Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa autorskie w zamówieniach publicznych

 Kancelaria Wierzbowski Eversheds
Usługi prawne dla biznesu
Prawa autorskie w zamówieniach publicznych
Prawa autorskie w zamówieniach publicznych
ShutterStock
Postanowienia dotyczące prawa autorskiego uregulowane są w niemal każdej istotnej umowie. W przypadku zamówień publicznych postanowienia takie pojawiają się zwykle w umowach, których przedmiotem jest nabycie praw do utworów. Jak chronić prawa autorskie w zamówieniach publicznych?

Od pewnego czasu zaobserwować można tendencję do umieszczania postanowień dotyczących praw autorskich we wszelkiego rodzaju umowach zawieranych w ramach zamówień publicznych, nawet jeśli ich przedmiot nie jest wprost związany ze stworzeniem utworu lub przekazaniem zamawiającemu praw autorskich, a nawet do wprowadzania zapisów regulujących kwestie prawnoautorskie we wszelkiego rodzaju dokumentach wykorzystywanych w toku postępowania jak np. regulaminie dialogu technicznego. Tendencja ta wynika z kilku niezależnych od siebie czynników.

Zobacz: Facebook - czy możemy oznaczyć osobę na zdjęciu?

Jednym z nich jest rozwój technologii informatycznych, który sprawia, że zdecydowana większość informacji, których forma wyrażenia może być chroniona przez prawo autorskie, jest przekazywanych pomiędzy stronami umów w formie elektronicznej. Oznacza to, że w bardzo wielu sytuacjach dla zgodnego z umową korzystania z danej informacji przez zamawiającego w ramach jego organizacji konieczne będzie skopiowanie zawierającego takie informacje dokumentu elektronicznego do pamięci komputera (np. na serwerze), często w wielu lokalizacjach. Czynność skopiowania dokumentu chronionego jako utwór przez prawo autorskiego stanowi jego zwielokrotnienie i wymaga zgody autora lub innej uprawnionej osoby.

Kolejnym czynnikiem jest ogólna rynkowa tendencja do instrumentalnego wykorzystywania ochrony prawnoautorskiej przez wykonawców, nie tylko w ramach zamówień publicznych. System ochrony wynikający z przepisów prawa autorskiego jest z jednej strony bardzo restrykcyjny, zaś z drugiej odformalizowany (uniezależniony od dopełnienia jakichkolwiek formalności) i nieodpłatny (w przeciwieństwie do np. ochrony patentowej na podstawie przepisów prawa własności przemysłowej). Wykonawcy starają się zatem objąć możliwie wiele rezultatów swoich świadczeń umownych ochroną prawnoautorską, gdyż daje im ona szereg roszczeń wobec zamawiającego, np. roszczenie o wynagrodzenie, zwłaszcza w sytuacji, gdy kwestie te nie zostały umownie uregulowane (art. 43 ust. 1 prawa autorskiego przewiduje, że jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia).

Zobacz: Nowelizacja ustawy o ochronie danych osobowych - czy nowe prawo naprawi ABI?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Nieostra granica ochrony prawnoautorskiej

Sprzyja podnoszeniu takich roszczeń także nieostra granica pomiędzy utworami chronionymi a dziełami, które utworami nie są. Orzecznictwo sądowe często uznaje za utwory rezultaty pracy, których prawnoautorski charakter nie jest na pierwszy rzut oczywisty. Przykładem mogą być orzeczenia, w których za utwory uznano:

  • informator o porcie1,
  • instrukcję obsługiwania maszyny2,
  • instrukcję bhp3,
  • gminną strategię rozwoju4,
  • opracowanie koncepcji prowadzenia zajęć szkolnych5,
  • wytyczenie trasy maratonu, organizacja biegu wraz z jego nazwą6.

Zdarza się zatem, że w przypadku braku postanowień umownych o przeniesieniu praw autorskich wykonawcy próbują podnosić roszczenia prawnoautorskie wobec zamawiającego wykorzystując element niepewności związany z oceną, czy dane rezultaty świadczenia umownego mogą stanowić utwór. Przeciwdziałając takiemu ryzyku, zamawiający starają się zatem wpisać odpowiednie klauzule do wzorca umowy.

