REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Niedozwolone postanowienia umowne – kto może wytoczyć powództwo?

Piotr Łukasik
Prawnik, doktorant
Umowy niedozwolone – kto może wytoczyć powództwo?
Umowy niedozwolone – kto może wytoczyć powództwo?

REKLAMA

REKLAMA

Podejmowaniu współpracy często towarzyszy umowa. Czasami jednak zdarza się, że zawiera ona postanowienia, które są niezgodne z prawem. Co robić, gdy wykryjemy nieprawidłowości?

Pojęcie niedozwolonego wzorca umownego kształtuje kodeks cywilny poprzez ich wymienienie, z tym, że należy pamiętać iż jest to katalog otwarty, co oznacza, że w związku z wytoczonymi powództwami o uznanie danego wzorca umownego za niedozwolony sądy mogą orzec o nowych niedozwolonych wzorcach. Niedozwolonym wzorcem umownym jest np. postanowienie przewidujące obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta pomimo niewykonania lub nieprawidłowego wykonania zobowiązania przez kontrahenta.

REKLAMA

W wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 10 października 2005 r. (sygnatura: XVII Amc 56/2004) Sąd ów uznał, że takim wzorcem jest np. postanowienie wzorca umowy o grupowe ubezpieczenie na życie, uprawniające ubezpieczyciela do zaniechania świadczenia, pomimo trwania stosunku umownego, a więc istnienia po stronie ubezpieczonego obowiązku opłacania składki. 

Zobacz: Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

REKLAMA

Aby jednak dany wzorzec, nie istniejący jeszcze w katalogu określonym w przepisach kodeksu cywilnego uznać, za niedozwolony, konieczne jest wszczęcie postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Katalog podmiotów uprawnionych do tego, tj legitymowanych czynnie, jest bardzo szerokim zagadnieniem.

Powództwo w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Powództwo może wytoczyć także organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy: Przykładowe klauzule niedozwolone

Sformułowanie wydaje się być jasne, ale na gruncie praktycznym okazuje się, że istnieje wiele przypadku, gdy nie wiadomo, czy ktoś rzeczywiście może zostać uznany za legitymowanego czynnie (czyli uprawnionego do wytoczenia powództwa).

REKLAMA

Przepisy mówią, że osobą taką w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest każdy, kto według oferty zawartej we wzorcu mógłby ze składającym ofertę zawrzeć umowę zawierającą niedozwolone postanowienia umowne. Z powództwem może wystąpić również osoba, która zawarła umowę, zawierającą niedozwolone postanowienia.

Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że fakt, iż powód był pracownikiem banku udzielającego kredytu hipotecznego, nie wyłącza możliwości uznania, iż powód, zawierając z pozwanym taką umowę, posiadał status konsumenta. Okazuje się więc, że możliwe jest występowanie w obrocie w roli profesjonalisty (pracownik banku), a jednocześnie konsumenta, któremu przysługuje legitymacja czynna.

Powództwo może ponadto wytoczyć zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do wszczęcia postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z takim żądaniem dotyczącym wzorców umów stosowanych w Polsce, zagrażających interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę.

Istnieją dwa rodzaje kontroli, a tym samym dwie grupy podmiotów uprawnionych do wytoczenia powództwa o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolony.

  • Pierwszą grupę stanowią osoby, które rzeczywiście doznały szkody w związku z zastosowaniem takiego wzorca (kontrola incydentalna).
  • Drugi typ kontroli, tzw. abstrakcyjnej, czyli takiej, która jest oderwana od konkretnej sprawy, mogą wytoczyć wszystkie podmioty do tego uprawnione. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby w pierwszym przypadku również interweniowały osoby nie związane z zaistniałą szkodą, gdyż „mieszczą się” one w grupie osób, które według oferty pozwanego mogłyby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem.

Zagadnienia personalne w przedmiocie postępowania przed sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów są przedmiotem licznych opracowań doktryny, jak również doczekały się wielu orzeczeń judykatury, np. Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej, który w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 r. (sygnatura: I CSK 218/2010) uznał, że postanowienia regulaminu, jako ustalonej przez jedną ze stron szczególnej postaci wzorca umowy (art. 384 § 1 k. c.), podlegają kontroli abstrakcyjnej (czyli oderwanej od konkretnej sprawy) w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, wszczętym także przez podmiot niezwiązany umową z podmiotem posługującym się wzorcem. Kontrola owa może zostać przeprowadzona również w sytuacji, gdy dany wzorzec umowny jest wykorzystywany przez pozwanego, czyli funkcjonuje w obrocie, ale nie zdołał jeszcze wyrządzić szkody konkretnemu konsumentowi. W takim przypadku powództwo może wytoczyć każdy z uprawnionych przez przepisy podmiotów, jeżeli uzna, że dany wzorzec może być niedozwolony.

Na zakończenie tych rozważań warto wskazać na pewną istotną kwestię, którą jest okres wystąpienia z powództwem. To, że powództwo można wnieść w okresie, gdy kontrahent używa wzorca, który może zostać uznany za niedozwolony jest oczywiste. Przepisy idą jednak o krok dalej, przyznając uprawnienie do wystąpienia z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. Chodzi bowiem nie tylko o sam fakt uznania wzorca za niedozwolony, ale również o definitywne usunięcie go z obrotu.

