Odpowiedzialność odszkodowawcza pracownika

Na początku należy wskazać, że szczególna regulacja dotycząca odpowiedzialności odszkodowawczej znajduje zastosowanie wyłącznie w stosunku do pracowników, którymi są osoby wskazane w art. 2 kodeksu pracy, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, co oznacza, że nie ma zastosowania do osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia, czy też umowy o dzieło. Bezpośrednio stosuje się ją do odpowiedzialności pracownika wyglądem pracodawcy, zaś pośrednio pracownika względem osoby trzeciej. 

Przepisy kodeksu pracy stanowią, że pracownicza odpowiedzialność odszkodowawcza powstaje gdy zostaną spełnione łącznie cztery przesłanki.

Mianowicie:

- pracownik nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje obowiązki,
- w mieniu pracodawcy powstała szkoda,
- działanie,  bądź też zaniechanie pracownika było zawinione,
- zaistniał adekwatny związek przyczynowy pomiędzy działaniem, bądź też zaniechaniem, które było zawinione, a powstałą szkodą w mieniu pracodawcy.

1. Pierwsza przesłanka wskazuje na nie wykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych. Przepis art. 100 kodeksu pracy stanowi, że pracownik powinien wykonywać swoją pracę starannie, sumiennie, a także z uwzględnieniem szeregu szczegółowych obowiązków, wynikających z prawa pracy czy przepisów zakładowych.

Powołany powyżej artykuł wyznacza podstawowe obowiązki pracownika wskazując, że są nimi szczególnie przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, dbanie o dobro zakładu pracy, chronienie jego mienia oraz zachowywanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę i inne.

Rozszerzając powyższe pracownik zobowiązany jest pozostawać w stanie gotowości do pracy w przewidzianym ilościowym wymiarze godzin, na swoim stanowisku pracy wyznaczonym przez pracodawcę.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego należy przyjąć, że w zakresie dbałości o dobro zakładu pracy i chronienia jego mienia pracowniczy obowiązek stanowi swoistą zasadę lojalności pracownika, w ramach której powinien on powstrzymywać się od działań niekorzystnych dla pracodawcy, tym bardziej zmierzających do wyrządzenia pracodawcy szkody (I PKN 118/97).