REKLAMA

REKLAMA

Zdaniem niektórych ekspertów roszczenia przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłowych wobec właścicieli nieruchomości uległy przedawnieniu 3 sierpnia 2011 roku, o ile przed tym terminem bieg przedawnienia nie uległ przerwaniu względnie zawieszeniu. Istnieje zatem możliwość, że właściciele nieruchomości, na których znajdują się urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym dotychczas tytule prawnym, mogą skutecznie uchylać się przed żądaniem ustanowienia służebności przesyłu.

Z dniem 3 sierpnia 2011 roku upłynął okres trzech lat od daty wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw               (Dz. U. Nr 116, poz. 731).

REKLAMA

Nowelizacją powyższą do przepisów Kodeksu cywilnego, odnoszących się do ograniczonych praw rzeczowych, wprowadzone zostały przepisy o służebności przesyłu.

Otworzyły one tzw. przedsiębiorcom przesyłowym możliwość uregulowania wielu zaszłości w zakresie tytułu prawnego do – ogólnie mówiąc – utrzymywania i eksploatowania urządzeń przesyłowych, a przede wszystkim linii przesyłowych.

Służebność przesyłu

Dodane do Kodeksu cywilnego przepisy art. 3051 – 3054 dopuściły wprost ustanawianie na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (czyli urządzenia przesyłowe), prawa polegającego na tym, że przedsiębiorca ten może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń, czyli służebności przesyłu. Była to potrzebna zmiana odpowiadająca potrzebom praktyki w tym zakresie.

Polecamy: Zasiedzenie służebności przesyłu

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy: Służebność przesyłu a przedsiębiorca

Jednocześnie, dodane do Kodeksu cywilnego przepisy przewidują możliwość tzw. przymusowego ustanowienia służebności przesyłu.

REKLAMA

Polega to na tym, że jeżeli właściciel nieruchomości odmawia ustanowienia służebności w drodze umowy - przedsiębiorca przesyłowy może domagać się jej ustanowienia, jeżeli jest ona konieczna do właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, za odpowiednim wynagrodzeniem.

A jeżeli zawarcia umowy odmawia przedsiębiorca przesyłowy - właściciel nieruchomości, na której zlokalizowane są urządzenia przesyłowe, może domagać się odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności obciążającej jego nieruchomość.

Realizacja przymusowego ustanowienia służebności następuje w drodze postępowania sądowego przed sądem powszechnym, do którego odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o ustanowieniu drogi koniecznej.

REKLAMA

W dotychczasowych orzeczeniach Sądu Najwyższego, odnoszących się do służebności przesyłu, jak również wśród przedstawicieli doktryny, dominuje pogląd, że zarówno żądanie ustanowienia służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego, jak również żądanie właściciela nieruchomości, mają charakter roszczeń majątkowych.

Zagadnienie to ma istotne znaczenie, jako że zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, za wyjątkiem tych przypadków, które wyraźnie zostały w przepisach ustawowych przewidziane. Skutkiem upływu terminu przedawnienia osoba, przeciwko której przysługuje dane roszczenie majątkowe, może się uchylić od jego zaspokojenia, broniąc się zarzutem przedawnienia.

Kwestia przedawnienia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu

Jakkolwiek w literaturze co do zasady panuje zgodny pogląd odnośnie majątkowego charakteru roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu, to podzielone są zdania w kwestii zastosowania instytucji przedawnienia roszczeń do roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego.

Polecamy: Kiedy roszczenia się przedawniają

Polecamy: Zabezpieczenie roszczeń

Przeciwnicy przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności przesyłu, odwołując się między innymi do uchwały SN z dnia 18 marca 1968 roku (III CZP 15/68, OSNP 1968 r. nr 8-9, poz. 138), wskazują na dostrzegalną analogię pomiędzy regulacją art. 231 § 1 a art. 3052 § 1 w związku z art. 3051 Kodeksu cywilnego.

W przywołanej uchwale SN stwierdził, że z uwagi na powiązanie z faktycznym posiadaniem, charakteryzującym się ciągłością, nie ulega przedawnieniu roszczenie samoistnego posiadacza gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, o jej przeniesienie na niego przez właściciela za odpowiednim wynagrodzeniem.

Zwolennicy tezy o nieprzedawnianiu się roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności istniejących już urządzeń przesyłowych wskazują zatem na podobieństwo pomiędzy posiadaniem cudzego gruntu na skutek wykonania na jego powierzchni lub pod nią budynku lub innego urządzenia, a posiadaniem wynikającym z utrzymywania urządzeń przesyłowych.

Z kolei zwolennicy przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu, odwołują się do niedawnego wyroku z 13 grudnia 2007 r. (I CSK 364/07), w którym SN przyjął, że roszczenie, o którym mowa w art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego, podlega przedawnieniu na zasadach ogólnych.

