REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Samozatrudnienie a zawarcie umowy o współpracę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Leszek Jaworski
Leszek Jaworski
Samozatrudnienie a zawarcie umowy o współpracę - czym to się różni?
Samozatrudnienie a zawarcie umowy o współpracę - czym to się różni?

REKLAMA

REKLAMA

Umowa o współpracę, czyli o świadczenie usług w ramach samozatrudnienia powinna być zawarta pomiędzy dwoma, niezależnymi podmiotami gospodarczymi. Dla jej prawidłowości nie powinna być zawierana między pracodawcą a pracownikiem. Jak prawidłowo określić warunki współpracy, aby umowa nie miała znamion stosunku pracy?

Co to jest samozatrudnienie?

Ze względu na wysokie koszty pracy, pracodawcy często decydują się na nawiązanie współpracy z dotychczasowymi pracownikami na podstawie umowy o świadczeniu usług w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, czyli tzw. samozatrudnienia.

REKLAMA

REKLAMA

Zwrot ten nie został zdefiniowany w przepisach. Powszechnie uznaje się, że chodzi o osobę fizyczną prowadzącą samodzielnie i na własny rachunek 1-osobową pozarolniczą działalność gospodarczą, która zawarła z pracodawcą umowę o świadczenie usług (wykonywanie dzieła) w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Podstawę tej działalności gospodarczej przez samozatrudnionego stanowi ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

Samozatrudnionym jest przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą, czyli w sposób zorganizowany i ciągły wykonuje zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową (też polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż), a także wykonujący działalność zawodową.

Zasadnicza różnica między samozatrudnieniem, rozumianym jako osobiste świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wykonywaniem pracy w ramach stosunku pracy na rzecz tego samego przedsiębiorcy sprowadza się zatem do rozluźnienia więzi między stronami przez usunięcie elementu podporządkowania.

Polecamy: Firma w spadku - zarząd sukcesyjny

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Fikcyjne samozatrudnienie

Strony, nawiązując współpracę w ramach samozatrudnienia, podpisują najczęściej umowę o świadczenie usług. Do tego kontraktu na podstawie art. 750 ustawy – Kodeks cywilny stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące umowy zlecenia.

Zawierając umowę o współpracę, należy pamiętać, że sama jej nazwa nie musi wcale oznaczać, że faktycznie nie jest ona umową o pracę. W opinii Sądu Najwyższego, sąd może ustalić istnienie stosunku pracy nawet wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają umowę cywilnoprawną, lecz jej treść lub sposób realizacji odpowiadają cechom stosunku pracy (wyrok SN z 3 czerwca 2008 r., I PK 311/07, OSNP 2009/19–20/258).

Przez nawiązanie stosunku pracy:

  • pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,
  • pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Współpraca na takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 ustawy – Kodeks pracy, dalej: k.p.).

Właściciel piekarni podpisał z osobą, która miała zarejestrowaną działalność gospodarczą, dysponującą samochodem dostawczym, umowę o świadczenie usług. Przedmiotem tej umowy była sprzedaż pieczywa na targowisku z własnego samochodu. Konkretne godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy określał sam sprzedający. Usługodawca zgadzał się też, aby w niektóre dni pracę wykonywał brat samozatrudnionego. Z zawartych warunków współpracy wynika, że brak jest w nich elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. W szczególności samozatrudniony nie był podporządkowany poleceniom usługodawcy. Nie musiał osobiście wykonywać zadań. Takie postępowanie jest prawidłowe.

Samozatrudnienie i umowy cywilnoprawne – wady i zalety


Właściwe ustalenie warunków kontraktu

Aby współpraca w ramach samozatrudnienia nie była uznana za obejście przepisów prawa pracy, należy wziąć pod uwagę tzw. definicję negatywną pozarolniczej działalności gospodarczej, określoną w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej: ustawa o pdof (art. 5b ustawy o pdof). Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  • odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  • są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  • wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Celem wprowadzenia tej regulacji jest wykluczenie sytuacji, w których pracodawcy zmuszaliby pracowników do zakładania działalności gospodarczej jedynie ze względu na chęć obniżenia kosztów pracy pomimo, że w rzeczywistości charakter wykonywanych zadań na rzecz dotychczasowego pracodawcy nie uległ zmianie (postanowienie Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy z 16 marca 2007 r., PD3.1–415–34/06, www.mf.gov.pl).

Wyłączenie odpowiedzialności

REKLAMA

Nie można mówić o samozatrudnieniu, gdy odpowiedzialność (cywilnoprawną) wobec osób trzecich za rezultat oraz ich wykonywania przez samozatrudnionego ponosi wyłącznie zlecający (usługodawca). Przy ustaleniu warunków współpracy należy w umowie przenieść całość odpowiedzialności za wykonanie zlecenia wobec osób trzecich na zleceniobiorcę albo określić odpowiedzialność solidarną zleceniobiorcy i zlecającego.

