Odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji

Zakaz konkurencji polega na ustaleniu w odrębnej umowie zawieranej pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, że w zakresie w niej wskazanym pracownik nie będzie:

• prowadzić działalności konkurencyjnej wobec swojego pracodawcy ani
• świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność

(art. 101¹–101³ ustawy – Kodeks pracy, dalej: k.p.).

Umowa o zakazie konkurencji jest odrębną umową w tym znaczeniu, że stanowi odrębne zobowiązanie, a nie dlatego, że każdorazowo musi być sporządzona w odrębnym dokumencie. Można ją zawrzeć również w umowie o pracę.

Strony muszą sporządzić umowę o zakazie konkurencji w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Taka umowa nie może być zawarta w dorozumiany sposób. Również zmiana umowy o zakazie konkurencji wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Prawo do odszkodowania

W razie zawarcia umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania zatrudnienia strony mogą, ale nie muszą, zastrzegać w niej prawa pracownika do odszkodowania za przestrzeganie tego zakazu. Inaczej jest w sytuacji, gdy zakaz konkurencji dotyczy okresu po ustaniu stosunku pracy. W takim przypadku trzeba ustalić w umowie okres obowiązywania tego zakazu oraz wysokość odszkodowania należnego byłemu podwładnemu od pracodawcy. Takie odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez zatrudnionego przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu orzeka o nim sąd pracy.

Odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymywanego przez byłego pracownika.

Nieuzgodnienie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy odszkodowania przysługującego pracownikowi nie powoduje nieważności tej umowy. W takim przypadku byłemu pracownikowi należy się odszkodowanie w minimalnej wysokości określonej w Kodeksie pracy. Tak też uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 3 grudnia 2003 r. (III PZP 16/03, OSNP 2004/7/116, www.ekspert3.inforlex.pl).

Obliczenie odszkodowania

Wysokość odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia zależy od realnie otrzymanego wynagrodzenia. Kodeks pracy nie odsyła w zakresie sposobu obliczania tego wynagrodzenia, a zatem i odszkodowania za zakaz konkurencji, do zasad ustalania wynagrodzenia urlopowego.

Wysokość odszkodowania odniesiono do wynagrodzenia, w związku z czym do puli otrzymanego wynagrodzenia nie zalicza się odpraw, odszkodowań, wynagrodzenia za projekty wynalazcze itd. Minimalne odszkodowanie za zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia oznacza sumę otrzymanych (a nie uśrednionych) składników wynagrodzenia za pracę w okresie równym okresowi obowiązywania tego zakazu. Wynagrodzenie to może różnić się od wynagrodzenia umówionego i od wynagrodzenia, które w przyszłości otrzymałby pracownik, gdyby dalej pracował. Odszkodowanie oblicza się przy uwzględnieniu tzw. kwot brutto, czyli przed obciążeniem ich koniecznymi daninami o charakterze publicznym.

Zobacz również: Zakończenie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Przy ustalaniu odszkodowania za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy należy więc:

Krok 1. Obliczyć sumę składników wynagrodzenia rzeczywiście otrzymanych przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Krok 2. Ustalić 25% tej kwoty.

Krok 3. Porównać obliczone w ten sposób minimalne odszkodowanie z kwotą odszkodowania, która ma być wpisana w umowie.

Pracownik nie może otrzymywać odszkodowania niższego niż minimalne (25% wynagrodzenia otrzymywanego przed ustaniem zatrudnienia), ale można przyznać mu wyższą kwotę.