REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Niedozwolone postanowienia umowne – kto może wytoczyć powództwo?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr Łukasik
Prawnik, doktorant
Umowy niedozwolone – kto może wytoczyć powództwo?
Umowy niedozwolone – kto może wytoczyć powództwo?

REKLAMA

REKLAMA

Podejmowaniu współpracy często towarzyszy umowa. Czasami jednak zdarza się, że zawiera ona postanowienia, które są niezgodne z prawem. Co robić, gdy wykryjemy nieprawidłowości?

Pojęcie niedozwolonego wzorca umownego kształtuje kodeks cywilny poprzez ich wymienienie, z tym, że należy pamiętać iż jest to katalog otwarty, co oznacza, że w związku z wytoczonymi powództwami o uznanie danego wzorca umownego za niedozwolony sądy mogą orzec o nowych niedozwolonych wzorcach. Niedozwolonym wzorcem umownym jest np. postanowienie przewidujące obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta pomimo niewykonania lub nieprawidłowego wykonania zobowiązania przez kontrahenta.

REKLAMA

W wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 10 października 2005 r. (sygnatura: XVII Amc 56/2004) Sąd ów uznał, że takim wzorcem jest np. postanowienie wzorca umowy o grupowe ubezpieczenie na życie, uprawniające ubezpieczyciela do zaniechania świadczenia, pomimo trwania stosunku umownego, a więc istnienia po stronie ubezpieczonego obowiązku opłacania składki. 

Zobacz: Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

REKLAMA

Aby jednak dany wzorzec, nie istniejący jeszcze w katalogu określonym w przepisach kodeksu cywilnego uznać, za niedozwolony, konieczne jest wszczęcie postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Katalog podmiotów uprawnionych do tego, tj legitymowanych czynnie, jest bardzo szerokim zagadnieniem.

Powództwo w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Powództwo może wytoczyć także organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy: Przykładowe klauzule niedozwolone

Sformułowanie wydaje się być jasne, ale na gruncie praktycznym okazuje się, że istnieje wiele przypadku, gdy nie wiadomo, czy ktoś rzeczywiście może zostać uznany za legitymowanego czynnie (czyli uprawnionego do wytoczenia powództwa).

REKLAMA

Przepisy mówią, że osobą taką w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest każdy, kto według oferty zawartej we wzorcu mógłby ze składającym ofertę zawrzeć umowę zawierającą niedozwolone postanowienia umowne. Z powództwem może wystąpić również osoba, która zawarła umowę, zawierającą niedozwolone postanowienia.

Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że fakt, iż powód był pracownikiem banku udzielającego kredytu hipotecznego, nie wyłącza możliwości uznania, iż powód, zawierając z pozwanym taką umowę, posiadał status konsumenta. Okazuje się więc, że możliwe jest występowanie w obrocie w roli profesjonalisty (pracownik banku), a jednocześnie konsumenta, któremu przysługuje legitymacja czynna.

Powództwo może ponadto wytoczyć zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do wszczęcia postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z takim żądaniem dotyczącym wzorców umów stosowanych w Polsce, zagrażających interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę.

Istnieją dwa rodzaje kontroli, a tym samym dwie grupy podmiotów uprawnionych do wytoczenia powództwa o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolony.

  • Pierwszą grupę stanowią osoby, które rzeczywiście doznały szkody w związku z zastosowaniem takiego wzorca (kontrola incydentalna).
  • Drugi typ kontroli, tzw. abstrakcyjnej, czyli takiej, która jest oderwana od konkretnej sprawy, mogą wytoczyć wszystkie podmioty do tego uprawnione. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby w pierwszym przypadku również interweniowały osoby nie związane z zaistniałą szkodą, gdyż „mieszczą się” one w grupie osób, które według oferty pozwanego mogłyby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem.

Zagadnienia personalne w przedmiocie postępowania przed sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów są przedmiotem licznych opracowań doktryny, jak również doczekały się wielu orzeczeń judykatury, np. Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej, który w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 r. (sygnatura: I CSK 218/2010) uznał, że postanowienia regulaminu, jako ustalonej przez jedną ze stron szczególnej postaci wzorca umowy (art. 384 § 1 k. c.), podlegają kontroli abstrakcyjnej (czyli oderwanej od konkretnej sprawy) w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, wszczętym także przez podmiot niezwiązany umową z podmiotem posługującym się wzorcem. Kontrola owa może zostać przeprowadzona również w sytuacji, gdy dany wzorzec umowny jest wykorzystywany przez pozwanego, czyli funkcjonuje w obrocie, ale nie zdołał jeszcze wyrządzić szkody konkretnemu konsumentowi. W takim przypadku powództwo może wytoczyć każdy z uprawnionych przez przepisy podmiotów, jeżeli uzna, że dany wzorzec może być niedozwolony.

Na zakończenie tych rozważań warto wskazać na pewną istotną kwestię, którą jest okres wystąpienia z powództwem. To, że powództwo można wnieść w okresie, gdy kontrahent używa wzorca, który może zostać uznany za niedozwolony jest oczywiste. Przepisy idą jednak o krok dalej, przyznając uprawnienie do wystąpienia z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. Chodzi bowiem nie tylko o sam fakt uznania wzorca za niedozwolony, ale również o definitywne usunięcie go z obrotu.

