Potrącenia z wynagrodzeń za pracę

Kodeksowej ochronie podlegają również inne świadczenia o charakterze finansowym, niebędące wynagrodzeniem za pracę w ścisłym znaczeniu, jednak pozostające w związku ze stosunkiem pracy, m.in.: ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalna, odprawa rentowa, odprawa pieniężna w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy, odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę z naruszeniem prawa (wyrok SN z 12 maja 2005 r., I PK 248/04, OSNP 2006/1–2/12, patrz: www.ekspert3.inforlex.pl), wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, wynagrodzenie urlopowe.

Jeżeli w danym miesiącu, oprócz periodycznego wynagrodzenia, dochodzi do wypłaty składników za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (np. premia kwartalna, nagroda roczna), wówczas potrąceń należy dokonywać od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego ponownie

Potrącenia ze świadczeń finansowanych z zfśs

Świadczenia pieniężne z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie są składnikami wynagrodzenia za pracę, ale są to niewątpliwie świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Nie mieszczą się jednak w pojęciu pracowniczych należności, a to oznacza, że nie mogą być potrącane na podstawie zajęcia samego tylko wynagrodzenia za pracę. Podlegają egzekucji w całości, ale wtedy, gdy zajęcie zostanie rozszerzone także o inne wierzytelności lub gdy zajęcie obejmuje wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia ze stosunku pracy.

Ochrona przed potrąceniami, wynikająca z Kodeksu pracy, dotyczy tylko wynagrodzenia w rozumieniu przepisów prawa pracy. Natomiast przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego potrącenia z wynagrodzenia dotyczą wynagrodzenia w szerszym tego słowa znaczeniu, a tym samym dotyczą w ogóle możliwości dokonania potrącenia. Rozszerzenie definicji wynagrodzenia za pracę następuje wyłącznie na podstawie przepisów egzekucyjnych, a nie przepisów prawa pracy.

Ponieważ świadczenie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: zfśs) nie jest wynagrodzeniem za pracę w rozumieniu Kodeksu pracy (ale podlega zajęciu w myśl przepisów art. 881 k.p.c.), nie jest chronione przepisami art. 87 i 87¹ k.p. Oznacza to, że może zostać potrącone w całości.

Świadczenia z zfśs należy potrącać w całości, bez stosowania limitu potrąceń i kwot wolnych od potrąceń.

Zatem pracodawca powinien dokonywać potrąceń ze świadczeń pieniężnych pochodzących z funduszu socjalnego. Ma przy tym obowiązek przekazać komornikowi pełną kwotę tego świadczenia.

Pracodawcy, w ramach prowadzenia działalności socjalnej, przyznają pracownikom różnego rodzaju świadczenia także ze środków własnych, np. o charakterze zapomogi lub dofinansowania do wypoczynku (m.in. świadczenia urlopowe). Świadczenia te również podlegają zajęciu w całości.

Firma farmaceutyczna „Pollek” wypłaca świadczenia urlopowe w wysokości 1000 zł każdemu pracownikowi udającemu się na 14-dniowy wypoczynek. Świadczenie jest wypłacane w dniu poprzedzającym urlop. Jeden z pracowników miał otrzymać świadczenie 17 kwietnia 2014 r. Pracodawca dysponuje jednak tytułem wykonawczym, na podstawie którego z wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy tego pracownika dokonuje potrąceń z tytułu alimentów w wysokości 800 zł miesięcznie. Ponieważ świadczenie urlopowe nie podlega ochronie przed potrąceniami, pracodawca przekaże na konto komornika 800 zł, a różnicę otrzyma pracownik.

Do kiedy należy złożyć pierwszą ratę odpisów na ZFŚS?

Wyłączenia z egzekucji

Pracownikowi-dłużnikowi nie wolno odbierać zajętej części wynagrodzenia ani rozporządzać nią w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących mu za okres jego zatrudnienia, a także związanego ze stosunkiem pracy prawa do zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy (art. 881 § 1 k.p.c.). Zatem egzekucją można objąć nie tylko wynagrodzenie za wykonaną pracę, ale również wszelkie inne składniki dodatkowe, jakie otrzymuje pracownik. Należy jedynie rozstrzygnąć, które z nich podlegają ochronie (na zasadach omówionych wyżej), a które są z niej wyłączone.

