Najważniejsze zmiany przepisów dla firm w 2020 roku

– Jak co roku w tym okresie mamy dobre wiadomości dla biznesu. Już 1 stycznia 2020 r. wejdzie w życie ustawa, która ma ograniczyć zatory płatnicze oraz duża część Pakietu Przyjazne Prawo, czyli m.in. prawo do błędu dla początkujących przedsiębiorców oraz ułatwienia dla rzemiosła. A – od 1 lutego – Mały ZUS Plus. A w planach na następne miesiące mamy kolejne ułatwienia dla polskich firm – mówi Minister Rozwoju Jadwiga Emilewicz.
A wiceminister Marek Niedużak podkreśla: - Zmiany, które wejdą w życie w 2020 roku przygotowaliśmy dla przedsiębiorców i w konsultacji z nimi. Podobnie będzie w przypadku kolejnych naszych inicjatyw – m.in. pakietu proinwestycyjnego czy ustawy dot. fundacji rodzinnej.

Polecamy: Jak przygotować się do zmian w 2020 r.

Polecamy: Biała lista podatników

Polecamy: Przedsiębiorca przed sądem

Ograniczenie zatorów płatniczych

1 stycznia 2020 r.  zacznie obowiązywać ustawa, która ma ograniczyć zatory płatnicze. Jej celem jest wzmocnienie pozycji wierzycieli, w tym zwłaszcza poprawa pozycji mniejszych firm. Dziś - według szacunków – brak zapłaty w terminie dotyka od 80 do 90 proc. przedsiębiorstw w Polsce. Dodatkowo, w praktyce mamy do czynienia z narzucaniem nawet 180-dniowych terminów płatności.

Kluczowe rozwiązania nowej ustawy:

- Skrócenie – do maksymalnie 30 dni od dnia doręczenia faktury – terminów zapłaty w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi).

- Skrócenie – do maksymalnie 60 dni – terminu zapłaty w transakcjach, w których wierzycielem jest mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, a dłużnikiem duży przedsiębiorca (tzw. transakcja asymetryczna).

- Najwięksi podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitałowe i podatnicy CIT, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro) będą corocznie przekazywać ministrowi ds. gospodarki (MR) sprawozdania o stosowanych przez siebie terminach zapłaty. Sprawozdania te będą publicznie dostępne, czyli będzie można się z nich dowiedzieć, jak duzi partnerzy realizują swoje zobowiązania oraz ocenić ryzyko wchodzenia z nimi w relacje biznesowe. Pierwsze raporty dotyczące praktyk płatniczych mają być opublikowane w 2021 r. (zostaną w nich podane informacje za 2020 r.).

- Na firmy, które najbardziej opóźniają regulowanie swoich zobowiązań, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie nakładał kary pieniężne. Najpierw Prezes UOKiK – z urzędu lub na wniosek – oceni, czy doszło do nadmiernego opóźnienia, a jeśli tak, to przy wymierzaniu kary będzie uwzględniał wartość niezapłaconych faktur i długość opóźnień w płatnościach. Nie będzie jednak karany dłużnik, który nie płaci, ponieważ jemu również nie płacą.

- Przeniesienie z wierzyciela na dłużnika ciężaru dowodu, że ustalony w umowie termin zapłaty jest rażąco nieuczciwy oraz wprowadzenie możliwości żądania takiego ustalenia w ciągu 3 lat od dnia, w którym nastąpiła lub miała nastąpić zapłata.

- Poszkodowani przez zatory będą mieli prawo do ulgi na złe długi w PIT i CIT, na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT. Oznacza to, że wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności (z kolei dłużnik będzie miał obowiązek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotę, której nie zapłacił).

- Odsetki ustawowe za opóźnienia w transakcjach handlowych wzrosną o 2 punkty procentowe, czyli do poziomu 11,5 proc. Chodzi o to, aby kredytowanie się kosztem firm przez opóźnianie uiszczenia wynagrodzenia było droższe niż uzyskanie pieniędzy np. z kredytu komercyjnego. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki pozostaną na dotychczasowym poziomie, czyli 9,5 proc.

- Uproszczenie procedury zabezpieczającej przed sądem cywilnym w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych, w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tys. zł. Oznacza to, że nie trzeba będzie wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez sąd – wystarczy, że powód uprawdopodobni roszczenie i okoliczność, że należność nie została uregulowana przez co najmniej 3 miesiące od dnia upływu terminu płatności określonego w fakturze lub umowie. Dzięki temu, po uzyskaniu zabezpieczenia, powód będzie miał większą gwarancję odzyskania swoich należności w przypadku korzystnego wyroku sądu.

