Zamówienie z wolnej ręki ze względu na wyjątkową sytuację

Zamawiający może udzielić zamówienia na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, gdy wszystkie przesłanki określone w tym przepisie zostaną łącznie spełnione i pomiędzy wszystkimi wymienionymi uwarunkowaniami będzie zachodzić zarówno związek przyczynowo - skutkowy oraz związek czasowy (zob. uchwały KIO/KD 17/12, KIO/KD 94/11 i KIO/KD 18/11). Wyjątkowa sytuacja niewynikająca z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, w której wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia musi być dla zamawiającego nieprzewidywalna. Wyjątkową sytuacją będzie zatem takie zdarzenie, którego wystąpienie w normalnym stanie rzeczy byłoby bardzo mało prawdopodobne, przy czym przewidywalność określonych zdarzeń przez zamawiającego powinna być postrzegana w kategoriach obiektywnych, podobnych do należytej staranności, którą winien zachować dłużnik. Do takich wyjątkowych sytuacji należy zaliczyć zjawiska losowe i niezależne od zamawiającego, tj. zdarzenia o charakterze przyszłym, nieprzewidzianym, nagłym i niezależnym od woli zamawiającego (klęski żywiołowe, katastrofy, awarie, niespodziewane wypadki), a także zdarzenia wykraczające poza normalne warunki życia gospodarczego i społecznego (zob. uchwały KIO/KD 18/11 i KIO/KD 28/12).

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Charakter niemożliwy do przewidzenia będzie miała również konieczność natychmiastowego udzielenia zamówienia, będąca rezultatem przeciągającego się, bez winy zamawiającego, postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Zaistniała sytuacja, w której wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, nie może wynikać z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Nie może być zatem spowodowana zamierzoną opieszałością w udzieleniu zamówienia. W wyroku KIO 1833/12 Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła uwagę, że „Okolicznością nieprzewidywalną jest taki przypadek, którego wystąpienie w normalnym stanie rzeczy byłoby bardzo mało prawdopodobne, przy czym przewidywalność określonych zdarzeń przez zamawiającego powinna być postrzegana w kategoriach obiektywnych, podobnych do należytej staranności, którą winien zachować dłużnik. Do takich okoliczności doktryna oraz orzecznictwo zaliczają zjawiska losowe i niezależne.”.

Znaki towarowe w opisie przedmiotu zamówienia

Natychmiastowość wykonania zamówienia musi wynikać z konieczności ochrony interesu, którego naruszenie zagrożone jest wystąpieniem wyjątkowej sytuacji niewynikającej z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, a która może spowodować naruszenie interesu publicznego lub istotnego interesu zamawiającego w przypadku zbyt długiego oczekiwania na udzielenie zamówienia publicznego. Za wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących nie można uznać zaburzeń geologicznych w kopalni węgla kamiennego (zob. wyrok NSA z dnia 16 września 2010 r., V SA/Wa 1404/10). Zaburzeniom geologicznym w kopalni węgla kamiennego nie można bowiem przypisać cech wyjątkowości, gdyż są zjawiskiem charakterystycznym dla danego regionu i powtarzającym się co pewien czas, którego można spodziewać się w każdej chwili, choć o różnym przebiegu i różnej intensywności. Za wyjątkową sytuację, której zamawiający nie mógł przewidzieć nie można również uznać wystąpienia wysokich mrozów lub obfitych opadów śniegu w miesiącach styczniu lub lutym, w rejonach, gdzie cyklicznie w tych miesiącach takie mrozy lub opady śniegu występują. Pomiędzy koniecznością natychmiastowego wykonania zamówienia a wyjątkową sytuacją musi zachodzić związek przyczynowy. Wymóg natychmiastowego wykonania zamówienia będzie spełniony, gdy zachodzi potrzeba i konieczność realizacji zamówienia „szybciej niż pilnie”, tj. z dnia na dzień, gdy powstanie sytuacja wymagająca szczególnie szybkiej reakcji zamawiającego. Przesłanka ta znajduje zatem zastosowanie w sytuacjach wymagających od zamawiającego szczególnie szybkiej reakcji (zob. KIO/KD 26/12). Natychmiastowe wykonanie zamówienia oznacza podjęcie działań w celu wykonania zamówienia publicznego już z chwilą, gdy wystąpi wyjątkowa sytuacja.