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje pewne ograniczenia w dokonywaniu egzekucji, wskazując na konkretne przedmioty, prawa i świadczenia, z których nie wolno potrącać żadnych wierzytelności. Egzekucji nie podlegają sumy i świadczenia w naturze przyznane z przeznaczeniem na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych (art. 831 § 1 pkt 1 k.p.c.). Oznacza to, że nie można dokonać potrąceń z należności i diet wypłaconych pracownikowi odbywającemu podróż służbową na polecenie przełożonego. Diety są przeznaczone na pokrycie zwiększonych kosztów żywieniowych, a w czasie zagranicznego wyjazdu w sprawach firmowych – również innych wydatków. Nie stanowią one dodatkowej korzyści czy elementu pensji, zatem nie podlegają egzekucji.

Zajęciu nie podlegają również inne świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi poniesionych przez niego wcześniej wydatków, np. ekwiwalenty za konserwację obuwia i pranie odzieży roboczej, za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, ekwiwalenty za używanie przez pracownika własnych narzędzi, materiałów lub sprzętu na potrzeby pracodawcy, ryczałty za używanie przez pracownika samochodu prywatnego do celów służbowych.

Nie wolno dokonywać potrąceń z należności z tytułu podróży służbowych.

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę w kwocie 1680 zł i ekwiwalent pieniężny za pranie i naprawę odzieży roboczej w wysokości 60 zł miesięcznie. Komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia tego pracownika na poczet świadczenia alimentacyjnego (zaległość ok. 7000 zł). Pracownik korzysta ze zwykłych kosztów uzyskania przychodu i ulgi podatkowej. W takim przypadku pracodawca nie może włączyć ekwiwalentu do kwoty, od której dokona potrąceń, ponieważ ekwiwalent za pranie i naprawę odzieży roboczej nie podlega egzekucji (nie jest dla pracownika przysporzeniem majątkowym).

Skoro kwota wynagrodzenia brutto wynosi 1680 zł, pracownik powinien otrzymać do wypłaty 1237,20 zł. Maksymalnie pracodawca może zająć kwotę 742,32 zł (3/5 x 1237,20 zł). W przypadku potrącania świadczeń alimentacyjnych nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń. Stąd po potrąceniu pracownik otrzyma tylko 494,88 zł (1237,20 zł – 742,32 zł).

Wypłaty w różnych terminach płatności

Zdarza się, że w ciągu miesiąca pracodawcy dokonują w różnych terminach kilku wypłat różnych składników wynagrodzenia, np. wynagrodzenia zasadniczego, premii, prowizji, dodatków, nagród itp. Aby prawidłowo ustalić granice potrąceń i kwoty wolne, należy zsumować wszystkie składniki wynagrodzenia wypłacone w danym miesiącu.

Wynagrodzenia za pracę pracodawca wypłaca 25. dnia miesiąca za dany miesiąc. Komornik zajął wynagrodzenie jednego z pracowników na kwotę 8000 zł (zajęcie niealimentacyjne). Pracownik jest wynagradzany miesięczną stawką 3000 zł. Dodatkowo otrzymuje prowizje od sprzedaży, które pracodawca wypłaca 10. dnia kolejnego miesiąca za poprzedni miesiąc. Prowizję za kwiecień pracownik otrzyma 10 maja, a 24 maja otrzyma wynagrodzenie za ten miesiąc. Ustalono, że prowizja wyniesie 550 zł brutto.