- Zróżnicowanie wysokości rekompensat za koszty odzyskiwania należności (obecnie taka rekompensata wynosi 40 euro od każdej niezapłaconej wierzytelności lub jej części). Po zmianach będą wyznaczone trzy progi:

40 euro – gdy świadczenie pieniężne nie przekracza 5000 zł;

70 euro – gdy świadczenie pieniężne jest wyższe od 5000 zł, ale niższe niż 50 000 zł;

100 euro – gdy świadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 000 zł.

- Uzupełnienie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji (w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub wykonane usługi.

Pakiet Przyjazne Prawo

1 stycznia 2020 r, wejdzie również w życie duża część Pakietu Przyjazne Prawo.

Najważniejsze rozwiązania PPP to:

- Prawo do popełnienia błędu - przedsiębiorca, gdy popełni błąd (za który grozi mandat karny lub kara pieniężna), nie dostanie kary, a jedynie pouczenie oraz będzie zobowiązany do usunięcia naruszeń oraz ich skutków w wyznaczonym przez organ terminie. Prawo do błędu obejmie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Będzie obowiązywać przez rok od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie, po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności. Przewidziane są pewne ograniczenia, w tym: popełnianie naruszeń po raz kolejny czy przypadki rażącego lub nieusuwalnego naruszenia prawa (ciężar wykazywany przez odpowiedni organ). Rozwiązanie może dotyczyć ok. 300 tys. przedsiębiorców. Jest wzorowane na doświadczeniach Francji i Litwy.

- Rozszerzenie definicji rzemieślnika. Dotychczas rzemiosło mogła wykonywać wyłącznie osoba fizyczna (wpis do CEIDG). Od 1 stycznia 2020 r. wykonywanie rzemiosła będzie możliwe także przez spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną, czy jednoosobową spółkę kapitałową. Warunkiem jest to, by co najmniej jeden ze wspólników miał kwalifikacje zawodowe, a pozostali wspólnicy byli małżonkiem lub krewnymi w linii prostej (małżonek, dziecko lub rodzic). To oferta dla ponad 211 tys. rzemieślników z dyplomem mistrza lub świadectwem czeladnika. Podobne rozwiązania są w Belgii i Austrii.

- Z początkiem roku poszerzą się też możliwości podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez naukowców z zagranicy, którzy już pracują w naszym kraju. Ma to na celu zatrzymanie wykwalifikowanych i wyspecjalizowanych ekspertów, których nasza gospodarka potrzebuje.

- Pracownicy gastronomii będą mogli od 1 stycznia 2020 r. przebadać się - pod względem sanitarno-epidemiologicznym - na własny wniosek. Dotychczas badanie to odbywało się wyłącznie na wniosek pracodawcy. Ponadto, jeśli pracownik będzie miał aktualne orzeczenie lekarskie to, przy zmianie pracodawcy, nie będzie podlegać ponownym badaniom sanitarno-epidemiologicznym.

- Przedsiębiorcy otrzymają jednoznaczne potwierdzenie gwarancji bezpieczeństwa bytowego podczas prowadzonej wobec nich egzekucji komorniczej. Do 1 stycznia 2020 r. nastąpi definitywne wyłączenie z egzekucji kwot niezbędnych przedsiębiorcy i jego rodzinie do utrzymania przez dwa tygodnie.

- Kolejne ułatwienia sukcesji przedsiębiorstw:

a) zasada przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń w przypadku zmiany właściciela przedsiębiorstwa osoby wpisanej do CEIDG;
b) możliwość powołania po śmierci małżonka przedsiębiorcy tymczasowego przedstawiciela (gdy przedsiębiorstwo należy do przedsiębiorcy i małżonka);
c) rozszerzenie katalogu przedmiotów zapisu windykacyjnego o ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, z jednoczesnym poszanowaniem zasad zmiany wspólnika w spółce osobowej z Ksh.

Pozostałe rozwiązania:

- Wprowadzenie postępowania uproszczonego i milczącego załatwienia sprawy (w 14 postępowaniach),

- Cyfryzacja niektórych obowiązków sprawozdawczych (system teleinformatyczny URE dot. paliw ciekłych),

- Zniesienie obowiązku dołączania dokumentów będących w posiadaniu instytucji lub zawierających informacje, które może ona ustalić (w 8 postępowaniach),

- Redukcja liczby wymaganych egzemplarzy dokumentów dołączanych do wniosków (w 4 postępowaniach),

- Zmniejszenie częstotliwości sprawozdań z kwartalnej na roczną lub półroczną (w przypadku 3 rodzajów sprawozdań).

---

Mały ZUS Plus 2020

Z kolei 1 lutego 2020 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, która wprowadzi Mały ZUS Plus. Sejm uchwalił ją jednogłośnie – „za” było 433 posłów. Senat nie zgłosił do niej żadnych poprawek, a prezydent podpisał ją 27 grudnia 2019 r.

