Jak napisać umowę spółki cywilnej?

Przede wszystkim, należy zdawać sobie sprawę z istoty tej formy prowadzania działalności gospodarczej. Zawarcie umowy „spółki cywilnej”, nie prowadzi bowiem do powstania jakiegokolwiek odrębnego podmiotu, posiadającego osobowość prawną oraz wyposażonego w zdolność prawną (jak np. spółka prawa handlowego). Nie wyklucza to jakkolwiek uznania spółki cywilnej na podstawie przepisów szczególnych, za pracodawcę lub podatnika. W istocie natomiast, na skutek zawarcia umowy spółki cywilnej, powstaje stosunek zobowiązaniowy, łączący przedsiębiorców realizujących w ramach umowy spółki cywilnej wspólny cel gospodarczy. Oznacza to w praktyce, iż: 1) stroną umów zawieranych w ramach spółki cywilnej są wszyscy wspólnicy, a nie osobno spółka,; 2) podmiotami praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy, a nie spółka jako taka; 3) w postępowaniu sądowym lub administracyjnym stroną są wszyscy wspólnicy, a nie spółka; 4) majątek spółki (wniesiony, nabyty w trakcie trwania umowy) jest majątkiem wspólnym wspólników; 5) za zobowiązania „spółki cywilnej  odpowiedzialność ponoszą solidarnie wszyscy wspólnicy, a nie spółka.

Fundamentem dla powstania i funkcjonowania każdej spółki cywilnej, jest natomiast umowa spółki cywilnej, zawarta pomiędzy wspólnikami – przedsiębiorcami (np. osobami fizycznymi, spółkami handlowymi), w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do realizacji wspólnego celu gospodarczego, poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego, w skr. „k.c.”). Ustawodawca przewidział przy tym, iż umowa „spółki cywilnej” powinna być stwierdzona pismem (art. 860 § 2 k.c.) Pisemność umowy, mimo iż przydatna z punktu widzenia określenia relacji między wspólnikami, nie stanowi jednak warunku koniecznego dla bytu prawnego umowy spółki, wobec zastrzeżenia formy pisemnej jedynie dla celów dowodowych. Należy jednakowoż pamiętać o szczególnych wymaganiach co do formy umowy, w wypadku gdy przewiduje ona zobowiązanie wspólnika do wniesienia określonych składników majątkowych lub praw, dla których ustawa przewiduje zachowanie formy szczególnej (np. formy aktu notarialnego w wypadku zobowiązania do wniesienia nieruchomości), który to obowiązek rozciąga się na umowę spółki.

Zobacz: Umowa spółki cywilnej decyduje, czy po śmierci wspólnika kończy się jej byt

Elementami koniecznymi każdej umowy spółki cywilnej (essentialia negotti), są określane przez wspólników: wspólny cel gospodarczy dla którego spółka zostaje zawarta (o charakterze zarobkowym lub niezarobkowym) oraz sposób działania każdego wspólnika dla osiągnięcia tak sprecyzowanego celu. Jeżeli realizacja wspólnego celu wymaga w ocenie wspólników wniesienia wkładów (np. własności lub innych praw majątkowych), w umowie spółki należy dokładnie określić wspólnika wnoszącego wkład oraz jego przedmiot i wartość. Z kolei, gdy z realizacją wspólnego celu łączy się świadczenie określonych usług (usługi te świadczone są wówczas nieodpłatnie), umowa spółki powinna również określać rodzaj usług stanowiących wkład oraz osobę wspólnika (art. 861 k.c.) Wymaga podkreślenia, iż tak wniesione wkłady, nie stanowią majątku spółki, lecz wspólny majątek wspólników określany jako wspólność łączna, podlegający co do zasady podziałowi dopiero z chwilą rozwiązania spółki (umowy). W omawianym zakresie, jako niezwykle istotne jawi się dokładne wskazanie w umowie rodzaju oraz wysokości wkładów, co jeszcze bardziej akcentuje domniemanie wynikające z przepisu art. 861 § 2 k.c., przewidujące, iż w razie wątpliwości lub braku stosownych zapisów w umowie spółki, wkłady wspólników mają jednakową wartość.