Zasiedzenie służebności przesyłu
W ostatnim czasie bardzo często zdarza się, że przedsiębiorstwa przesyłowe występują do sądów z wnioskami o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu (służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu - art. 292 w zw. z art. 172 § 1 k.c.). Ma to bardzo istotne konsekwencje dla właścicieli nieruchomości, na której posadowione są urządzenia przesyłowe (urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne).
W takiej sytuacji, w przypadku stwierdzenia przez sąd, że do zasiedzenia służebności przesyłu rzeczywiście doszło właściciel nieruchomości nie będzie mógł żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu (kiedy przedsiębiorca przesyłowy odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 kodeksu cywilnego – czyli wspomnianych wcześniej urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych).
Właściciel taki nie będzie również mógł skutecznie domagać się od przedsiębiorcy przesyłowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie za okres, po którym takie zasiedzenie służebności przesyłu nastąpiło (biorąc pod uwagę, że przedsiębiorca korzystał z nieruchomości bez tytułu prawnego).
Służebność przesyłu (czyli prawo do korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego w oznaczonym zakresie z nieruchomości należącej do innej osoby, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń, które przedsiębiorca zamierza wybudować lub którego własność stanowią te urządzenia – urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c.) jest ograniczonym prawem rzeczowym, które przedsiębiorca przesyłowy może zasiedzieć.
Wniosek taki wynika z treści art. 3054 kodeksu cywilnego, który stanowi, że „do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych”.
Dał temu wyraz również Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 grudnia 2008 r. (II CSK 314/08), w którym wskazał, że „według art. 3054 k.c., do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, a więc m. in. art. 292 k.c.”
Polecamy: Składki ZUS 2012
Przepis art. 292 kodeksu cywilnego przewiduje taką możliwość (zasiedzenia służebności przesyłu), jednocześnie określa przesłanki, których spełnienie może spowodować zasiedzenie służebności przesyłu. Nie należy zapominać również, że w tym przedmiocie ustawodawca odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie, tj. art. 172, 173, 175 i 176 kodeksu cywilnego.
Również przed wprowadzeniem przez ustawodawcę do polskiego prawa instytucji służebności przesyłu Sądy opowiadały się za dopuszczalnością zasiedzenia przez przedsiębiorstwo przesyłowe służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, właśnie na podstawie art. 292 k.c. (orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 8 września 2006 r., - II CSK 112/06; z dnia 11 marca 2005 r. – II CK 489/04).
W tym miejscu powołać się należy na uchwałę z dnia 7 października 2008 r., w której Sąd Najwyższy (III CZP 89/08) jednoznacznie wskazał, że: „Przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 3051-3054 k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa”.
Trzeba ponadto zwrócić uwagę, że Sąd Najwyższy niejednokrotnie kładł nacisk na dopuszczalność ustalenia faktu nabycia prawa przez zasiedzenie w innej sprawie niż w postępowaniu o zasiedzenie, gdy ustalenie tego faktu nie jest przedmiotem postępowania, lecz jest tylko przesłanką tego rozstrzygnięcia (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1969 r., III CZP 11/69; uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1951 r.,p ŁC 741/50; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1994 r., III CZP 132/94).
Polecamy: Geolokalizacja pracowników a prawo pracy
Nabycie przez przedsiębiorstwo służebności przesyłu w drodze zasiedzenia możliwe jest po 30 latach w przypadku kiedy przedsiębiorca posiadający tą służebność był w złej wierze, natomiast po 20 latach w przypadku występowania po jego stronie dobrej wiary.
Przy rozstrzyganiu dobrej i złej wiary przedsiębiorstwa należy zwrócić uwagę na kilka bardzo istotnych orzeczeń, m. in. na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 r. (I CSK 171/2008), w którym zwrócono uwagę, że w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo państwowe objęło cudzą nieruchomość w posiadanie na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tekst jednolity: Dz. U. 1974 r. Nr 10 poz. 64 ze zm.), w celu budowy urządzeń przesyłowych, uzasadnia to przyjęcie dobrej wiary po stronie tego przedsiębiorstwa.
Z kolei w wyroku z dnia 25 listopada 2008 r. Sąd Najwyższy (II CSK 346/08) wskazał, że zajęcie cudzej nieruchomości i umieszczenie na niej urządzeń energetycznych bez uzyskania tytułu jest tożsame ze złą wiarą.
Polecamy: Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Zatem w przypadku kiedy poczyniono ustalenia, że dane urządzenia przesyłowe (np. urządzenia energetyczne) nie zostały wybudowane na podstawie decyzji administracyjnych, wydanych choćby na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1950 o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (tekst jedn. Dz. U. z 1954 r., Nr 32, poz. 135), ani ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości (tekst jedn. Dz. U. z 1974, Nr 10, poz. 64), a brak było zgody właściciela na ograniczenie przysługującego mu prawa własności – nie można uznać, że przedsiębiorstwo uzyskało zezwolenie na korzystanie z nieruchomości, co z kolei prowadzi do wniosku, że jest posiadaczem w złej wierze.
Przedstawiona powyżej analiza orzeczeń odnoszących się do kwestii zasiedzenia służebności przesyłu i wiążąca się z tym zagadnieniem problematyka prawna budzi bardzo wiele kontrowersji w doktrynie, również w praktyce, dlatego przybliżenie choćby części poglądów judykatury, głównie Sądu Najwyższego, miało na celu wyjaśnienie pewnego wycinka kwestii spornych i wątpliwych, na które zwracają uwagę właściciele nieruchomości, na których posadowiono urządzenia przesyłowe.
Marek Pasiński – Radca Prawny
Tomasz Sobaś - Prawnik
Kancelaria Radcy Prawnego w Krakowie www.pasinski.pl
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze