Odpowiedzialność osób prowadzących działalność gospodarcza w formie spółek i przedsiębiorstwa

Przepis art. 789(2) kpc o odpowiedzialności nabywcy ułatwia wierzycielom dochodzenie odpowiedzialności przewidzianej w art. 55 (4) kc i ogranicza możliwości podejmowania czynności przez nieuczciwe osoby, które mając na celu pokrzywdzenie wierzycieli zbywają przedsiębiorstwo.

Zgodnie z art. 55 (4) kc nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba, że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach mimo zachowania należytej staranności.

Zobacz: Kiedy i jak postępowanie egzekucyjne może zostać zawieszone?

W art. 789(2) kpc mowa jest o „nabyciu” przedsiębiorstwa i dlatego też na komornika zostały nałożone poważne obowiązki. Musi on przed wszczęciem egzekucji ustalić czy osoba trzecia jest nabywcą, czy doszło do nabycia przedsiębiorstwa jako całości, czy zachodzą przesłanki uzasadniające odpowiedzialność tej osoby na podstawie art. 55 (4) kc i czy zobowiązanie uwidocznione w tytule wykonawczym pozostaje w związku z prowadzeniem danego przedsiębiorstwa, co uzasadnia odpowiedzialność nabywcy.

Powyższych ustaleń komornik powinien dokonać na podstawie niebudzących wątpliwości dokumentów. Jeżeli komornik tego nie ustali odmówi wszczęcia postępowania egzekucyjnego, a wtedy ustalenie odpowiedzialność przewidzianej w art. 55 (4) kc powinno nastąpić w procesie. Art. 789 (2) kpc przewiduje też, że nabywca przedsiębiorstwa ponosi odpowiedzialność nie tylko na skutek jego nabycia, ale także wtedy, gdy przejęcie przez niego obowiązków nastąpiło na skutek:

• podziału przedsiębiorstwa;
• połączenia przedsiębiorstwa;
• innego przekształcenia przedsiębiorstwa;
• wniesienia tego przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) do spółki w trybie komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Podobnie jak w przypadku zbycia przedsiębiorstwa także tutaj komornik przed wszczęciem egzekucji powinien ustalić czy przejecie obowiązków przez nabywcę nastąpiło na skutek wskazanych czynności.

Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można wyłączyć ani ograniczyć bez zgody wierzyciela.

Zbycie przedsiębiorstwa już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego nie ma żadnego wpływu na bieg tego postępowania. Oznacza to, że wierzyciel może nadal prowadzić egzekucję z przedsiębiorstwa stanowiącego własność nabywcy na podstawie tytułu wykonawczego (wystawionego przeciwko zbywcy), jeżeli zostało ono zbyte po wszczęciu egzekucji.