Ewa M. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na pakowaniu towarów na zlecenie. Usługi te wykonuje w magazynach kontrahenta zleceniodawcy. Ewa M. ponosi odpowiedzialność solidarną wobec kontrahentów zleceniodawcy za wszelkie szkody wynikłe w sposób pośredni lub bezpośredni z nienależytego wykonywania czynności na podstawie umowy. W tej sytuacji należy uznać, że wykonuje ona zadania w ramach samozatrudnienia.

Stopień podporządkowania

Cecha pozostawania pod kierownictwem jest właściwa stosunkowi pracy. Warunek jest spełniony, gdy występują wszystkie jego elementy, to znaczy praca jest wykonywana pod kierownictwem, w miejscu i w czasie określonym przez zleceniodawcę. Jeżeli zatem czynność zawiera w sobie jeden czy dwa elementy, ale trzeci już nie jest spełniony – cały warunek również nie będzie spełniony, a zatem będzie to samozatrudnienie.

Samozatrudnienie - czy to mi się opłaca?

Ryzyko gospodarcze

W związku z wykonywaniem usług usługobiorca może być zobowiązany do ponoszenia z własnego majątku określonych nakładów i wydatków, co przy umowie o pracę obciąża pracodawcę. Ponosi on też ryzyko gospodarcze, socjalne i techniczne. Pracownik z zasady otrzymuje wynagrodzenie bez względu na rezultat finansowy działalności pracodawcy. W ustaleniu warunków współpracy nie bez znaczenia pozostaje to, czy samozatrudniony będzie świadczył usługi tylko na rzecz jednego podmiotu, czy na rzecz większej ich liczby. Im większa jest liczba nabywców usług od samozatrudnionego, tym większe szanse na udowodnienie, że po jego stronie istnieje ryzyko ekonomiczne (a w związku z tym – że jest on przedsiębiorcą). O istnieniu ryzyka ekonomicznego (chęci jego ponoszenia) może też świadczyć fakt poszukiwania nowych odbiorców.


Spółka zawarła z kierowcami prowadzącymi działalność gospodarczą cywilnoprawne umowy o świadczenie usług prowadzenia pojazdu w międzynarodowym i krajowym przewozie rzeczy oraz usług towarzyszących. Spółka jest właścicielem pojazdów i licencjonowanym przewoźnikiem. Na wykonanie konkretnej usługi kierowca otrzymuje dodatkowo zlecenie, w którym określa się istotne warunki świadczenia, w tym proponowane wynagrodzenie. Może być ono przez kierowców negocjowane. Ponoszą oni ryzyko gospodarcze związane z możliwością nieuzyskania dochodów w związku z brakiem zleceń, możliwością lub koniecznością odmowy przyjęcia zlecenia bądź nieotrzymaniem wynagrodzenia w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy albo też potrącenia z jego wynagrodzenia kar lub odszkodowań powstałych z przyczyn leżących po ich stronie. Czynności wykonywane przez kierowców należy uznać za pozarolniczą działalność gospodarczą.

Bez kosztów

Współpraca w ramach samozatrudnienia oznacza równość podmiotów. Dlatego nie mają zastosowania przepisy prawa pracy chroniące słabszą stronę stosunku pracy, tj. pracownika. Podmiot zatrudniający zwolniony jest z wielu obowiązków i świadczeń. Nie musi ponosić kosztów badań lekarskich, szkoleń bhp czy wydatków związanych z dostarczeniem środków i narzędzi pracy czy odzieży roboczej. Podmiot zlecający świadczenie usług musi jednak zapewnić samozatrudnionemu wykonującemu obowiązki w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym miejscu bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności ma zadbać m.in. o:

  • organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
  • zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp (w tym wydawanie poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie ich wykonania).

Obowiązki te muszą realizować także przedsiębiorcy, którzy – z racji tego, że nie zatrudniają w ogóle pracowników (nie mają statusu pracodawców) – korzystają z pracy innych osób wykonujących je na podstawie umów cywilnoprawnych lub w ramach własnej działalności gospodarczej.

Umowa o pracę, a świadczenie usług w ramach samozatrudnienia

Bez świadczeń

Samozatrudnionemu nie przysługuje dodatek za nadgodziny albo zwrot kosztów delegacji służbowych. Nie obowiązują go także przepisy Kodeksu pracy dotyczące trwałości i ochrony stosunku pracy, a także regulujące m.in. uprawnienia związane z rodzicielstwem. Samozatrudnionemu nie przysługuje urlop wypoczynkowy, a co za tym idzie, podmiot zatrudniający nie musi wypłacać wynagrodzenia urlopowego czy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia nie obowiązuje kwota minimalnej pensji. Nie ma obowiązku wypłacania jej co najmniej raz w miesiącu.

Jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy z samozatrudnionym z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, to samozatrudnionemu nie będzie przysługiwała odprawa z tytułu tzw. zwolnień grupowych przewidziana w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W umowie o świadczenie usług strony mogą jednak przewidzieć świadczenie na rzecz samozatrudnionego w przypadku wypowiedzenia umowy przez zlecającego, czyli świadczenie o podobnej funkcji co odprawa.

Po ilu miesiącach samozatrudnienia można dostać kredyt hipoteczny?

PODSTAWA PRAWNA:

  • art. 22 § 1, art. 207 § 2, art. 304 § 1 i 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 208),
  • art. 734–751 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 827),
  • art. 5b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 915),
  • art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844; ost. zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1654).
Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

Family Business Future Summit - podsumowanie po konferencji

Pod koniec kwietnia niniejszego roku, odbyła się druga edycja wydarzenia Family Business Future Summit, które dedykowane jest przedsiębiorczości rodzinnej. Stolica Warmii i Mazur przez dwa dni gościła firmy rodzinne z całej Polski, aby esencjonalnie, inspirująco i innowacyjne opowiadać i rozmawiać o sukcesach oraz wyzwaniach stojących przed pionierami polskiej przedsiębiorczości.

Fundacja rodzinna po dwóch latach – jak zmienia się myślenie o sukcesji?

Jeszcze kilka lat temu o sukcesji w firmach mówiło się niewiele. Przedsiębiorcy odsuwali tę kwestię na później, często z uwagi na brak gotowości, aby się z nią zmierzyć. Mówienie o śmierci właściciela, przekazaniu firmy i zabezpieczeniu rodziny wciąż należało do tematów „na później”.

REKLAMA

Potencjał 33 GW z wiatraków na polskim morzu. To 57% zapotrzebowania kraju na energię. Co dalej z farmami wiatrowymi w 2026 i 2027 r.

Polski potencjał na wytwarzanie energii elektrycznej z wiatraków na morzu (offshore) wynosi 33 GW. To aż 57% rocznego zapotrzebowania kraju na energię. W 2026 i 2027 r. powstaną nowe farmy wiatrowe Baltic Power i Baltica 2. Jak zmieniają się przepisy? Co dalej?

Jak zwiększyć rentowność biura rachunkowego bez dodatkowych wydatków?

Branża księgowa to jedna z dziedzin, w których wynagrodzenie za świadczone usługi często jest mocno niedoszacowane, mimo tego, że błędy w księgowości mogą skutkować bardzo poważnymi konsekwencjami dla przedsiębiorców. W związku z tak doniosłą rolą biur rachunkowych powinny one dbać o poziom rentowności, który pozwoli właścicielom skupić się na podnoszeniu jakości świadczonych usług oraz większego spokoju, co niewątpliwie pozytywnie wpływa na dobrostan właścicieli biur oraz ich pracowników.

Samozatrudnieni i małe firmy w odwrocie? wzrasta liczba likwidowanych i zawieszanych działalności gospodarczych, co się dzieje

Według znawców tematu, czynniki decydujące ostatnio o likwidacji takich firm nie różnią się od tych sprzed roku. Znaczenie mają m.in. koszty prowadzenia biznesu, w tym składki zusowskie, a także oczekiwania finansowe pracowników.

Szybki wzrost e-commerce mocno zależny od rozwoju nowych technologii: co pozwoli na zwiększenie zainteresowania zakupami online ze strony klientów

E-commerce czyli zakupy internetowe przestają być jedynie wygodną alternatywą dla handlu tradycyjnego – stają się doświadczeniem, którego jakość wyznaczają nie tylko oferta i cena, lecz także szybkość, elastyczność i przewidywalność dostawy oraz prostota ewentualnego zwrotu.

REKLAMA

Przedsiębiorczość w Polsce ma się dobrze, mikroprzedsiębiorstwa minimalizując ryzyko działalności gospodarczej coraz częściej zaczynają od franczyzy

Najliczniejszą grupę firm zarejestrowanych w Polsce stanowią mikroprzedsiębiorstwa, a wśród nich ponad 87 tys. to podmioty działające w modelu franczyzowym. Jak zwracają uwagę ekonomiści ze Szkoły Głównej Handlowej, Polska jest liderem franczyzy w Europie Środkowo-Wschodniej.

Rewolucyjne zmiany w prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR), co oznacza, że już od 1 stycznia 2026 r. zmieni się sposób ich prowadzenia.

REKLAMA