Zobacz: Znaczenie znaku towarowego dla przedsiębiorcy

Standaryzacja regulacji kwestii prawnoautorskich w zamówieniach publicznych

Standardowe umieszczanie regulacji kwestii prawnoautorskich w wszystkich umowach o zamówienia publiczne jest także konsekwencją specyfiki umów w ramach zamówień publicznych. Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera co najmniej istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści zawieranej umowy w sprawie zamówienia publicznego, ogólne warunki umowy albo wzór umowy. We wszystkich zatem przypadkach, gdy zamawiający wymaga od wykonawcy zawarcia umowy na warunkach wskazanych w specyfikacji, zamawiający powinien przewidzieć, czy jednym z elementów świadczenia wykonawcy będą utwory oraz wprowadzić odpowiednie zapisy regulujące kwestie związane z prawami do korzystania z takich utworów. Wielu zamawiających zatem niejako „na zapas” wprowadza zapisy dotyczące praw autorskich do wzorców umów zamieszczanych w specyfikacjach.

Zobacz też: Prawa autorskie do programu komputerowego?

Generalnie aprobując powyższą tendencję jako mającą na celu proaktywne zarządzanie ryzykiem roszczeń prawnoautorskich, trzeba zauważyć, że zamawiający niejednokrotnie stosują postanowienia umowne o prawach autorskich w sposób zbyt uproszczony. Postanowienie umowne o przeniesieniu na zamawiającego wszelkich autorskich praw majątkowych traktuje się jako panaceum na wszelkie problemy związane z prawami autorskimi do rezultatów świadczeń wykonawcy, podczas gdy rezultatem takiej praktyki jest często ograniczenie rzeczywistej konkurencyjności ofert, gdyż szereg wykonawców nie złoży ofert nie godząc się na przeniesienie praw autorskich do np. oprogramowania, które wykorzystywane są przez nich w ramach umów dla wielu klientów. Warto także zwrócić uwagę, iż postanowienia dotyczące praw autorskich powinny być dostosowane do specyfiki danej umowy. Inny charakter powinny  mieć zapisy przewidziane do umieszczenia w umowie o wdrożenie programu komputerowego, inny w umowie o roboty budowalne,  a jeszcze inny w umowie o przygotowanie np. filmu reklamowego.

Pojęcie utworu

Już z powyższych wstępnych uwag wynika, że kluczowym zagadnieniem dla omawianej kwestii jest określenie, czym jest utwór chroniony przepisami prawa autorskiego. Jeśli bowiem w ramach danego etapu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub w ramach danej umowy utwory nie powstają lub nie będą wykorzystywane przez zamawiającego, nie ma potrzeby regulowania tej kwestii.

Zobacz: Prawa autorskie w reklamie

Przepis art. 1 prawa autorskiego definiuje utwór jako każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Chronione jako utwory będą zatem te rezultaty aktywności ludzkiej, które spełniają łącznie następujące warunki:

  1. stanowią rezultat pracy człowieka,
  2. stanowią przejaw działalności twórczej,
  3. mają indywidualny charakter,
  4. są ustalone.

Przesłanki pierwsza i czwarta są dość oczywiste i pominę je w tym miejscu, skupiając się na drugiej i trzeciej czyli „przejawie twórczości” i „indywidualnym charakterze”.

Upraszczając nieco – aby można było mówić o spełnieniu przesłanki „twórczości”, utwór musi stanowić własną twórczość intelektualną autora, w ramach której dokonywał własnych, swobodnych wyborów. Jeśli takiej swobody autor nie ma (np. autor działał według instrukcji, schematu), utwór nie powstanie.

Zobacz: Utwór, czyli co chroni prawo autorskie

Podobnie – także upraszczając – aby można było mówić o indywidualnym charakterze utworu, utwór winien charakteryzować się niepowtarzalnością rozumianą jako subiektywna (z punktu widzenia wiedzy autora) nowość utworu oraz zawierać elementy ukształtowane swobodnie przez autora.  Przy ocenie przesłanki indywidualności utwór powinien przede wszystkim odzwierciedlać tzw. piętno osobiste twórcy, odbijać jego osobowość. Z tego też powodu, jeśli dzieło powstało w rezultacie procedury o charakterze technicznym i jest przewidywalne lub powtarzalne, nie stanowi utworu.