Ponieważ kwota prowizji do wypłaty będzie niższa niż kwota wolna od potrąceń (prowizja wyniesie 431,88 zł, tj. 550 zł pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne), pracodawca powinien wypłacić ją pracownikowi w całości w terminie jej wypłaty, czyli 10 maja, a potrącenia dokonać dopiero przy wypłacie wynagrodzenia za pracę. Obliczając kwotę netto wynagrodzenia za pracę pracodawca uwzględnia koszty uzyskania przychodów (111,25 zł) i kwotę wolną od podatku. Ponadto podstawę opodatkowania należy zwiększyć o wypłaconą prowizję. Wynagrodzenie za pracę do wypłaty wyniesie zatem 2107,72 zł. Aby prawidłowo ustalić kwotę do potrącenia w maju, należy zsumować wysokość netto wynagrodzenia za pracę i prowizji, która łącznie wyniesie 2539,60 zł.

Pracodawca może zająć połowę zsumowanego wynagrodzenia i prowizji, tj. 2539,60 zł x 1/2 = 1269,80 zł. Jest to kwota wyższa niż minimalne wynagrodzenie objęte ochroną przed potrąceniami. Drugą połowę wynagrodzenia pracodawca przekazuje pracownikowi, przy czym kwotę 431,88 zł prowizji pracownik otrzymał 10 maja, zatem do wypłaty pozostaje różnica, tj. 837,92 zł (1269,80 zł – 431,88 zł).

Upadłość pracodawcy a ekwiwalent za zaległy urlop

Wypłata wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy

Oprócz wynagrodzenia za pracę pracownik może otrzymywać również inne świadczenia ze stosunku pracy, np. odprawę emerytalno-rentową, z tytułu zwolnień grupowych czy nagrodę jubileuszową. Powstają wówczas wątpliwości, czy w celu ustalenia granicy potrącenia i kwoty wolnej od potrąceń należy sumować te świadczenia, czy dla każdego z nich ustalać odrębne limity. Przepisy nie regulują jednak wprost tej kwestii. Stanowiska w tej sprawie są również podzielone.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej dotychczas twierdziło, że potrąceń należy dokonywać odrębnie od każdego świadczenia, czyli zachować oddzielne kwoty wolne, gdyż np. odprawa emerytalna przysługuje z innego tytułu prawnego niż wynagrodzenie. Stanowisko Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej w sprawie potrąceń zostało wyrażone w piśmie z 14 grudnia 2007 r.:

(...) Orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje szerokie rozumienie pojęcia „wynagrodzenie za pracę dla celów ochrony przed potrąceniami ze strony pracodawcy”. Obejmuje ono także odprawy emerytalne. W wyroku z 17 lutego 2004 r. (I PK 217/03, OSNP z 2004 r., nr 24, poz. 419) Sąd Najwyższy stwierdził, że odprawa emerytalna (art. 92¹ k.p.) oraz nagroda jubileuszowa (art. 77³ § 3 pkt 3 k.p.) podlegają ochronie przed potrąceniami (art. 87 k.p.) jak wynagrodzenie za pracę. Wynagrodzenie za pracę oraz odprawa emerytalna stanowią jednak dwa odrębne świadczenia ze stosunku pracy przysługujące z dwóch różnych tytułów prawnych (wynagrodzenie – art. 80 k.p., odprawa emerytalna – art. 92¹ k.p.).

Zatem, zdaniem departamentu, przewidziane w art. 87 i art. 87¹ k.p. zasady i warunki dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę mają zastosowanie do każdego z tych świadczeń odrębnie. Opinia resortu pracy uległa jednak zmianie. Co prawda dotyczyła ona dodatkowego wynagrodzenia rocznego i stosowania w tym przypadku jednej kwoty wolnej w miesiącu, ale należy przyjąć, że stanowisko to ma zastosowanie w przypadku innych należności.

Tego zdania jest też Państwowa Inspekcja Pracy, która uważa, że wszystkie świadczenia należy skumulować i dopiero wtedy potrącić dług z uwzględnieniem jednej kwoty wolnej. Dwie kwoty wolne należy stosować wówczas, gdy w danym miesiącu pracodawca oprócz bieżącego wynagrodzenia wypłaca np. spóźnioną pensję za poprzedni miesiąc.

