Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z.o.o bez zmiany umowy spółki

Sposoby dofinansowania działalności spółki

Minimalny kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to kwota 5000 (pięć tysięcy) złotych. W praktyce istnieje wiele spółek, które posiadają właśnie taki kapitał. Jednakże bardzo często kapitał ten jest niewystarczający do prawidłowego i efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę. W związku z tym wspólnicy mają do wyboru szereg sposobów, w jaki mogą dofinansować spółkę, takich jak: podwyższenie kapitału zakładowego, zatrzymanie w spółce zysku i przeniesienie go na kapitał zapasowy, wniesienie dopłat, udzielenie spółce pożyczek.

Każdy z tych sposobów dofinansowania spółki ma swoje wymagania formalne oraz wynikają z niego odmienne skutki podatkowe.

Szczegółowe omówienie każdego z tych sposobów dofinansowania spółki wykracza poza zakres tego opracowania, w związku z tym szczegółowo zostanie omówiony jeden ze wskazanych powyżej sposobów dofinansowania działalności spółki, tj. podwyższenie kapitału zakładowego, ze szczególnym uwzględnieniem podwyższenia kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki.

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – zagadnienia ogólne

Jak to już zostało wspomniane powyżej jednym z najczęściej wykorzystywanych w praktyce sposobów dofinansowania spółki jest podwyższenie kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić w dwojaki sposób. Wspólnicy mogą podnieść kapitał zakładowy poprzez zmianę umowy spółki lub bez zmiany umowy spółki.

Podwyższenie kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki wymaga jednak wizyty u notariusza w celu sporządzenia protokołu zgromadzenia wspólników w formie aktu notarialnego i przygotowania oświadczeń o objęciu udziałów przez wspólników także w formie aktu notarialnego. Oczywiście jest to związane z dodatkowymi kosztami i większym zaangażowaniem czasowym wspólników. Bardzo często w praktyce wspólnicy wykorzystują zatem instytucję podwyższenia kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki, która to procedura jest tańsza oraz wymaga mniejszego zaangażowania czasowego. Jednakże już w tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, iż procedura podwyższenia kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki jest możliwa tylko i wyłącznie, jeśli możliwość taką przewiduje dotychczasowa umowa spółki. W związku z tym, by podnieść kapitał zakładowy spółki bez zmiany umowy spółki konieczne jest wcześniejsze sprawdzenie czy umowa spółki (w wersji obowiązującej na dzień podwyższenia kapitału zakładowego) zawiera postanowienie, które zezwala na podwyższenie kapitału zakładowego oraz określa maksymalną wysokość i termin podwyższenia. Zakładając, że po weryfikacji okaże się, że umowa spółki przewiduje taką możliwość, wspólnicy mogą podwyższyć kapitał zakładowy bez zmiany umowy spółki w drodze uchwały podjętej na zgromadzeniu wspólników. Protokół ze zgromadzenia sporządza się w takiej sytuacji w zwykłej formie pisemnej.

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością bez zmiany umowy spółki

Wymogi formalne uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego

Głównym i podstawowym wymaganiem formalnym umożliwiającym tego typu podwyższenie jest wskazany już powyżej, odpowiedni zapis w umowie spółki, zezwalający na podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki oraz określający maksymalną wysokość podwyższenia i termin, do kiedy podwyższenie może zostać dokonane. Zakładając, że zapis ten znajduje się w umowie spółki – wspólnicy zamierzający podwyższyć kapitał zakładowy powinni zgłosić taki zamiar zarządowi spółki, który powinien zwołać w sposób formalny zgromadzenie wspólników (zgodnie z art. 238 Kodeksu spółek handlowych) lub odbyć zgromadzenia w trybie nieformalnym (zakładając, że są spełnione wymagania określone w art. 240 Kodeksu spółek handlowych). W trakcie zgromadzenia powinna zostać podjętą uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego. Uchwała ta powinna określać:

• kwotę o jaką zostanie podwyższony kapitał zakładowy,
• czy podwyższenie odbędzie się poprzez utworzenie nowych udziałów czy też poprzez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów,
• podmioty, które obejmą udziały w podwyższonym kapitale zakładowym,
• sposób, w jaki zostanie pokryty podwyższony kapitał zakładowy.

