Jak korzystać z prawa cytatu?
REKLAMA
REKLAMA
Artykuł 29 ustawy prawo autorskie zezwala na przytaczanie fragmentów utworów lub drobnych utworów w całości w utworach stanowiących samoistną całość. By wykorzystanie cudzego dzieła było zgodne z prawem, cytat musi spełnić pewne wymagania. Po pierwsze utwory, które chcemy zacytować we własnym dziele, muszą być już rozpowszechnione, to znaczy legalnie i publicznie udostępnione. Nie jest konieczne, by utwór przez nas cytowany był opublikowany – wystarczy, że publiczność ma do niego dostęp, na przykład w Internecie[1]. Ważne, by zamieścić cytat w dziele samoistnym, czyli w utworze stanowiącym odrębną całość, przejawiającym indywidualny i oryginalny charakter. Nie wolno nam więc użyć cytatu w pracy, która nie jest utworem[2].
REKLAMA
Opublikowanie kilku cudzych wierszy z kilkoma zdaniami własnego podsumowania. Wiersze nie mogą zostać uznane za cytat, ponieważ nie będą zawarte w samoistnym utworze.
Jak obliczyć czas trwania ochrony prawnoautorskiej?
Przeznaczenie cytatu
Po drugie, istotny jest cel, dla którego chcemy zawrzeć fragment cudzego dzieła w naszym.
Zgodnie z ustawą użycie cudzego utworu musi być uzasadnione wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości (na przykład w kabarecie albo wariacji muzycznej). Chodzi o to, aby wykorzystanie cytatu prowadziło do pełniejszego zobrazowania prezentowanych teorii i lepszego zrozumienia naszego dzieła przez odbiorców.
Zamieszczenie w pracy magisterskiej cytatu z książki.
Z nauczaniem jako celem cytatu będziemy mieli natomiast do czynienia w podręcznikach i materiałach dydaktycznych.
Prawa autorskie w grach komputerowych
Oznaczenie twórcy i źródła cytatu
Konieczne jest także wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła cytatu, z uwzględnieniem istniejących możliwości. Oznacza to na przykład, że utwory, których autor nie jest znany, mogą być, wyjątkowo, oznaczone jako anonimowe.
Bogurodzica
Co więcej, nie wystarczy umieszczenie źródła cytatu i nazwiska autora w bibliografii. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego, musimy wyraźnie wskazać w jakim stopniu wykorzystaliśmy cudzy utwór, w szczególności, jeśli przenosimy dosłowne brzmienie jego treści (orzeczenie SN z dnia 29 grudnia 1971 r., I CR 191/71, OSNC 1972, nr 7–8, poz. 133, z glosą A. Wiśniewskiego, NP 1973, nr 5, s. 781.). Za bycie cytowanym twórcy nie przysługuje wynagrodzenie.
Porozmawiaj o tym na naszym forum!
Naruszenie prawa cytatu
Zakres uprawnionego wykorzystania cytatu wyznacza jego cel. W każdym przypadku dopuszczalność cytatu będzie oceniana indywidualnie. Jeżeli zamieszczony przez nas cytat okaże się zbyt długi w odniesieniu do funkcji, którą ma spełnić, albo użyliśmy go w celu innym niż ustawowo wymieniony, dopuścimy się naruszenia autorskiego prawa majątkowego, zwykle prawa do reprodukcji albo nadania[3].
Domniemania w prawie autorskim
Z kolei nieprawidłowe oznaczenie autora cytowanego utworu, może stanowić naruszenie autorskich praw osobistych, między innymi prawa do autorstwa utworu czy prawa do oznaczenia utworu swoim imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem. Przeinaczenie myśli autora albo wypaczenie jego intencji poprzez, na przykład, umieszczenie fragmentu utworu w innym kontekście, może naruszyć dobra osobiste z art. 23 kodeksu cywilnego [4].
[1] Janina Preussner-Zamorska; System Prawa Prywatnego, tom 13, Prawo autorskie; Wydawnictwo C. H. Beck, 2007, str. 425.
[2] Janusz Barta (red.), Ryszard Markiewicz (red.), Monika Czajkowska-Dąbrowska, Zbigniew Ćwiąkalski, Krzysztof Felchner, Elżbieta Traple, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, wyd. V, LEX/el., 2011, 8557
[3] Janusz Barta (red.), Ryszard Markiewicz (red.), Monika Czajkowska-Dąbrowska, Zbigniew Ćwiąkalski, Krzysztof Felchner, Elżbieta Traple, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, wyd. V, LEX/el., 2011, 8557
[4] Ibidem.
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.