Uprawnieni do korzystania z Małego ZUS-u w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia 2020 roku. Następnie - od 1 lutego 2020 r. - będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS-u Plus, który tego dnia wejdzie w życie. Nową podstawę wymiaru składek wskażą w imiennych raportach miesięcznych albo deklaracjach rozliczeniowych składanych za luty. Z kolei przedsiębiorcy, których Mały ZUS Plus dopiero obejmie, będą mogli zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do końca lutego.

Mały ZUS Plus to rozszerzenie dotychczas funkcjonującego Małego ZUS-u, który od początku 2019 r. pozwolił najmniejszym przedsiębiorcom opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne, proporcjonalnie do wysokości przychodu osiągniętego przez nich w roku wcześniejszym (zgłosiło się ponad 186 tys.).

Mały ZUS Plus to rozwiązanie jeszcze korzystniejsze – obejmie ok. 320 tys. osób, których składki będą liczone proporcjonalnie do dochodu. W sumie ich oszczędności z tego tytułu szacujemy na ok. 1,3 mld zł rocznie. Oznacza to średnio kilkaset złotych miesięcznie w kieszeni przedsiębiorców. Wzrośnie próg przychodowy, który dopuszcza do skorzystania z ulgi. Dotychczas kwota ta odpowiadała 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu w roku ubiegłym (63 tys. zł) Teraz będzie to 120 tys. zł.

Wydłużony będzie również termin zgłaszania się do Małego ZUS-u Plus. Przedsiębiorcy będą mieli na to 30 dni.

Utrzymane natomiast zostało czasowe ograniczenie korzystania z ulgi – uprawnienie do opłacania Małego ZUS-u plus będzie przysługiwało przedsiębiorcom przez 3 lata w ciągu kolejnych 5 lat.

– Dzięki rozszerzeniu dotychczasowego Małego ZUS-u, każdego miesiąca najmniejsi przedsiębiorcy zaoszczędzą średnio po kilkaset złotych. Przykładowo, przedsiębiorca, którego przeciętny miesięczny dochód w 2019 r. wynosił 2,8 tys. zł, w przyszłym roku będzie płacił na ubezpieczenia społeczne 442,96 zł miesięcznie plus obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Jego korzyść w stosunku do pełnej składki ZUS w 2020 r., bez ubezpieczenia zdrowotnego, wyniesie zatem 549,34 zł – mówi minister rozwoju Jadwiga Emilewicz.
I podkreśla: – Ta ustawa stanowi realizację jednego z punktów tzw. Piątki na 100 dni, którą przedstawialiśmy w kampanii wyborczej. Dzięki niemu najmniejsi przedsiębiorcy będą mogli przeznaczyć zaoszczędzone pieniądze na inwestycje, rozwój swoich firm czy konsumpcję. Wzrośnie też ich dochód rozporządzalny. To wszystko pozytywnie wpłynie na popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, a także aktywność zawodową w naszym kraju.

Z kolei wiceminister Marek Niedużak wskazuje: – W związku z tym, że nasza propozycja istotnie ulży najdrobniejszym przedsiębiorcom, spodziewamy się wzrostu przeżywalności najmniejszych firm, dla których moment przechodzenia na pełną składkę był dotychczas krytyczny. Zaznacza jednocześnie: – Nasz projekt utrzymuje mechanizmy, które pozwalają korzystającym z ulgi wypracować staż wymagany do emerytury. Przedsiębiorcy muszą jednak pamiętać o tym, że opłacanie niższych składek przełoży się w przyszłości na niższe emerytury i inne świadczenia z ZUS.

Mały ZUS - jak jest teraz

Obecnie – od 1 stycznia 2019 roku – obowiązuje tzw. Mały ZUS. Mogą z niego korzystać przedsiębiorcy, których średniomiesięczny przychód w 2018 roku nie przekraczał 2,5-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 63 tys. zł rocznie. W ich przypadku składki na ubezpieczenia społeczne naliczane są proporcjonalnie do przychodu. Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że od początku obowiązywania ustawy chęć skorzystania z nowej ulgi zgłosiło ponad 186 tys. osób.

Przedstawiciele przedsiębiorców sugerowali jednak poszerzenie grupy beneficjentów tego rozwiązania. Zgłaszali też postulat powiązania wysokości składek z dochodem, który lepiej niż przychód odzwierciedla faktyczną sytuację finansową przedsiębiorcy.

Mały ZUS Plus obniży składki tym, którzy już obecnie korzystają z Małego ZUS-u, a także poszerzy grono przedsiębiorców, którzy będą mogli płacić niższe składki.