Statystyczna jednorazowość a współczesne realia

Innym kryterium przydatnym przy ocenie indywidualności utworu jest metoda tzw. statystycznej jednorazowości. Metoda ta zakłada badanie, czy takie samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej oraz czy jest statystycznie prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną osobę. Odpowiedź przecząca uzasadnia tezę o istnieniu cechy indywidualności dzieła (więcej na ten temat w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2014 r., sygn. akt V CSK 202/2013).

Wyżej wskazana metoda statystycznej jednorazowości nie zawsze się jednak sprawdza we współczesnych realiach charakteryzujących się błyskawiczną wymianą informacji w skali globalnej oraz wykorzystywaniem standardowych narzędzi technologicznych do wspomagania działalności twórczej. Coraz rzadziej też utwory powstają z wyłącznej inicjatywy twórcy stanowiąc swobodny wytwór jego wyobraźni. W realiach zamówień publicznych regułą jest twórczość w ramach szeroko rozumianej działalności gospodarczej, gdzie twórca z góry musi spełnić wyraźnie wskazane oczekiwania zamawiającego.

Zobacz: Autorskie prawa majątkowe zostają przy poprzednim pracodawcy

W takich okolicznościach sam fakt, iż dany temat został opracowany w sposób podobny przez dwóch (lub więcej) twórców  działających niezależnie, nie powoduje sam z siebie, że takie utwory przestają mieć charakter indywidualny i nie są chronione. Typowym przykładem twórczości paralelnej może być np. konkurs na zadany temat, gdzie często może dojść do przygotowania bardzo podobnych do siebie prac z wykorzystaniem tych samych środków wyrazu.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 września 1995 r. (sygn. akt I ACr 620/95) przyjęto, że:

nie jest plagiatem dzieło, które powstaje w wyniku zupełnie odrębnego, niezależnego procesu twórczego, nawet jeżeli posiada treść i formę bardzo zbliżoną do innego utworu. Możliwe są sytuacje, w których dwóch twórców, niezależnie od siebie, wykorzystuje w utworze ten sam pomysł i opracowuje go przy użyciu bardzo zbliżonych środków artystycznych, zwłaszcza jeżeli dzieła dotyczą tego samego tematu albo tematów bardzo zbliżonych".

Jak wynika z powyższego krótkiego omówienia definicji utworu, kluczowe pojęcia „twórczości”, „indywidualności” czy  „oryginalności” nie są przedmiotem jakiejkolwiek ustawowej definicji, co nie ułatwia zadania oddzielenia sytuacji, gdy w ramach umowy powstają utwory w rozumieniu prawa autorskiego od sytuacji, gdy takie utwory nie powstają. Sytuacji nie ułatwia także okoliczność, że wyżej wskazane pojęcia są jednocześnie elementem języka powszechnego, w którym mają znaczenie inne, węższe niż znaczenie wypracowane w piśmiennictwie i orzecznictwie sądowym.

W konsekwencji konkluzje orzecznictwa i doktryny prawniczej dotyczące przyznania ochrony prawnoautorskiej danym dziełom często nie pokrywają się z intuicyjnym pojmowaniem pojęć „twórczości” i „utworu”. Orzecznictwo stosunkowo często opowiada się za przyznaniem ochrony prawnoautorskiej tzw. utworom granicznym czyli takim, których „oryginalny” i „indywidualny” charakter nie jest bynajmniej oczywisty, a wręcz często na pierwszy rzut oka trudny do zauważenia.

Zobacz: Nabywanie przez pracodawcę praw autorskich pracowników

SIWZ jako utwór

Co ciekawe, jednym z najlepszych przykładów takiej sytuacji jest orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczącego typowego elementu każdego postępowania o udzielenie zamówienia publiczne – specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego. W wyroku z 27 lutego 2009 r.7 Sąd Najwyższy przyznał ochronę prawnoautorską specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Sąd stwierdził m.in.:

Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że utworem podlegającym ochronie prawno-autorskiej jest każde dzieło, jeśli - przynajmniej pod względem formy - wykazuje pewne elementy twórcze, choćby minimalne (orzeczenie z dnia 31 marca 1953 r. II C 834/52)”.

Sąd dalej wywodził, że okoliczność, iż art. 36 ustawy Pzp określa katalog niezbędnych elementów, jakie powinna zawierać specyfikacja istotnych warunków zamówienia, nie pozbawia możliwości takiego ukształtowania treści tego dokumentu, które spowoduje powstanie dzieła zawierającego w sobie cechy twórcze, spełniającego wymóg oryginalności. Przepis ten determinuje zatem wyłącznie minimalną treść SIWZ, ale pozostawia nadal do swobodnego uznania twórcy specyfikacji układ poszczególnych elementów, sposób formułowania myśli (słownictwo, składnia), formę wyrazu, dobór elementów fakultatywnych, w tym takich, które nie są przewidziane w przepisie art. 36 ustawy Pzp. Zdaniem zatem Sądu Najwyższego twórca specyfikacji istotnych warunków zamówienia co prawda ma ograniczoną swobodę twórczą (ramami przepisu art. 36 ustawy Pzp), jednak swoboda ta jest wystarczająca – chociażby w zakresie opisu przedmiotu zamówienia lub opisu kryteriów wyboru ofert – aby uznać, że przygotowana specyfikacja będzie dziełem oryginalnym.

Nie każda specyfikacja istotnych warunków zamówienia będzie utworem

Orzecznictwo sądowe, w tym orzecznictwo Sądu Najwyższego, nie może być jednak traktowane jako źródło prawa i nie przesądza ono o prawnoautorskim charakterze każdego dzieła uznanego za utwór w konkretnym rozstrzygnięciu. Nie każda specyfikacja istotnych warunków zamówienia będzie zatem utworem. Nie będzie utworem specyfikacja, która składa się wyłącznie z typowych postanowień, powszechnie używanych w obrocie. Możliwa jest także sytuacja, że tylko część specyfikacji będzie podlegała ochronie prawnoautorskiej np. jedynie załącznik z rozbudowanym opisem przedmiotu zamówienia.

Zobacz: Czym jest licencja otwarta?

Test na ochronę prawnoautorską

Tym niemniej istniejące orzecznictwo oraz dorobek piśmiennictwa pozwalają na sformułowanie uproszczonego testu na zbadanie, czy dane dzieło stanowi utwór podlegający ochronie prawnoautorskiej (zastrzegając, że jest to test pozwalający tylko wstępnie zorientować się w charakterze danego dzieła):

  • czy takie samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej?
  • czy jest statystycznie prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną osobę?
  • czy dzieło powstaje według z góry przesądzonej formuły (instrukcji), tak, że nie istnieje swoboda w ukształtowaniu dzieła (doborze elementów treści lub formy dzieła)?
  • czy treść i forma dzieła są zdeterminowane przez przepisy prawa lub wymogi zamawiającego?
  • czy inna osoba wykonująca takie dzieło uzyskałaby identyczny lub bardzo podobny rezultat?

Pozytywne odpowiedzi na ww. pytania pozwalają wstępnie przyjąć, że dane dzieło nie będzie podlegać ochronie prawnoautorskiej.

Zobacz: Roszczenia twórcy za naruszenie praw autorskich

W praktyce wątpliwości powstają głównie w związku z oceną dzieł, które są rezultatem działalności o charakterze technicznym (raportów, projektów, dokumentacji, opinii). Co do zasady nie można wykluczyć uznania takich opracowań za utwory, o ile tylko ich autor miał swobodę w doborze treści, ich układu lub formy, wskutek czego dzieło zostało indywidualnie ukształtowane. Jeśli jednak treść i forma danego opracowania, a także dobór materiałów są z góry zdeterminowane wymaganiami technicznymi oraz charakterem analizowanego zagadnienia (np. wymogami prawnymi), wówczas opracowanie utworem nie będzie.

