Czy dopuszczalna jest zmiana wspólników w spółce cywilnej?

Zgodnie z art. 860. § 1 kodeksu cywilnego, przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki oparta jest na zaufaniu między osobami zaangażowanymi w realizację wspólnego celu gospodarczego. W związku jako ważną cechę spółki cywilnej wymienia się zasadę niezmienności składu osobowego wspólników.

W doktrynie przyjmuje się, że zmiana składu osobowego spółki, polegająca na wstąpieniu do spółki nowego wspólnika, możliwa jest jedynie przez zmianę umowy spółki, za zgodą jej wierzycieli. Poglądy te uzasadnione są treścią art. Art. 863. § 1, zgodnie z którym wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. Nie może więc przenieść tego udziału na inną osobę. Ponadto kolejny paragraf ww. artykułu stanowi, że w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Art. 863 ma charakter bezwzględnie obowiązujący, przez co wspólnicy nie mogą klauzulami umownymi ustanawiać swobody rozporządzania udziałem w majątku wspólnym. W związku z tym zmiana wspólnika lub przystąpienie do spółki nowego wspólnika może nastąpić - z wyjątkiem przewidzianym w art. 872 - tylko przez zmianę lub zawarcie nowej umowy spółki. Art. 872 przewiduje, że można w umowie spółki zastrzec, że w miejsce zmarłego wspólnika do spółki wejdą jego spadkobiercy. Potwierdzeniem zasady wyrażonej w art. 863 jest Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 września 1995 r. SA/Ka 1686/94, który stwierdził, że poszerzenie składu osobowego spółki cywilnej jest możliwe tylko przez zawarcie nowej umowy między dotychczasowymi i nowymi wspólnikami. 

Zobacz: Jak prawidłowo napisać umowę spółki cywilnej?

Polecamy: Skąd wziąć kasę fiskalną?

Przystąpienie kolejnej osoby oznacza nowe zobowiązanie nowego, innego składu wspólników. Nie jest to więc zmiana umowy, ale zmiana stron stosunku zobowiązaniowego, czyli nowa umowa." Zmiana składu osobowego spółki prawa cywilnego została jednak dopuszczona w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. A mianowicie Sąd Najwyższy Izba Cywilna w Uchwale z dnia w 21 listopada 1995 r.III CZP 160/95 przyjął, że: "Dopuszczalne jest wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcie przez niego dotychczasowych zobowiązań oraz uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym i jednocześnie ustępujących z tej spółki."