Polecamy: Co zrobić jeśli w naszej umowie znajduje się niedozwolona klauzula?

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ważna zmiana w prawie: 3499,50 zł co miesiąc można zarobić bez rejestrowania działalności gospodarczej w 2025 roku

Działalność nierejestrowana czyli bez obowiązku wpisu do CEIDG – Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej ma tę unikalną zaletę, że nie trzeba płacić składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i składki zdrowotnej. To duża ulga, zwłaszcza więc dla osób chcących dorobić działalność nierejestrowana to wygodne rozwiązanie.

Wakacje składkowe. Przedsiębiorcy złożyli już ponad 333 tys. wniosków

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że od 1 do 12 listopada przedsiębiorcy złożyli ponad 333 tys. wniosków o wakacje składkowe. W jakim województwie było ich najwiecej, a w jakim najmniej? 

Świadczenie interwencyjne: dla kogo, warunki, gdzie złożyć wniosek?

Świadczenie interwencyjne: dla kogo, warunki, gdzie złożyć wniosek? Czym jest świadczenie interwencyjne? Komu przysługuje? Jakie warunki należy spełniać by je otrzymać? Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?

Polska prezydencja w UE 2025: priorytety przedsiębiorców to m.in. wzmocnienie i ochrona jednolitego rynku UE w związku z rosnącą rolą Chin i wyborami prezydenckimi w USA

Już z początkiem 2025 roku Polska obejmie prezydencję w Radzie UE. Przedsiębiorcy widzą w tym szanse na kształtowanie unijnej polityki, wspieranie jednolitego rynku oraz odpowiedź na wyzwania związane z globalną konkurencją, rosnącą rolą Chin i zmianami politycznymi w USA. Wśród priorytetów są zwiększenie konkurencyjności UE, bezpieczeństwo energetyczne i poszerzenie Unii o Ukrainę i Mołdawię.

REKLAMA

Regulacje ESG w transporcie. Z czym to się wiąże?

Branża TSL nie ma łatwo. Firmy z tego sektora muszą zmierzyć się z nowymi wymogami regulacyjnymi i raportowymi – ESG (Environmental, Social, Governance). Chodzi o poprawę standardów środowiskowych, społecznych i zarządzania korporacyjnego. Któe regulacje już są w Europie obowiązkowe, a na które jeszcze czekamy? I najważniejsze - ile trzeba na to wydać i co grozi za ignorowanie tych zmian? 

Na jakie reformy czeka rynek pracy?

Przedsiębiorcy oczekują większego wsparcia od rządu, zwłaszcza w kwestii aktywizacji grup niedoreprezentowanych na rynku pracy. Chcieliby również zmniejszenia kosztów zatrudnienia i zapewnienia dostępu do kandydatów z państw trzecich. Nawołują także do stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi kompetencji i kwalifikacji zawodowych. 

Maksymalizacja bezpieczeństwa: Dlaczego oprogramowanie on-premise ma kluczowe znaczenie w świecie zdominowanym przez SaaS?

Jak wynika z szacunków Gartnera, już za 3 lata aż 75 proc. przedsiębiorstw będzie traktować tworzenie kopii zapasowych aplikacji typu SaaS (Oprogramowanie jako Usługa) jako wymóg krytyczny. Jeszcze w tym roku było to 15 proc . Ta istotna różnica wynika z oceny ryzyka. O ile oprogramowanie dostępne w modelu SaaS jest coraz częstszym wyborem organizacji na całym świecie, kluczowe staje się zapewnienie, że przechowywane tam dane są zarówno dobrze chronione, jak i możliwe do odzyskania. W tym kontekście zasadne może być pytanie o dostępne alternatywy, a zwłaszcza możliwość korzystania z tradycyjnego oprogramowania on-premise, które jest instalowane i zarządzane lokalnie.

3 cechy innowacyjnego przedsiębiorstwa. Jak ważna jest ochrona środowiska? [WYWIAD]

Co dziś często przesądza o wyborze kontrahenta? Jak ważna jest ochrona środowiska w świecie biznesu? Jakie proste rozwiązania mogą wprowadzić wszystkie przedsiębiorstwa branży ogrodniczej? O 3 głównych cechach innowacyjności opowiada członek zarządu przedsiębiorstwa W.Legutko, Adam Legutko.

REKLAMA

Jak chronić firmowe pieniądze przez utratą wartości

Wielu przedsiębiorców zastanawia się jak uchronić swój kapitał w czasach wysokiej inflacji. Podobnie jak oni, ich pieniądze powinny pracować. Bank Pekao ma propozycję dla prowadzących działalność gospodarczą, spółkę cywilną lub osobową z uproszczoną księgowością, pozwalającą łączyć wysokie oprocentowanie z elastycznością

Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 1 stycznia 2025 r. Rząd jest za wprowadzeniem zmian. Co się zmieni?

Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 1 stycznia 2025 r. Rząd jest za wprowadzeniem zmian. Co się zmieni? Szacuje się, że z tego rozwiązania skorzysta ok. 2,4 mln przedsiębiorców. Rada ministrów przyjęła projekt nowelizacji.

REKLAMA