Wygaśnięcie hipoteki

Akcesoryjność hipoteki w stosunku do zabezpieczonej nią wierzytelności

Według art. 94 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że z danego stosunku prawnego mogą powstać w przyszłości kolejne wierzytelności podlegające zabezpieczeniu. Nieważne są przy tym przyczyny wygaśnięcia wierzytelności hipotecznej. Wynika stąd ścisła zależność hipoteki od wierzytelności (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 10 lutego 2012 r. II CSK 325/11).

Skoro hipoteka wygasa wskutek wygaśnięcia wierzytelności to dojdzie do tego w przypadku:

1) zapłaty wierzytelności,
2) potrącenia,
3) zwolnienia z długu,
4) świadczenia zamiast wykonania,
5) odnowienia (art. 507 Kodeksu cywilnego),
6) złożenia zabezpieczonej kwoty do depozytu sądowego.

Świadczenia uboczne

Wierzytelnościami zabezpieczonymi hipoteką są także roszczenia o świadczenia uboczne. Stąd wygaśnięcie wierzytelności głównej bez zapłaty należności ubocznych nie będzie powodowało wygaśnięcia hipoteki.

Polecamy serwis: Rynek nieruchomości

Częściowa spłata długu, częściowe zwolnienie z długu, częściowe wygaśnięcie wierzytelności

Co istotne, częściowa spłata długu, częściowe zwolnienie z długu lub częściowe wygaśnięcie wierzytelności nie będzie powodowało wygaśnięcia hipoteki w części i zmniejszenia się sumy hipoteki o spłaconą kwotę. W celu obniżenia sumy hipoteki konieczne jest sporządzenie odrębnej umowy oraz dokonanie wpisu zmiany do księgi wieczystej.

Nieistnienie dłużnika

Sąd Najwyższy uznał, że nieistnienie dłużnika stanowi przyczynę wygaśnięcia hipoteki. Można to w prosty sposób wywnioskować z faktu, że nieistnienie dłużnika osobistego prowadzi do wygaśnięcia wierzytelności. Wierzytelność oznacza bowiem prawo do żądania przez wierzyciela określonego świadczenia od określonego dłużnika. Skoro zatem, wobec utraty bytu prawnego dłużnika i istnienia prawomocnego wyroku ustalającego, że jego następca prawny nie ponosi z tego tytułu odpowiedzialności, nie ma dłużnika osobistego, to wierzytelność zabezpieczona hipoteką wygasła, a skutkiem tego jest wygaśnięcie zabezpieczających tę wierzytelność hipotek przymusowych (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 7 października 2008 r. III CSK 112/08).

Hipoteka zabezpieczająca kilka wierzytelności

W związku z tym, że jedna hipoteka może zabezpieczać kilka wierzytelności niezbędne okazało się uregulowanie sytuacji nierównoczesnego wygasania takich wierzytelności. Hipoteka zabezpieczająca kilka wierzytelności wygasa z chwilą wygaśnięcia ostatniej z nich, jeżeli nie może już powstać żadna wierzytelność ze stosunków prawnych stanowiących źródło pierwotnie zabezpieczonych wierzytelności. Ostatnia wierzytelność to ta o najpóźniejszym terminie wymagalności.