Mając na uwadze powyższe wymogi formalne uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego pojawiają się trzy istotne pytania natury praktycznej, tj.:

• czy podwyższenie bez zmiany umowy spółki może się odbyć tylko poprzez utworzenie nowych udziałów czy też także przez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów,
• jakie podmioty mogą brać udział w podwyższeniu kapitału zakładowego, jeśli jest ono dokonywane bez zmiany umowy spółki,
• w jaki sposób podwyższony kapitał zakładowy powinien zostać pokryty.

Kwestie te są sporne zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie. Szczegółowa prezentacja i omówienie tych sporów wykracza poza zakres tego opracowania. W tym miejscu, ze względów praktycznych warto jednak przytoczyć kluczowe orzeczenie Sądu Najwyższego, rozstrzygające większość z wyżej wskazanych kwestii. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 stycznia 2013 roku (III CZP 57/12), odpowiadając na pytanie prawne Prokuratura Generalnego podjął następującą uchwałę: „Podwyższenie kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, z tym że nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do ich dotychczasowych udziałów”. Nie wchodząc w szczegóły uzasadnienia można określić zatem następująca zasadę: podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki jest możliwe tylko, jeśli dotychczasowi wspólnicy podejmą uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez utworzenie nowych udziałów lub podwyższenie wartości dotychczasowych udziałów, a nowe udziały zostaną objęte przez dotychczasowych wspólników w sposób proporcjonalny do dotychczas posiadanych udziałów. Jeśli wspólnicy chcą dopuścić nowego inwestora w grono wspólników lub podzielić nowoutworzone udziały w sposób nieproporcjonalny do dotychczas posiadanych udziałów, to zasadne jest dokonanie podwyższenia kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki.

Oświadczenie o objęciu udziałów i kwestia pokrycia podwyższonego kapitału zakładowego

Dotychczasowi wspólnicy powinni następnie w formie pisemnej złożyć oświadczenie o objęciu udziałów i pokryć udziały w podwyższonym kapitale zakładowym. W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki de facto wykluczone jest wniesienie wkładów niepieniężnych przez wspólników, gdyż każdy aport należy opisać szczegółowo w umowie spółki.

W związku z tym w praktyce wniesienie wkładów niepieniężnych powodowałoby konieczność zmiany umowy spółki, co z kolei wykluczałoby zasadność podwyższenia kapitału bez zmiany umowy spółki, która to procedura ma w założeniu uprościć i przyspieszyć podwyższenie kapitału zakładowego właśnie przez to, że nie wymaga ona zmiany umowy spółki.

Wpis podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców

Zgodnie z art. 262 § 4 Kodeksu spółek handlowych podwyższenie kapitału zakładowego dochodzi do skutku dopiero po wpisie podwyższenia kapitału do rejestru przedsiębiorców przez sąd rejestrowy. W związku z tym także podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki odnosi skutek dopiero w dniu rejestracji tego podwyższenia przez sąd rejestrowy.

Kwestia podatku od czynności cywilnoprawnych

Z podwyższeniem kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki związana jest jedna kwestia podatkowa często pomijana przez wspólników oraz spółkę – mianowicie obowiązek zapłaty przez spółkę podatku od czynności cywilnoprawnych. Fakt, iż spółki często uchybiają temu obowiązkowi wynika ze faktu, że w przypadku podwyższenia kapitału w drodze zmiany umowy spółki podatek ten jest pobierany i odprowadzany przez notariusza, natomiast w przypadku gdy podwyższenie jest dokonywane bez zmiany umowy spółki obowiązek ten ciąży na zarządzie spółki. Stawka podatku to 0,5 % kwoty, o którą podwyższany jest kapitał zakładowy. Termin na złożenie deklaracji podatkowej PCC-3 oraz zapłatę podatku to 14 dni liczonych od dnia podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego.

Podsumowanie

Podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki jest bez wątpienia szybszym oraz tańszym sposobem dofinansowania działalności spółki niż podwyższenie kapitału zakładowego obejmujące zmianę umowy spółki. Jednakże ze względu na wyżej opisane ograniczenia instytucja ta jest co do zasady przewidziana dla spółek posiadających ograniczoną (niewielką) liczbę wspólników, którzy z różnych względów chcą szybko i równomiernie (a w więc w proporcji do posiadanych udziałów) dofinansować działalność spółki. Jeśli wspólnicy chcieliby w inny sposób dofinansować działalność spółki lub dopuścić do spółki nowego inwestora konieczne będzie podniesienie wysokości kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki. Decyzje w tej kwestii będą podejmować wspólnicy kierując się własnymi możliwościami finansowymi oraz potrzebami spółki.

radca prawny Dariusz Cisło, KPRF Law Office

Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA