REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

Mirosław Gumularz
Mirosław Gumularz
Marek Pasiński
Radca prawny
Zdolność kredytowa - zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu
Zdolność kredytowa - zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

REKLAMA

REKLAMA

Jest rzeczą powszechnie znaną, że jednym z podstawowych warunków udzielenia kredytu przez bank jest sprawdzenie zdolności kredytowej klienta – potencjalnego kredytobiorcy. Bank nie tylko jest uprawniony ale i zobowiązany do zbadania zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przed zawarciem umowy kredytu.

W związku z tym, poza nielicznymi wyjątkami (zob. art. 70 Prawa bankowego – dalej „Pr. bank.”),  bank nie może udzielić kredytu podmiotowi nie mającemu zdolności kredytowej.

REKLAMA

REKLAMA

Zakaz ten ma charakter publicznoprawny i udzielenie przez bank kredytu osobie niemającej zdolności kredytowej nie wywołuje żadnych konsekwencji w aspekcie prywatnoprawnym - w szczególności nie ma wpływu na ważność umowy (zob. szerzej - F. Zoll (red.), Komentarz do art.70 ustawy - prawo bankowe, Lex – wersja elektroniczna komentarza).

Bank zobowiązany jest do zbadania zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt w każdym przypadku (tzn. bez względu na osobę kredytobiorcy i wysokość kredytu). Jednocześnie należy podkreślić, że – co do zasady – wykazanie zdolności kredytowej nie obliguje banku do zawarcia umowy kredytu. W celu zbadania zdolności kredytowej swojego kontrahenta bank może zażądać przedłożenia dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny tej zdolności (podstawa - art. 70 ust. 1 zd. 2 prawa bankowego).

Zobacz: Zdolność kredytowa, a zawarcie i wypowiedzenie umowy kredytu

Wymóg posiadania zdolności kredytowej dotyczy nie tylko momentu zawierania umowy ale całego okresu jej trwania. Na podstawie z art. 75 ust. 1 prawa bankowego w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może wypowiedzieć umowę kredytu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Bieżącą kontrolę zdolności kredytowej umożliwia art. 70 ust. 3 prawa bankowego, zgodnie z którym kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

REKLAMA

Powyższe uzasadnia stwierdzenie, iż dokonywanie analizy zdolności kredytowej klienta banku zaczyna się w chwili złożenia przezeń wniosku o udzielenie kredytu i w razie zawarcia umowy powtarza się wielokrotnie aż do zakończenia stosunku umownego (zob. szerzej - F. Zoll /red./, Komentarz do art. 70 ustawy - prawo bankowe, Lex – wersja elektroniczna komentarza).

Istotne znaczenie ma sposób rozumienia pojęcia „zdolności kredytowej”, element ten nie tylko decyduje o uzyskaniu kredytu ale także o możliwości korzystania ze środków pieniężnych w późniejszym etapie. Można wręcz stwierdzić, że z punktu widzenia kredytobiorcy, wskazanie co należy rozumieć pod pojęciem zdolności kredytowej ma jeszcze większe znaczenie w trakcie trwania umowy.

O ile odmowa zawarcia umowy kredytu sprawia, że potencjalny kredytobiorca na ogół szuka innych źródeł finansowania swojej inwestycji, o tyle wypowiedzenie umowy ze względu na utratę zdolności kredytowej może spowodować nieprzewidziane perturbacje w jego działalności. Zwłaszcza w sytuacji kiedy jest w trakcie realizacji kredytowanych inwestycji. Problem staje się jeszcze bardziej wyraźny jeżeli uświadomimy sobie, że bank jednostronnie – bez ingerencji podmiotów zewnętrznych – jest władny ustalić, że kredytobiorca utracił zdolność kredytową.

Zobacz: Natychmiastowa wymagalność zobowiązania - kiedy nie trzeba czekać na termin wykonania umowy

Pojęcie zdolności kredytowej zostało zdefiniowane w Prawie bankowym.  Zgodnie z art. 70 ust. 1 zd. 2 Prawa bankowego przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

Pomimo tego, że stwierdzenie przyczyn wypowiedzenia umowy kredytu leży wyłącznie w gestii banku to jednak bank w takiej sytuacji nie działa na zasadzie całkowitej dowolności. O ile przed zawarciem umowy kredytu – z formalnego punktu widzenia - bank ma pełną swobodę przy ustalaniu zdolności kredytowej, o tyle w sytuacji jej wypowiedzenia o takiej dowolności nie może być mowy.

W przeciwnym razie bank uzyskałby możliwość dowolnego – jednostronnego - kształtowania treści stosunku kredytowego, a także decydowania o jego zakończeniu. Podważałoby to zaufanie kredytobiorcy do realizacji zawartej umowy.

Co istotne, o ile w przypadku odmowy udzielenia kredytu ze względu na brak zdolności kredytowej klient nie ma prawnej możliwości podważenia takich ustaleń, o tyle w przypadku wypowiedzenia umowy kredytu jego sytuacja jest inna. Może on żądać ustalenia przez sąd istnienia stosunku kredytowego powołując się na bezskuteczności wypowiedzenia umowy kredytu ze względu na brak ustawowych przesłanek (art. 189 kodeksu postępowania cywilnego – powództwo o ustalenie).

Istnieje także możliwość dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. za szkody powstałe na skutek nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy kredytu – szczególnie jeżeli została przeprowadzona egzekucja na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego.

 Dlatego analizując sytuację kredytobiorcy pod kątem utraty zdolności kredytowej bank powinien uwzględniać – ukształtowany w doktrynie i orzecznictwie – sposób rozumienia tego pojęcia. Decyzja o wypowiedzeniu umowy ze względu na utratę zdolności kredytowej musi zostać poprzedzona wnikliwą analizą sytuacji kredytobiorcy. W przeciwnym razie może doprowadzić do nieodwracalnych szkód.

Wskazuje się na następujące elementy, na które zwraca się uwagę przy interpretacji pojęcia zdolności kredytowej:

1. Zdolność kredytowa to kwalifikacja ustalana samodzielnie przez bank. Tak samo utrata zdolności kredytowej nie musi być potwierdzona żadnym dokumentem, w szczególności nie musi zostać ogłoszona upadłość kredytobiorcy.

2. Przy ustalaniu zdolności kredytowej istotne znaczenie mają zaoferowane przez kredytobiorcę zabezpieczenia kredytu. Pomimo tego, że – jak się przyjmuje – same z siebie nie przesądzają jeszcze o zdolności kredytowej to niewątpliwie są one istotnym czynnikiem „współkształtujacym” zdolność do spłaty zaciągniętego zobowiązania.

Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa

Kalkulator odsetek podatkowych

Na rzecz tego stanowiska przemawia cel ustawowego wymagania posiadania przez kontrahenta zdolności kredytowej, którym jest zapewnienie bankowi zwrotu zainwestowanych w kredyt wartości, a pośrednio zabezpieczenie interesów posiadaczy rachunków bankowych (potencjalnie zagrożonych w razie udzielania przez bank kredytów, które następnie okażą się nieściągalne). Z punktu widzenia tego celu jest bez znaczenia, z jakich źródeł (własnych kredytobiorcy czy też cudzych) kredyt zostanie spłacony (tak W. Pyzioł [w:] M. Bączyk, E. Fojcik-Mastalska (red.), L. Góral, J. Pisuliński, W. Pyzioł, Prawo bankowe. Komentarz, LexPolonica – komentarz do art. 70 Pr. bank., teza 2). 

W orzecznictwie wskazuje się, że zdolność kredytową ma każdy podmiot, którego stan majątkowy oraz bieżąca i przewidywana w przyszłości efektywność gospodarowania zapewnia wypłacalność, gwarantującą zwrot kredytu wraz z należnymi odsetkami w ustalonym w umowie terminie (wyrok SN z dnia 18 czerwca 1997 r., II CKN 207/97, Pr.Bank. 1998, nr 1, s. 57).

Utrata zdolności kredytowej uprawniająca bank do wypowiedzenia umowy ma dotyczyć kredytobiorcy, a nie przez innej osobę (np. przez poręczyciela).

Na zakończenie należy podkreślić, iż opisywana tutaj możliwość wypowiedzenia umowy kredytowej w sytuacji utraty zdolności kredytowej wynika z ustawy – Prawo bankowe. Przepis art. 75 Prawa bankowego współkształtuje (obok postanowień umowy) treść stosunku kredytowego. Oznacza to, że do wypowiedzenia umowy kredytu ze względu na utratę zdolności kredytowej nie jest konieczne uprzednie zamieszczanie tego typu postanowienia w umowie kredytowej.

Nie mniej jednak strony umieszczają tego typu zapisy w umowach kredytowych. W związku z tym należy wskazać, że co do zasady sposób rozumienia pojęcia zdolności kredytowej nie zmieni w przypadku umownego zastrzeżenia możliwości wypowiedzenia umowy w przypadku utraty zdolności kredytowej.

Marek Pasiński - Radca Prawny,

Mirosław Gumularz - Aplikant Radcowski

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podatek dochodowy 2025: skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt. Trzeba szybko decydować się na wybór formy opodatkowania, jaki termin - do kiedy

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

REKLAMA

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

Wygrywamy dzięki pracownikom [WYWIAD]

Rozmowa z Beatą Rosłan, dyrektorką HR w Jacobs Douwe Egberts, o tym, jak skuteczna polityka personalna wspiera budowanie pozycji lidera w branży.

Zespół marketingu w organizacji czy outsourcing usług – które rozwiązanie jest lepsze?

Lepiej inwestować w wewnętrzny zespół marketingowy czy może bardziej opłacalnym rozwiązaniem jest outsourcing usług marketingowych? Marketing odgrywa kluczową rolę w sukcesie każdej organizacji. W dobie cyfryzacji i rosnącej konkurencji firmy muszą stale dbać o swoją obecność na rynku, budować markę oraz skutecznie docierać do klientów.

REKLAMA

Rekompensata dla rolnika za brak zapłaty za sprzedane produkty rolne. Wnioski tylko do 31 marca 2025 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przypomina, że od 1 lutego do 31 marca 2025 r. producent rolny lub grupa może złożyć do oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) wniosek o przyznanie rekompensaty z tytułu nieotrzymania zapłaty za sprzedane produkty rolne od podmiotu prowadzącego skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, który stał się niewypłacalny w 2023 lub 2024 r. - w rozumieniu ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa (FOR).

Zintegrowane raportowanie ESG zaczyna już być standardem. Czy w Polsce też?

96% czołowych firm na świecie raportuje zrównoważony rozwój, a 82% włącza dane ESG do raportów rocznych. W Polsce 89% dużych firm publikuje takie raporty, ale tylko 22% działa zgodnie ze standardami ESRS, co stanowi wyzwanie dla konkurencyjności na rynku UE.

REKLAMA