Jakie wymogi dotyczące dostępności musi spełnić przedmiot zamówienia?

Należy rozróżnić „konieczności natychmiastowego wykonania zamówienia”, o którym mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, od konieczności „pilnej potrzeby udzielenia zamówienia”, o której mowa art. 62 ust. 1 pkt 4 Pzp (tryb negocjacji bez ogłoszenia). Na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, udzielenie zamówienia będzie dopuszczalne w sytuacji, gdy konieczne jest jak najszybsze, wręcz natychmiastowe wykonanie zamówienia. Jest to sytuacja, w której zmawiający musi natychmiast zareagować, tak aby niezwłocznie wykonać zamówienie. Udzielenie zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, jest więc dopuszczalne tylko w przypadku, gdy wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia. Wymóg natychmiastowego wykonania zamówienia jest spełniony, gdy zachodzi potrzeba i konieczność realizacji zamówienia „szybciej niż pilnie”, a więc z dnia na dzień, gdy powstanie sytuacja wymagająca szczególnie szybkiej reakcji zamawiającego. Praktycznie jest to sytuacja, w której należy udzielić zamówienia bez żadnej zwłoki, a samo zamówienie powinno zostać zrealizowane natychmiastowo. Wyjątkowa sytuacja nie może wynikać wynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego (zaniedbań, niezachowania należytej staranności, niedbalstwa). Za wyjątkową sytuację, której zamawiający nie mógł przewidzieć nie można uznać zaniedbań zamawiającego, które spowodowały katastrofę budowlaną lub awarię. Specyfika wyjątkowej sytuacji musi powodować, że zamawiający nie będzie w stanie przewidzieć jej wystąpienia. Sytuacja nieprzewidywalna to sytuacja, której wystąpienie w normalnym toku rzeczy jest nieprawdopodobne, a nieprzewidywalność takiej sytuacji przez zamawiającego powinna być postrzegana w kategoriach obiektywnych (nieprzewidywalność zobiektyzowana).

Czy w przypadku polegania na zasobach podmiotów trzecich, podmiot trzeci musi być podwykonawcą ?

Charakter niemożliwy do przewidzenia będzie miała również konieczność natychmiastowego udzielenia zamówienia, będąca rezultatem przeciągającego się, bez winy zamawiającego, postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Przepisu art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, nie można zastosować, gdy zagrożony jest interes ekonomiczny zamawiającego, wynikający ze zdarzeń przewidywalnych. W art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, chodzi o okoliczności obiektywnie nieprzewidywalne, tzn. takie, których zamawiający nie mógł przewidzieć przy dołożeniu należytej staranności (zob. KIO/KD 51/09). Przesłanką konieczną do udzielenia zamówienia na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 3 Pzp, jest wykazanie, że przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w każdym z pozostałych trybów, jest niemożliwe ze względu na minimalne terminy wymagane w tych trybach. Za wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, nie można uznać sytuacji, gdy zamawiający miał wiedzę o możliwości wystąpienia zdarzenia (np. powodzi), a nie poczynił wcześniej żadnych przedsięwzięć w celu zabezpieczenia ewentualnych skutków takiego zdarzenia. W takim przypadku zamawiający nie może powoływać się na trudności lub niemożność zachowania terminów określonych dla innych trybów udzielania zamówień.

Wykluczenie wykonawcy za składanie nieprawdziwych informacji

Niemożność zachowania terminów przewidzianych dla innych trybów udzielania zamówień publicznych musi być następstwem sytuacji, która w aspekcie czasowym nie jest możliwa do zrealizowania, co oznacza, że zamawiający ma mniej czasu na udzielenie zamówienia niż czasu niezbędnego dla prowadzenia postępowania w trybach wszczynanych ogłoszeniem i nie może zachować terminów określonych dla innych trybów udzielania zamówień.

Zobacz serwis: Zamówienia publiczne