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1800 zł oraz dodatek za pracę przy komputerze w wysokości 200 zł. Wynagrodzenie i dodatek pracodawca wypłaca ostatniego dnia miesiąca. Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów (111,25 zł) oraz do stosowania kwoty zmniejszającej podatek (46,33 zł). W kwietniu pracownik nabył prawo do nagrody jubileuszowej w wysokości 3000 zł, której wypłata nastąpiła na koniec kwietnia razem z pozostałym wynagrodzeniem. Pensja pracownika jest zajęta przez komornika (z tytułu niespłaconego kredytu).

Czy wysokość wynagrodzenia pracownika jest tajemnicą?

Zgodnie ze stanowiskiem PIP, stosuje się jedną kwotę wolną od potrąceń i określa granicę potrącenia od łącznej sumy wypłat.

KROK 1. Obliczamy kwotę netto całego dochodu pracownika:

● podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i wysokość tych składek (bez nagrody, która jest zwolniona):

(1800 zł + 200 zł) x 13,71% = 274,20 zł,

● podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i wysokość tej składki:

2000 zł – 274,20 zł = 1725,80 zł,

1725,80 zł x 9% = 155,32 zł,

1725,80 zł x 7,75% = 133,75 zł (część składki do odliczenia od podatku),

● podstawa opodatkowania:

1725,80 zł + 3000 zł = 4725,80 zł,

4725,80 zł – 111,25 zł = 4614,55 zł; po zaokrągleniu 4615 zł,

● zaliczka na podatek:

(4615 zł x 18%) – 46,33 zł = 784,37 zł,

● zaliczka na podatek do przekazania do US:

784,37 zł – 133,75 zł = 650,62 zł; po zaokrągleniu 651 zł,

● do wypłaty:

(2000 zł + 3000 zł) – 274,20 zł – 155,32 zł – 651 zł = 3919,48 zł.

KROK 2. Ustalamy kwotę potrącenia z uwzględnieniem kwoty wolnej od potrąceń:

● granica potrąceń:

3919,48 zł x 1/2 = 1959,74 zł.

Kwota, jaka zostanie po potrąceniu 1/2 wynagrodzenia, jest wyższa od kwoty wolnej od potrąceń (1959,74 zł > 1237,20 zł), zatem wysokość potrącenia należy ograniczyć do połowy pensji, a pracownik otrzyma 1959,74 zł.

Pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę i należy mu się 1-miesięczna odprawa pieniężna w wysokości 1230 zł netto na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Odprawa zostanie wypłacona razem z wynagrodzeniem za pracę wynoszącym 1380 zł brutto oraz stałą premią regulaminową w wysokości 300 zł. Wynagrodzenie pracownika jest zajęte z tytułu alimentów w wysokości 700 zł.

Odprawa pieniężna jest świadczeniem płacowym związanym ze stosunkiem pracy, dlatego podlega takiej samej ochronie jak wynagrodzenie za pracę. Odprawa jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, ale podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Wynagrodzenie netto (pensja plus premia) pracownika wynosi 1237,20 zł, a odprawa netto wynosi 1230 zł. Razem należności wynoszą 2467,20 zł.

W razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych limit potrącenia wynosi 3/5 wynagrodzenia. Przy potrącaniu świadczeń alimentacyjnych nie ma żadnej kwoty wolnej od potrąceń. Zatem pracownik otrzyma:

2467,20 zł – 700 zł = 1767,20 zł,

przy czym granica potrącenia nie została przekroczona (2467,20 zł x 3/5 = 1480,32 zł).

Egzekucja składek ZUS

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 80, art. 82, art. 84, art. 87, art. 87¹, art. 88, art. 91, art. 108, art. 282 § 1pkt 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 208),
• art. 498, 505 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121),
• art. 758, art. 759, art. 760, art. 761, art. 770, art. 773 § 1, art. 831, art. 832, art. 833, art. 881, art. 883, art. 884, art. 886 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 101; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 435),
• art. 62 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 379),
• art. 33¹ ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 167),
• art. 7, 32–33 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1371),
• art. 139–141 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 496),
• § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289; ost. zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 230, poz. 2292),
• § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1074),
• załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 251, poz. 1509).

Źródło: Serwis Prawno - Pracowniczy