Dodać należy, że przepis ten ustanawia na rzecz właściciela gruntu roszczenie o to, aby ten, kto wzniósł na jego gruncie budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki nabył ją od niego za odpowiednim wynagrodzeniem.  Przedstawiciele doktryny i praktyki, którzy opowiadają się za przedawnieniem roszczeń przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu wskazują jednocześnie na datę wejścia w życie wskazanej wyżej nowelizacji Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku, czyli na dzień 3 sierpnia 2008 roku, jako termin rozpoczęcia biegu przedawnienia tych roszczeń.

Powołana na wstępie data 3 sierpnia 2011 roku ma istotne znaczenie w omawianej kwestii, jako że zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi 10 lat, zaś dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi 3 lata.

Co do zasady urządzenia przesyłowe wykorzystywane są przez przedsiębiorców przesyłowych w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Stąd roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu dla tych urządzeń bez wątpienia stanowić będzie roszczenie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, a zatem objęte będzie trzyletnim okresem przedawnienia.

W przypadku uwzględnienia stanowiska, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych ulegają przedawnieniu, którego bieg rozpoczyna się z dniem wejścia w życie noweli do Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku, roszczenia te przedawniłyby się z upływem dnia 3 sierpnia 2011 roku, o ile przed tym terminem bieg przedawnienia nie uległ przerwaniu względnie zawieszeniu.

W konsekwencji właściciele nieruchomości, na których znajdują się urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym dotychczas tytule prawnym, mogliby skutecznie uchylić się przed żądaniem ustanowienia służebności przesyłu.

Polecamy: Skutki przedawnienia w prawie cywilnym

Przedawnienie roszczeń właścicieli nieruchomości

Wskazać jednak należy, że przedawnienie roszczeń w omawianej materii może się okazać obosieczną bronią właścicieli gruntów.

Przyjmując analogicznie stanowisko wyrażone przez SN w powołanym wyżej wyroku z dnia 13 grudnia 2007 roku, stwierdzić należy, że z całą pewnością przedawnieniu ulegają również roszczenia właścicieli nieruchomości, na których urządzenia przesyłowe znajdują się bez tytułu prawnego przysługującego przedsiębiorcom przesyłowym.

Co prawda zasadniczo termin przedawnienia w tym zakresie upłynie dopiero z dniem 3 sierpnia 2018 roku, to jest po upływie 10 lat od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 roku. Jednakże nie można wykluczyć, że w niektórych przypadkach roszczenie to może być związane z działalnością gospodarczą właściciela gruntu, a w takim przypadku roszczenie to uległo trzyletniemu przedawnieniu z dniem 3 sierpnia 2011 roku.

Trudno obecnie przesądzić, które stanowisko odnośnie przedawnienia roszczeń przedsiębiorstw przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu jest prawidłowe.

Polecamy: Zasiedzenie służebności przesyłu - aktualne stanowisko Sądu Najwyższego

Wskazać jednakże można, że zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego, aby dane roszczenie majątkowe nie ulegało przedawnieniu, przewidywać musi to wyraźnie przepis ustawy, zaś w przepisach Kodeksu cywilnego o służebności przesyłu, a także w przepisach nowelizacji z dnia 30 maja 2008 roku, przepisu takiego brak.

Ponadto w hipotezie art. 3052 § 1 Kodeksu cywilnego nie ma wprost mowy o posiadaniu gruntu (inaczej niż w art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego), a jedynie można przyjmować, że w tym zakresie mamy do czynienia z posiadaniem służebności w rozumieniu art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego, do którego odpowiednio stosuje się przepisy o posiadaniu rzeczy.

Nie jest więc oczywiste, czy praktyka i orzecznictwo, które dopiero zaczną się kształtować, przyjmą, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu w istocie nie podlegają zasadzie przedawnienia roszczeń majątkowych, tym bardziej, że – jak się wydaje – przedawnieniu ulegają roszczenia właścicieli gruntów.

W razie uznania przez sądy, że roszczenia przedsiębiorców przesyłowych jednak ulegają przedawnieniu, mogą się oni znaleźć w trudnej sytuacji, jeśli chodzi o istniejące urządzenia przesyłowe o nieuregulowanym tytule prawnym do korzystania z gruntu.

W takich bowiem przypadkach przedsiębiorcom przesyłowym, którzy nie będą w stanie wykazać zasiedzenia przez nich służebności gruntowej lub służebności przesyłu, trudno będzie przeciwstawiać się roszczeniu właściciela gruntu o usunięcie urządzeń przesyłowych z jego nieruchomości.

Wydaje się, że jedyną szansą obrony przed takimi roszczeniami byłby zarzut czynienia z prawa użytku w sposób sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i zasadami współżycia społecznego (art. 5 Kodeksu cywilnego), na którego zasadność w takim przypadku wskazał SN w wyroku z dnia 26 lipca 2007 roku (V CSK 120/07), względnie podejmowanie starań o uzyskanie oświadczenia właściciela nieruchomości o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia roszczenia.