Przykładem opracowania o charakterze technicznym, które nie jest utworem, może być opinia i raport z badania sprawozdań finansowych, które zostały w licznych orzeczeniach sądowych uznane za pozbawione cech oryginalności i indywidualności, gdyż zarówno ich treść jak i forma wynikają z przepisów ustawy8. Zróżnicowanie tych opracowań zdeterminowane danymi wyjściowymi charakteryzującymi każdy z opisywanych podmiotów gospodarczych nie jest w tym wypadku wystarczające.  Cechą opracowań o charakterze technicznym jest zatem przewidywalność i powtarzalność osiągniętego rezultatu . Opracowania takie utworami nie są.

Zobacz: Czym jest dozwolony użytek osobisty?

Na koniec tej części rozważań warto dodać, że prawo autorskie chroni tylko zewnętrzną postać utworu (jego formę), nie zaś idee lub koncepcje, na jakich utwór jest oparty. Tym samym nabycie praw autorskich (lub uzyskanie innego rodzaju uprawnień do korzystania z utworu np. licencji) nie oznacza nabycia przez zamawiającego prawa wyłączności do koncepcji, idei czy też innego rodzaju know-how, które zawarte jest w utworze. Zamawiający nabywając prawa autorskie do określonego opracowania uzyskuje zatem prawo do korzystania z takiego opracowania w ramach różnych form kopiowania i udostępniania tego raportu, nie nabędzie jednak prawa wyłącznego korzystania z merytorycznych informacji zawartych w opracowaniu. Oznacza to jednak także, że zamawiający nie potrzebuje od wykonawcy nabywać jakichkolwiek praw autorskich (lub nabywać licencji) do danego dokumentu, jeśli jedynym jego celem jest wykorzystanie informacji zawartych w dokumencie  np. w celu przygotowania własnego raportu. Tak długo, jak zamawiający nie kopiuje istotnych fragmentów takiego dokumentu lub nie dokonuje jego tzw. opracowania (modyfikacji), umocowanie prawnoautorskie nie jest w ogóle potrzebne.

Powyższy wpis jest częścią większego artykułu „Ochrona praw autorskich w zamówieniach publicznych”, który został opublikowany w jedenastym numerze czasopisma Zamawiający.

  1. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 1965 r., I CR 39/65, niepubl.
  2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1969 r., I CR 76/69, OSN 1970, nr 1, poz. 15, s. 56.
  3. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 1971 r., II CR 244/71, niepubl.
  4. Wyrok Sądu Apelacyjnego o we Wrocławiu z dnia 13 stycznia 2010 r., I ACa 1109/09.
  5. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4 września 2012 r., III APa 7/12.
  6. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 maja 2008 r., I ACa 376/08, niepubl.
  7. Sygn. akt V CSK 337/2008
  8. Np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Lublinie z dnia 12 lutego 1999 r. sygn. akt I SA/Lu 29/98).

Autor: Tomasz Zalewski kancelaria Wierzbowski Eversheds

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Z kartą GreenWay naładujesz auto w IONITY. Dotyczy to całej Europy

    Klienci GreenWay będą mogli korzystać ze stacji ładowania IONITY na terenie całej Europy. Do ładowania swojego samochodu elektrycznego kierowcom wystarczy standardowa karta RFID GreenWay.

    Koniec diesla jest bliski? To nie takie proste...

    Udział diesla w rynku w Europie systematycznie maleje. Tylko czy to oznacza, że koniec diesla jest bliski? To chyba zbyt daleko idący wniosek. Jak aktualnie wygląda sytuacja w branży i jaka przyszłość czeka auta z silnikiem wysokoprężnym? Sprawdźmy.

    Toyota Yaris 2024 ze 130-konną hybrydą. Mocniejszy napęd to nie koniec zmian

    W Toyocie Yaris 2024 debiutuje nowa hybryda o mocy 130 KM. Nowy napęd o oznaczeniu Hybrid 130 będzie dostępny w dwóch wersjach. A to nie koniec nowości. Ulepszone są też systemy bezpieczeństwa i ekrany.