Warunki korzystania z Małego ZUS-u Plus

• Aby skorzystać z Małego ZUS-u Plus, oprócz spełnienia kryterium przychodowego, tj. nieprzekroczenia rocznego przychodu w wysokości 120 tys. zł, trzeba będzie również prowadzić działalność w poprzednim roku przez co najmniej 60 dni.
• Poza tym z obniżki składek nie skorzystają przedsiębiorcy, którzy rozliczali się w poprzednim roku w formie karty podatkowej i jednocześnie korzystali ze zwolnienia sprzedaży z podatku VAT.
• Oprócz dotychczasowego obowiązku przedkładania przez przedsiębiorcę informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz o podstawie wymiaru składek, powinien on przekazywać dane dotyczące dochodu oraz form opodatkowania. Te dodatkowe informacje przedsiębiorcy będą składać, jak dotychczas, w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej. Nie będzie to więc wymagać wypełniania żadnych dodatkowych nowych formularzy ani druków.
• Oprócz tego obniżona składka może być opłacana maksymalnie przez 36 miesięcy (3 lata) w ciągu kolejnych 60 miesięcy (5 lat) prowadzenia działalności. Chodzi o to, by przedsiębiorcy mieli szansę na uzbieranie stażu niezbędnego do otrzymania emerytury.
• Z rozwiązania nie będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy wykonują działalność na rzecz swoich byłych pracodawców. Celem jest to, aby zapobiegać zjawisku „wypychania” pracowników z etatu na samozatrudnienie.
• Co do zasady, chęć korzystania z Małego ZUS-u Plus będzie można zgłosić do końca pierwszego miesiąca obowiązywania tej regulacji, a w kolejnych latach do końca stycznia.
• Nie zmieni się kolejność korzystania z ulg w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne: najpierw „ulga na start”, potem 24 miesiące preferencyjnych składek, a następnie Mały ZUS Plus.

Komplementarny system

Mały ZUS Plus to kolejna zmiana w prawie, którą można zaliczyć do proprzedsiębiorczych ułatwień wprowadzonych w ostatnim czasie. Co ważne jest to zmiana komplementarna wobec innych nowych regulacji.

Dlaczego? Jeśli przedsiębiorca zaczyna działalność i jego miesięczny przychód jest niższy niż połowa najniższej pensji krajowej (obecnie 1125 zł), w ogóle nie musi rejestrować swojej działalności. Jeśli zacznie mu się powodzić lepiej, musi założyć firmę, ale może skorzystać z tzw. ulgi na start, czyli przez pół roku od rejestracji przedsiębiorstwa będzie zwolniony ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Później, przez kolejne dwa lata, ten sam przedsiębiorca będzie miał możliwość korzystania z preferencyjnej składki, która w przyszłym roku wyniesie 780 zł. Po tym czasie będzie mógł korzystać z udogodnień Małego ZUS-u Plus (jeśli spełni kryteria przewidziane ustawą).

IP box

W 2020 r. przedsiębiorcy będą mogli po raz pierwszy skorzystać z ulgi podatkowej (w PIT i CIT) IP box, która daje im prawo do rozliczenia dochodów uzyskanych w 2019 r. z komercjalizacji wytworzonych bądź rozwiniętych i udoskonalonych praw własności intelektualnej według preferencyjnej stawki podatkowej w wysokości 5%. Ulga IP box jest dopełnieniem obowiązującej od 2016 r. ulgi B+R, która gwarantuje przedsiębiorcom dodatkowe odliczenie od podstawy opodatkowania kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. Zestawienie ulg B+R oraz IP box tworzy w Polsce najbardziej przyjazną w Europie konstrukcję podatkową dla inwestowania w B+R, i - co się z tym wiąże - ponoszenia ryzyka rozwijania przez firmy innowacyjnych projektów.

Zachowane prawo do bonifikaty

Praktyka pokazuje, że do końca tego roku nie wszyscy dotychczasowi użytkownicy wieczyści - którzy nabyli własność gruntu 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów - otrzymają zaświadczenia, które potwierdzają przekształcenie. Osoby, którym zaświadczenie zostanie doręczone w 2020 roku i w latach następnych będą mogły skorzystać z preferencyjnych bonifikat od opłat jednorazowych, które obowiązują w roku przekształcenia. W tym celu powinny zgłosić zamiar wniesienia opłaty jednorazowej w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania tego zaświadczenia. Aby skorzystać z najwyższej bonifikaty, należy uiścić opłatę jednorazową, która uwzględnia tę bonifikatę w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania od organu informacji o wysokości opłaty jednorazowej, w tym o wysokości udzielonej bonifikaty.

Rozwiązanie to eliminuje - niekorzystne dla nowych właścicieli - skutki opieszałości organów w procesie powszechnego uwłaszczenia na gruntach mieszkaniowych.

Po 31 grudnia 2019 r. organy w dalszym ciągu będą zobowiązane do potwierdzania faktu przekształcenia, zaś wydane w 2020 roku i w latach następnych zaświadczenia będą miały pełną moc prawną.