Jakub Starowicz

radca prawny

partner w Madejski Sasiński Starowicz

Radcowie Prawni Spółce Partnerskiej w Krakowie

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prezydent zawetował. Przedsiębiorcy będą dalej płacić wysoką składkę zdrowotną a może rząd podejmie drugą próbę zmiany

Prezydent zawetował ustawę obniżającą składki zdrowotne dla przedsiębiorców. Rząd jednak nie ustępuje i podejmie kolejną próbę, powtarzając rozwiązania przyjęte w ustawie dokładnie w takiej samej treści. Jaka więc ma być składka zdrowotna gdy uda się przeprowadzić zmiany.

Rolnicy wierzą w dobrą koniunkturę - po dłuższej przerwie znów inwestują w maszyny rolnicze

W I kwartale 2025 roku rolnictwo było branżą z największym udziałem w finansowaniu maszyn i urządzeń przez firmy leasingowe – 28%, wynika z danych Związku Polskiego Leasingu. Rolnicy wracają do inwestowania wierząc w poprawę koniunktury w branży.

Mała firma, duże ryzyko. Dlaczego system ochrony to dziś inwestycja, nie koszt [WYWIAD]

Choć wielu właścicieli małych firm wciąż traktuje ochronę jako zbędny wydatek, rosnąca liczba incydentów – zarówno fizycznych, jak i cyfrowych – pokazuje, że to podejście bywa kosztowne. Dziś zagrożeniem może być nie tylko włamanie, ale też wyciek danych czy przestój operacyjny. W rozmowie z Adamem Śliwińskim, wiceprezesem Seris Konsalnet Security, sprawdzamy, jak MŚP mogą skutecznie zadbać o swoje bezpieczeństwo – bez milionowych budżetów, za to z myśleniem przyszłościowym.

Polskie firmy chcą eksportować do USA, co z cłami

Polska gospodarka łapie drugi oddech czy walczy o utrzymanie na powierzchni? Jaka będzie przyszłość eksportu do USA? Eksperci podsumowali pierwszy kwartał 2025. Analizie poddany został nie tylko eksport polskich firm, ale i ogólny bilans handlu zagranicznego.

REKLAMA

Teraz płatności odroczone także przy zakupach dla firmy

Polskie firmy uzyskują dostęp do płatności odroczonych oraz ratalnych w standardzie zbliżonym do tego oferowanego konsumentom. To duże ułatwienie, z którego skorzystają w pierwszej kolejności małe i średnie firmy.

Termin składania wniosków o dopłaty bezpośrednie 2025

Jaki jest termin składania wniosków do ARIMR o dopłaty bezpośrednie w 2025 roku? Czy można złożyć dokumenty po terminie? Co z załącznikami?

Co każdy prezes (CEO) powinien dziś wiedzieć o technologii?

Każda szkoła zarządzania mówi: deleguj odpowiedzialność. Niezależnie czy mówimy o MŚP czy dużej organizacji, zarządzanie technologią powinno więc być oddane w ręce tych, którzy się na niej znają. Z drugiej strony – jeśli mamy wyprzedzić konkurencję, trzeba inwestować i lewarować biznes przez technologię. Żeby robić to efektywnie, kadra zarządzająca musi rozumieć przynajmniej część świata IT. Problem w tym, że świat technologii jest tak przeładowany informacjami, że często nawet eksperci od IT się w nim gubią. Co warto rozumieć? Jak głęboko wchodzić w poszczególne zagadnienia? Jak rozmawiać z zespołem, który zasypuje wieloma szczegółami? Oto krótki, praktyczny przewodnik.

Działania marketingowe jako kompatybilny element Public Relations

Współczesna komunikacja biznesowa coraz częściej wymaga synergicznego podejścia do działań promocyjnych i wizerunkowych. Marketing i Public Relations (PR), choć wywodzą się z różnych tradycji i pełnią odmienne funkcje, dziś coraz częściej przenikają się i wspólnie pracują na sukces marki. W dobie mediów społecznościowych, globalizacji i błyskawicznego obiegu informacji działania marketingowe stają się kompatybilnym, a nierzadko wręcz niezbędnym elementem strategii PR.

REKLAMA

Branża wydawnicza. Czy na wydawaniu i sprzedaży książek da się wciąż zarobić

Tylko czterech na dziesięciu Polaków przeczytało w ubiegłym roku przynajmniej jedną książkę. Choć wynik ten jest nieco niższy niż rok wcześniej, wciąż należy do najlepszych w ostatniej dekadzie. Co to oznacza dla branży wydawniczej, czy na wydawaniu i sprzedaży książek daje się wciąż zarobić?

Pijemy mniej piwa, przez co browary nie płacą na czas swoim dostawcom

Na kondycję branży piwowarskiej, poza spadającym w wyniku zmian kulturowych popytem, najmocniej wpływają dziś rosnące koszty operacyjne oraz zmiany w podatku akcyzowym. Polacy piją mniej piwa, browary mają coraz większe kłopoty.

REKLAMA