    Polscy emeryci muszą pracować, żeby przetrwać

    Badanie obejmujące 45 rozwiniętych krajów świata stawia Polskę w nie najlepszym świetle – to polskim emerytom, bez pracy na emeryturze najtrudniej sobie poradzić. 

    Sztuczna inteligencja pomoże w marketingu?

    71 proc. dyrektorów marketingu ma problem z realizacją swoich strategii w ramach obniżonych budżetów. To powoduje, że muszą poszukiwać nowych możliwości, aby przy funduszach, jakimi dysponują, mogli spełniać założone plany

    Mój Prąd 5.0 – pompy ciepła w czołówce wniosków

    Ruszył Mój Prąd 5.0. Ważnymi zmianami są m.in. rozszerzenie dofinansowania o pompy ciepła różnego typu oraz kolektory słoneczne. Zainteresowanie było tak duże, że dołożone zostały dodatkowe środki krajowe w wysokości 400 milionów złotych. Kto ma jeszcze szansę zdążyć i dostać dofinansowanie? 

    Używany Volkswagen Passat B8. Awarie, wady, ceny, opinie

    Dymiący diesel w Passacie świetnie pasował do białych skarpet i sandałów. Generacja B8 nie jest jednak dymiąca, bywa naprawdę droga na rynku wtórnym, a przez to jest wybierana przez bardziej wysublimowanych klientów. Czy jednak jest tak pancerna jak poprzednicy?

    Corporate gifting. W jakie prezenty biznesowe inwestować?

    Prezenty biznesowe i firmowe akcesoria zawsze były ważnym elementem prowadzenia firmy. Przekłada się to na wzrost wartości globalnego rynku corporate gifting, która wynosi ponad 258 miliardów dolarów.

    Konsumenci surowo oceniają jakość obsługi klienta. Jest coraz gorzej

    Jakość obsługi klientów na polskim rynku sukcesywnie spada, na co wskazują cykliczne badania prowadzone przez Polski Program Jakości Obsługi. Z ostatniej edycji tego badania wynika, że Polacy najgorzej oceniają m.in. wiedzę i kompetencje pracowników, czas obsługi oraz ceny i dostępność asortymentu. 

    Ile Polacy planują wydać na prezent na Dzień Dziecka?

    Dzień Dziecka. Niemal co czwarty ankietowany zamierza przeznaczyć od 50 do 100 zł na prezent dla jednej osoby z okazji Dnia Dziecka. Z kolei 15% uczestników sondażu chce na ten cel wydać od 100 do 150 zł. Natomiast 12% nie będzie w ogóle obchodzić tego święta. 

    Opel Corsa 2023. Lifting dodaje do gamy 48-woltową hybrydę

    Opal zaprezentował poliftingowe wydanie Corsy F. Modernizacja kojarzy się z delikatnymi zmianami? Na polu stylistycznym być może i tak. Małego hatchbacka czeka jednak rewolucja technologiczna.

    Jak podróżować autem ze zwierzętami?

    Podróż autem ze zwierzęciem może być prawdziwym wyzwaniem. Co zatem zrobić, aby zadbać o komfort, ale i bezpieczeństwo czworonoga oraz zabezpieczyć auto przed zniszczeniami? Jest kilka porad, które powinniście poznać.

    Izba Zbożowo-Paszowa: zwiększenie dopłat do sprzedaży zbóż zachęciło rolników

    Decyzje rządu w sprawie zwiększenia dopłat do sprzedaży zbóż zachęciły rolników do sprzedaży, ale podażowa "górka" wydaje się powoli kończyć – przekazała Izba Zbożowo-Paszowa. Dodano, że część przetwórców skupuje spore wolumeny ziarna przewidując, że w żniwa rynkowa podaż może być mniejsza.

    Telezakupy 2.0 z użyciem internetu

    Gdy połączyć to, co internauci kochają najbardziej, czyli wideo i zakupy, otrzymamy przepis na sprzedażowy sukces. 

    Prawdziwy Lider

    W dobie nieustających wyzwań, to właśnie umiejętności przywódcze naszych liderów są najsilniej wystawione na próbę. Każdy kryzys stanowi egzamin ich siły oraz magnetyzmu. Beata Drzazga – przedsiębiorca wizjoner, konsultant biznesowy i prelegent na konferencjach związanych z przywództwem i biznesem, opowiada czy urodzony lider to mit czy rzeczywistość.

