Ujawnienie tzw. umowy koncernowej w rejestrze

Zawarcie tego rodzaju umowy nakłada pewne obowiązki oraz rodzi konsekwencje określone przepisami prawa. Zarówno z jednymi, jak i z drugimi warto się zapoznać.

W przypadku zawarcia między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę, złożeniu do akt rejestrowych spółki zależnej podlega wyciąg z umowy zawierający postanowienia, które określają:

- zakres odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz

- zakres odpowiedzialności spółki dominującej za zobowiązania spółki zależnej wobec jej wierzycieli.

Ujawnieniu podlega także okoliczność, że umowa nie reguluje lub wyłącza ową odpowiedzialność spółki dominującej.

Obowiązek złożenia do akt rejestrowych wyciągu z tzw. umowy koncernowej jest bardzo ważnym obowiązkiem spółki, o którym należy bezwzględnie pamiętać.

Skuteczność umowy koncernowej

Warto przy tym zwrócić uwagę na fakt, że przepisy nakładają obowiązek w postaci złożenia umowy do akt rejestrowych, a nie regulują przy tym  dopuszczalności, czy skuteczności takich umów.

Regulacja ta (proszę o wskazanie przepisu) dotyczy każdego typu koncernu, a więc zarówno tzw. koncernu umownego, gdzie stosunek dominacji wynika wyłącznie z umowy pomiędzy spółką dominującą a spółką zależną, jak i koncernu mieszanego, w którym stosunek podporządkowania oparty jest na powiązaniu kapitałowym lub personalnym.

Kwestia dopuszczalności, czy skuteczności umów pojawia się niejednokrotnie w przepisach kodeksu spółek handlowych, dotyczących spółek kapitałowych.

Polecamy: Jak wybrać formę opodatkowania firmy?

Ma to miejsce między innymi w przypadku, gdy wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki.

Wówczas przepisy nakładają obowiązek dokładnego określenia tych kwestii w umowie spółki i zastrzegają dla niego rygor bezskuteczności wobec spółki, co oznacza, że brak regulacji tych kwestii w umowie powoduje nieskuteczność tych ustaleń.

Jeżeli więc mielibyśmy jednocześnie do czynienia z umową między spółkami dominującą i zależną o zarządzanie lub przekazywanie zysku, brak określenia w umowie spółki zależnej przyznania szczególnych korzyści lub nałożenia obowiązków spowoduje nieważność takiej umowy między spółkami o zarządzanie lub przekazywanie zysku.

Tak więc przed zawarciem tego rodzaju umowy konieczne jest prawidłowe ukształtowanie umów spółek umawiających się.

Analogiczna sytuacja ma miejsce jeżeli spółką zależną jest spółka akcyjna. Aby związanie taką umową było skuteczne, konieczne jest dokonanie zmiany statutu, jako że stosownie do art. 304 § 2 kodeksu spółek handlowych postanowienia takiej umowy, aby były skuteczne w stosunku do spółki, muszą być zawarte w statucie.

Co trzeba ujawnić, a czego nie?

Kolejną niezwykle ważna kwestią przy umowach koncernowych jest zakres ich ujawnienie w rejestrze przedsiębiorców. Otóż nie każda cześć umowy koncernowej musi zostać ujawniona. Nie muszą pojawić się elementy objęte klauzulą poufności.

Ujawnione powinny być natomiast te elementy, które zawierają postanowienia regulujące odpowiedzialność spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej z tytułu wykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Istnieją różne warianty tej odpowiedzialności:

1. umowa nie musi regulować zagadnienia odpowiedzialności spółki dominującej, co spowoduje przyjęcie ogólnych zasad odpowiedzialności regulowanych przez kodeks cywilny (artykuł. 471),
2. spółka dominująca może rozszerzyć swoją odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy lub
3. spółka dominująca może ograniczyć bądź wyłączyć swoją odpowiedzialność, przy czym nie można ustalić w umowie, że dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie. Takie postanowienie umowy będzie nieważne.

Ujawnieniu podlegają również kwestie dotyczące odpowiedzialności deliktowej spółki dominującej względem spółki zależnej. Spółka dominująca ponosi taką odpowiedzialność w razie wykazania przez spółkę zależną wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, łącznie z winą spółki dominującej, a w związku z faktem że spółka kapitałowa jest osobą prawną, winą jej organu (artykuł 416 kodeksu cywilnego).

Jeżeli miałaby miejsce sytuacja, w której spółką zależną jest spółka osobowa, spółka dominująca będzie ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania względem wierzycieli według reguł właściwych dla danego typu spółki osobowej.

Polecamy: Karta podatkowa - poradnik użytkownika

Co grozi za nieujawnienie

Zgłoszenia do sądu rejestrowego okoliczności wymagających ujawnienia, o których mowa powyżej, dokonuje zarząd spółki dominującej lub spółki zależnej albo wspólnik prowadzący sprawy spółki dominującej lub spółki zależnej.

Niezgłoszenie okoliczności wymagających ujawnienia w terminie trzech tygodni od dnia zawarcia umowy powoduje nieważność postanowień ograniczających lub wyłączających odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej lub jej wierzycieli.

Warto zwrócić uwagę na sankcje w razie niezgłoszenia tych okoliczności w przypisanym terminie trzech tygodni, który należy liczyć od dnia zawarcia umowy koncernowej. Sankcją tą jest nieważność postanowień wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność kontraktową spółki dominującej wobec spółki zależnej. W związku z tym należy bezwzględnie pilnować owego terminu.

Podstawa prawna: art. 7 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych