Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

W związku z tym, poza nielicznymi wyjątkami (zob. art. 70 Prawa bankowego – dalej „Pr. bank.”),  bank nie może udzielić kredytu podmiotowi nie mającemu zdolności kredytowej.

Zakaz ten ma charakter publicznoprawny i udzielenie przez bank kredytu osobie niemającej zdolności kredytowej nie wywołuje żadnych konsekwencji w aspekcie prywatnoprawnym - w szczególności nie ma wpływu na ważność umowy (zob. szerzej - F. Zoll (red.), Komentarz do art.70 ustawy - prawo bankowe, Lex – wersja elektroniczna komentarza).

Bank zobowiązany jest do zbadania zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt w każdym przypadku (tzn. bez względu na osobę kredytobiorcy i wysokość kredytu). Jednocześnie należy podkreślić, że – co do zasady – wykazanie zdolności kredytowej nie obliguje banku do zawarcia umowy kredytu. W celu zbadania zdolności kredytowej swojego kontrahenta bank może zażądać przedłożenia dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny tej zdolności (podstawa - art. 70 ust. 1 zd. 2 prawa bankowego).

Zobacz: Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

Wymóg posiadania zdolności kredytowej dotyczy nie tylko momentu zawierania umowy ale całego okresu jej trwania. Na podstawie z art. 75 ust. 1 prawa bankowego w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może wypowiedzieć umowę kredytu.

Bieżącą kontrolę zdolności kredytowej umożliwia art. 70 ust. 3 prawa bankowego, zgodnie z którym kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Powyższe uzasadnia stwierdzenie, iż dokonywanie analizy zdolności kredytowej klienta banku zaczyna się w chwili złożenia przezeń wniosku o udzielenie kredytu i w razie zawarcia umowy powtarza się wielokrotnie aż do zakończenia stosunku umownego (zob. szerzej - F. Zoll /red./, Komentarz do art. 70 ustawy - prawo bankowe, Lex – wersja elektroniczna komentarza).

Istotne znaczenie ma sposób rozumienia pojęcia „zdolności kredytowej”, element ten nie tylko decyduje o uzyskaniu kredytu ale także o możliwości korzystania ze środków pieniężnych w późniejszym etapie. Można wręcz stwierdzić, że z punktu widzenia kredytobiorcy, wskazanie co należy rozumieć pod pojęciem zdolności kredytowej ma jeszcze większe znaczenie w trakcie trwania umowy.

O ile odmowa zawarcia umowy kredytu sprawia, że potencjalny kredytobiorca na ogół szuka innych źródeł finansowania swojej inwestycji, o tyle wypowiedzenie umowy ze względu na utratę zdolności kredytowej może spowodować nieprzewidziane perturbacje w jego działalności. Zwłaszcza w sytuacji kiedy jest w trakcie realizacji kredytowanych inwestycji. Problem staje się jeszcze bardziej wyraźny jeżeli uświadomimy sobie, że bank jednostronnie – bez ingerencji podmiotów zewnętrznych – jest władny ustalić, że kredytobiorca utracił zdolność kredytową.

Zobacz: Natychmiastowa wymagalność zobowiązania - kiedy nie trzeba czekać na termin wykonania umowy