    W Polsce jest obecnie około setki start-upów, których działalność jest bezpośrednio związana ze sztuczną inteligencją

    – Sztuczna inteligencja i cleantech to w tej chwili dwie kluczowe branże, które są w centrum zainteresowania funduszy venture capital i do nich będą płynąć w nadchodzącym czasie największe środki – ocenia prezes zarządu Orlen VC Marek Garniewski. Statystyki pokazują, że rodzime start-upy dobrze sobie radzą w obu tych branżach.

    DS 7 Rivoli E-Tense 4x4 300. Bo SUV może być... artystyczny!

    Czy DS 7 jest pretensjonalny? W żadnym razie! Czy jest nietuzinkowy? W stu procentach. A lifting jedynie podkreślił wartości tego rodzinnego SUV-a. Chociaż sprawdźcie na własne oczy.

    Test: DS 7 po liftingu. Wersja E-Tense 4x4 300 jest szybka jak... hot-hatch!

    Choć jest 5-osobowym SUV-em z 555-litrowym bagażnikiem, oferuje 300 koni i może jeździć... za darmo! A to dopiero początek ciekawostek dotyczących testowego przeze mnie DS 7 po liftingu w wersji E-Tense 4x4 300.

    Sejmowa komisja przeciw poprawkom do projektu zniesienia opłat za państwowe autostrady

    Sejmowa Komisja Infrastruktury nie poparła poprawek zgłoszonych podczas drugiego czytania do projektu dot. zniesienia opłat za państwowe autostrady. Jedna z nich miałby skutkować zdjęciem opłat ze wszystkich autostrad w Polsce.

    11. pakiet sankcji UE wobec Rosji w fazie uzgodnień technicznych

    11. pakiet sankcji UE wobec Rosji jest w fazie uzgodnień technicznych. W ciągu najbliższych dni powinien zostać przyjęty przez państwa członkowskie - mówi PAP ambasador Polski przy UE Andrzej Sadoś.

    Składniki masy upadłości. Co syndycy wystawiali na sprzedaż w 2022 r.?

    Od domów i mieszkań, poprzez samochody i komputery, aż po widelce, kilogramy posypki czekoladowej i drewniane wiaderka. Oto, jakie przedmioty zostały wystawione na sprzedaż przez syndyków w Krajowym Rejestrze Zadłużonych w 2022 r. pokazuje raport analityków MGBI.

    Jak smartfony ułatwiają życie mamom?

    75 proc. mam używa dziennika elektronicznego, by sprawdzać wyniki w nauce swojego dziecka. Co druga z nich robi to codziennie. Technologia pomaga także rodzicom najmłodszych. Co trzecia kobieta korzysta bądź korzystała z aplikacji monitorujących ciążę, a co piąta wykorzystuje smartfona do organizacji opieki nad dzieckiem. 

    Coraz więcej wniosków o założenie jednoosobowej działalności gospodarczej

    W pierwszym kwartale br. do rejestru CEIDG wpłynęło ponad 80 tys. wniosków dot. założenia jednoosobowej działalności gospodarczej. Tym samym nastąpił wzrost o przeszło 6% rdr. A do tego zaobserwowano przewagę zakładanych JDG nad zamykanymi.

    Używane Audi A4 B8. Awarie, wady, ceny, opinie

    Używane Audi A4 to marzenie przeciętnego Polaka. Szczególnie gdy mówimy o generacji B8. Auta są przystępne cenowo. Tylko czy z technologicznego punktu widzenia nie stanowią zakupowej miny? Sprawdźmy, co psuje się w używanych sedanach i kombi z Niemiec.

    Rośnie świadomość polskich firm na temat faktoringu

    Ostatnie lata pokazały, że polscy przedsiębiorcy wiedzą o faktoringu coraz więcej i coraz częściej wybierają tę opcję. Jaka jest kondycja polskiego faktoringu i czy dzięki niemu polskie firmy unikną utraty płynności?