Współuczestnictwo formalne
Pojęcie to nie jest jednorodne. Wyróżnia się jego kilka rodzajów, w tym tzw. współuczestnictwo formalne. To ostatnie ma miejsce wówczas, gdy „przedmiot sporu stanowią roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna jako też dla wszystkich wspólnie”. Ustawodawca dość archaicznym językiem określił przesłanki współuczestnictwa formalnego. Sama natomiast instytucja może okazać się stosunkowo praktyczna i przydatna. Warto zatem rozszyfrować warunki jej dopuszczalności oraz wspomnieć o kilku kwestiach natury proceduralnej z nią związanych.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Przesłanki materialne współuczestnictwa formalnego
Punktem wyjścia do rozważenia możliwości występowania współuczestnictwa formalnego jest ustalenie czy przedmiotem sporu są roszczenia albo zobowiązania jednego rodzaju. Jest tak wówczas, gdy każdy z podmiotów występujących w roli powoda/pozwanego ma wprawdzie swoje własne, odrębne żądanie/zobowiązanie, ale dające się zakwalifikować jako roszczenie/zobowiązanie jednego rodzaju (np. kilka osób ma żądanie o zachowek). Współuczestnictwo formalne zostanie zatem wykluczone jeśli każdy z podmiotów miałby żądania wprawdzie względem tej samej osoby jednak innego rodzaju (np. pracownik A ma względem pracodawcy żądanie o wynagrodzenia za pracę a pracownik B ma względem tego samego pracodawcy żądanie o odszkodowanie z tytułu mobbingu).
Dalej, roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju muszą opierać się na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej. Będzie tak na przykład wtedy gdy kilka osób jest uprawnionych do zachowku po wspólnym spadkodawcy albo ma prawo do odszkodowania z racji bycia poszkodowanym w tym samym wypadku komunikacyjnym. Podstawa faktyczna nie będzie natomiast jednakowa, gdy kilka osób jest wprawdzie uprawnionych do zachowku (ten sam rodzaj roszczenia), ale każda z nich po innym spadkodawcy. Nie będzie też mowy o współuczestnictwie formalnym, gdy kilka podmiotów ma prawo do odszkodowania, ale z racji bycia poszkodowanym w różnych wypadkach komunikacyjnych.
Zobacz również: Kim jest interwenient uboczny?
Przesłanki procesowe współuczestnictwa formalnego
Dopuszczalność współuczestnictwa formalnego jest również uzależniona od spełnienia warunków o charakterze procesowym. Sąd, do którego zostanie skierowana sprawa obejmująca współuczestników formalnych, musi być miejscowo i rzeczowo właściwy do rozpoznania zarówno każdego z roszczeń/zobowiązań z osobna jak i wszystkich wspólnie. Innymi słowy jeśli dla każdego żądania (zobowiązania) z osobna właściwy jest ten sam sąd rejonowy, to aby możliwe było współuczestnictwo formalne, także dla wszystkich żądań (zobowiązań) razem właściwy musi być ten sam sąd rejonowy (np. 3 osoby dochodzą od tego samego zobowiązanego zachowku, każda po 10 000 zł - rzeczowo właściwy dla każdego z nich jest sąd rejonowy; ich suma wynosi 30 000 zł, czyli nie przekracza 75 000 zł zatem sąd rejonowy będzie właściwy także do ich wspólnego rozpoznania – a contrario art. 17 pkt. 4 kpc.) Współuczestnictwo formalne nie wchodzi natomiast w grę jeśli dla poszczególnych żądań (zobowiązań) właściwy jest sąd rejonowy, jednak dla wszystkich wspólnie już nie (np. żądanie o zachowek każdej z trzech osób z osobna wynosi po 40 000 zł – rzeczowo właściwy dla każdego z nich jest sąd rejonowy; ich suma wynosi 120 000 zł, czyli przekracza 75 000 zł zatem sąd rejonowy nie będzie właściwy do ich wspólnego rozpoznania – a contrario art. 17 pkt. 4 kpc). Współuczestnictwo formalne nie będzie dopuszczalne także wtedy, gdy dla każdego z zobowiązań z osobna i wspólnie właściwy jest wprawdzie sąd rejonowy (bądź sąd okręgowy), ale nie ten sam, gdyż każda z osób mających występować w roli pozwanego ma miejsce zamieszkania (siedzibę) w okręgu innego sądu (art. 27 i art. 30 kpc) .
Opłaty sądowe
Stosownie do treści art. 4 ust. 1 zd. II ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych każdy ze współuczestników formalnych uiszcza opłatę oddzielnie, stosownie do swojego roszczenia lub zobowiązania. Każdy z nich wnosi opłatę od swojego żądania (zobowiązania) tak jakby wnosił odrębne pismo (pozew, apelację, skargę kasacyjną). W istocie bowiem w przypadku współuczestnictwa formalnego mamy do czynienia z odrębnymi czynnościami procesowymi (powództwem, środkami zaskarżenia), które tylko technicznie połączone są w jednym piśmie (dokumencie). Jeśli zatem trzy osoby jednym pozwem dochodzą od wspólnego zobowiązanego zachowku, przy czym żądanie pierwszego wynosi 20 000 zł, drugiego 10 000 zł, a trzeciego 30 000 zł, to opłaty sądowe będą wynosić odpowiednio: 1 000 zł, 500 zł, 1500 zł.
Więcej niż jedną opłatę sądową będzie musiała uiścić także strona, po której nie występuje współuczestnictwo formalne, jeśli będzie zaskarżała rozstrzygnięcie w stosunku do więcej niż jednego współuczestnika formalnego. I tak np. skarga kasacyjna pozwanego pracodawcy od wyroku sądu drugiej instancji przywracającego do pracy dwóch powodów będących współuczestnikami formalnymi w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50.000 zł, podlega dwóm opłatom podstawowym (tak: postanowienie SN z dnia 15 stycznia 2007 roku I PZ 22/06).
Zobacz też: Jakie są koszty arbitrażu w postępowaniu sądowym?
Dopuszczalność skargi kasacyjnej
Stosownie do treści art. 3982 § 1 kpc skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł, a w sprawach z zakresu prawa pracy niższa niż 10 000 zł. Przy współuczestnictwie formalnym ww. ograniczenia dopuszczalności skargi kasacyjnej odnoszą się do każdego ze współuczestników oddzielnie (postanowienie SN z dnia 23 lipca 2014 V CZ 51/14). Jeśli więc sąd II instancji zasądzi (bądź utrzyma w mocy wyrok I instancji) na rzecz jednego współuczestnika zachowek w wysokości 55 000 zł, a oddali w zakresie kwoty 25 000 zł, zaś na rzecz drugiego zasądzi zachowek w wysokości 25 000 zł, zaś oddali w zakresie 55 000 zł, to pierwszy z nich nie będzie mógł złożyć skargi kasacyjnej na rozstrzygnięcie o oddaleniu części jego żądania, zaś drugi będzie miał takie prawo (pozwany odwrotnie, będzie mógł złożyć skargę kasacyjną na rozstrzygnięcie o zasadzeniu zachowku na rzecz pierwszego współuczestnika, skarga pozwanego na rozstrzygnięcie o zasądzeniu na rzecz drugiego współuczestnika będzie natomiast niedopuszczalna).
Zwrot kosztów procesu
Każdemu ze współuczestników formalnych reprezentowanych przez tego samego profesjonalnego pełnomocnika procesowego, przysługuje zwrot kosztów postępowania w pełnej wysokości (postanowienie SN z dnia 20 lipca 2012 roku II CZ 196/11).
Zobacz: Zwolnienie od kosztów sądowych
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze