Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych - porada

Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych w spółce z o.o. to jeden z możliwych do zastosowania w umowie środków pozwalających na realizację niezbędnych dla spółki zobowiązań.

Często zdarza się, że osoby prowadzące działalność gospodarczą dobierają wspólników nie tylko pod kątem preferencji towarzyskich czy posiadanych przez nich kapitałów, ale także ze względu na kontakty branżowe czy dostęp do określonych surowców albo możliwość świadczenia przez nich usług spółce, które są niezbędne do niezakłóconego prowadzenia biznesu. Wspólnika takiego można zobowiązać do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, oczywiście w zamian za wynagrodzenie, które może, ale nie musi być niższe od cen rynkowych.

Korzyści z takiej symbiozy są obopólne. Spółka zapewnia sobie stabilne dostawy np. surowca niezbędnego do produkcji (chmiel dla browaru)  albo sali konferencyjnej potrzebnej do prowadzenia szkoleń, wspólnik zaś ma zagwarantowany rynek zbytu na swoje towary (np. buraki cukrowe, które wspólnik będący plantatorem musi dostarczyć do cukrowni). Geneza określonego w art. 176 ksh obowiązku sięga końca XIX w., kiedy to uregulowano podobną konstrukcję prawną w niemieckim kodeksie handlowym z 1897 r., aby zapewnić dostawy buraków do ówczesnych cukrowni akcyjnych. Ewentualne zobowiązanie wspólnika w umowie spółki do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki jest jego dodatkowym, obok zobowiązania do wniesienia wkładu,  zobowiązaniem, którego wykonanie ma przyczynić się do realizacji zawiązania spółki.

Polecamy: Jakie są skutki zawyżenia aportów w spółce z o.o.?

Zgodnie z § 1 art. 176  kodeksu spółek handlowych  jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Przepis ten dopuszcza więc określenie w umowie świadczeń powtarzających się, inaczej okresowych. Należy je odróżnić od świadczeń jednorazowych oraz ciągłych. Omawiany przepis stanowi wyjątek od zasady ograniczonego przyczyniania się wspólników. W związku z tym przewidziano pewne preferencje dla właścicieli obciążonych udziałów.

Paragraf 2 art. 176 zd. pierwsze stanowi, że wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. W związku z tym świadczenie niepieniężne wspólnika jest zawsze odpłatne, nawet wówczas, jeżeli spółka przynosi straty. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, więc wspólnicy nie mogą umową spółki zobowiązać wspólnika do świadczeń nieodpłatnych. Oczywiście omawiane rozwiązanie nie może służyć „wysysaniu” kapitału ze spółki przez niektórych tylko wspólników – zobowiązanych. Przepis ten stanowi bowiem, że wynagrodzenie to (za powtarzające się świadczenia na rzecz spółki) nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie.  Nie ma jednak przeciwwskazań, aby zobowiązany wspólnik dostarczał określone w umowie świadczenia za cenę rynkową, którą należy utożsamiać ze stawkami przyjętymi w obrocie, do których odsyła kodeks.