Polecamy: Co zrobić jeśli w naszej umowie znajduje się niedozwolona klauzula?

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tego zawodu nie zastąpi AI. A które czeka zagłada? Ekspert: Programiści są pierwsi w kolejce

Sztuczna inteligencja na rynku pracy to temat, który budzi coraz większe emocje. W dobie dynamicznego rozwoju technologii jedno jest pewne – wiele profesji czeka poważna transformacja, a niektóre wręcz znikną. Ale są też takie zawody, których AI nie zastąpi – i to raczej nigdy. Jakie branże są najbardziej zagrożone? A gdzie ludzka praca pozostanie niezastąpiona? O tym mówi Jan Oleszczuk - Zygmuntowski z Polskiej Sieci Ekonomii.

Branża handlowa traci coraz więcej na kradzieżach w sklepach. Jak handlowcy rozwiązują ten problem

Zmorą branży handlowej wciąż są kradzieże sklepowe. Nasiliły się one w okresie wysokiej inflacji, ale teraz nie słabną w oczekiwanym tempie. Kradzieży z powodów ekonomicznych jest mniej, natomiast rozzuchwalili się złodzieje kradnący dla zysku.

Nadchodzi czas pożegnań z papierowymi fakturami. Wszystko co trzeba wiedzieć o e-fakturowaniu i KSeF

Krajowy System eFaktur powstał by ułatwić życie przedsiębiorcom, ale jest też nowym obowiązkiem, którego przestrzeganie narzuca prawo. Firmy, które nie będą przestrzegać jego zasad, muszą liczyć się z dotkliwymi karami, wynoszącymi nawet 100% kwoty podatku z faktury wystawionej poza KSeF.

Dlaczego rezygnują z założenia własnej firmy: kobiety mają inny powód niż mężczyźni

Aż 47 proc. ankietowanych Polaków nie chciałoby prowadzić własnej firmy – wskazują dane z raportu „Polki i przedsiębiorczość 2024: Bariery w zakładaniu firmy”. Kobiety przed założeniem własnej firmy powstrzymuje sytuacja rodzinna, a mężczyzn – stan zdrowia. Nowe dane.

REKLAMA

Branża meblarska mocno traci przez zagraniczną konkurencję, końca kłopotów nie widać

Wysokie koszty produkcji, spadający popyt i silna konkurencja z Azji osłabiają pozycję polskiej branży meblarskiej. Długi sektora, notowane w Krajowym Rejestrze Długów, sięgają już prawie 130 mln zł – coraz więcej przedsiębiorstw musi wybierać między utrzymaniem płynności a spłatą zobowiązań.

Prezydent zawetował. Przedsiębiorcy będą dalej płacić wysoką składkę zdrowotną a może rząd podejmie drugą próbę zmiany

Prezydent zawetował ustawę obniżającą składki zdrowotne dla przedsiębiorców. Rząd jednak nie ustępuje i podejmie kolejną próbę, powtarzając rozwiązania przyjęte w ustawie dokładnie w takiej samej treści. Jaka więc ma być składka zdrowotna gdy uda się przeprowadzić zmiany.

Rolnicy wierzą w dobrą koniunkturę - po dłuższej przerwie znów inwestują w maszyny rolnicze

W I kwartale 2025 roku rolnictwo było branżą z największym udziałem w finansowaniu maszyn i urządzeń przez firmy leasingowe – 28%, wynika z danych Związku Polskiego Leasingu. Rolnicy wracają do inwestowania wierząc w poprawę koniunktury w branży.

Mała firma, duże ryzyko. Dlaczego system ochrony to dziś inwestycja, nie koszt [WYWIAD]

Choć wielu właścicieli małych firm wciąż traktuje ochronę jako zbędny wydatek, rosnąca liczba incydentów – zarówno fizycznych, jak i cyfrowych – pokazuje, że to podejście bywa kosztowne. Dziś zagrożeniem może być nie tylko włamanie, ale też wyciek danych czy przestój operacyjny. W rozmowie z Adamem Śliwińskim, wiceprezesem Seris Konsalnet Security, sprawdzamy, jak MŚP mogą skutecznie zadbać o swoje bezpieczeństwo – bez milionowych budżetów, za to z myśleniem przyszłościowym.

REKLAMA

Polskie firmy chcą eksportować do USA, co z cłami

Polska gospodarka łapie drugi oddech czy walczy o utrzymanie na powierzchni? Jaka będzie przyszłość eksportu do USA? Eksperci podsumowali pierwszy kwartał 2025. Analizie poddany został nie tylko eksport polskich firm, ale i ogólny bilans handlu zagranicznego.

Teraz płatności odroczone także przy zakupach dla firmy

Polskie firmy uzyskują dostęp do płatności odroczonych oraz ratalnych w standardzie zbliżonym do tego oferowanego konsumentom. To duże ułatwienie, z którego skorzystają w pierwszej kolejności małe i średnie firmy.

REKLAMA