Nieodpłatne przekazywanie usług a VAT - porada

Mam tu głównie na myśli przepisy dotyczące zrównania czynności nieodpłatnych z odpłatnym świadczeniem usług. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT tylko dostawy i usługi, w zamian za które przedsiębiorca otrzymuje jakiś ekwiwalent, są opodatkowane. Natomiast obecnie za czynności zrównane z odpłatnymi uznaje się nieodpłatną dostawę towarów i nieodpłatne świadczenie usług. Nieodpłatne świadczenie usług, od momentu wejścia w życie nowelizacji, będzie obejmowało: nieodpłatne użycie towarów stanowiących majątek przedsiębiorstwa oraz nieodpłatne świadczenie usług. Zaś warunkiem opodatkowania w obydwu przypadkach – jak było zresztą do tej pory – będzie brak związku tego nieodpłatnego świadczenia z działalnością gospodarczą.

Istotna zmiana polega zaś na tym, że nieodpłatne świadczenie usług należało będzie opodatkować bez względu na fakt przysługiwania w momencie nabywania towarów i usług związanych z tymi świadczeniami prawa do odliczenia podatku naliczonego. Co to w praktyce oznacza?

Podatkiem od towarów i usług w każdej fazie obrotu powinna być obciążona wartość dodana. Suma tych jednostkowych wartości dodanych w ostatecznym rozrachunku powinna obciążać konsumpcję. Zaś ekonomiczny ciężar podatku, skumulowany w trakcie poszczególnych faz obrotu, nie może być przez ostatecznego nabywcę (konsumenta) odliczony lub zwrócony mu w jakikolwiek sposób. Zasadniczo polega to na tym, iż konsument, zazwyczaj osoba fizyczna, nabywa dany towar za odpłatnością. Odpłatność zaś obejmuje nie tylko wartość dodaną, ale również całkowity podatek naliczany od pierwszej fazy obrotu do ostatniej.

Powyższa sytuacja nie musi być jednak regułą. Konsumpcja może być bowiem opodatkowana całkowicie lub częściowo wcześniej, zanim dotrze do konsumenta. Za przykład niech posłuży zwolnienie przedmiotowe np. usług opieki medycznej, usług edukacyjnych, zwolnienia podmiotowe. Ponadto ekonomiczny ciężar podatku może być nałożony na inny podmiot niż konsument – na przykład na przedsiębiorcę, który zdecyduje się sfinansować beneficjentowi – np. swojemu pracownikowi, członkowi zarządu – określone świadczenia.

Polecamy: Czy szkolenia BHP są zwolnione od 1 stycznia 2011 roku z VAT?

„Refakturowanie” usług na rzecz pracownika, udziałowca, członka spółdzielni, członka organów stanowiących lub na jakąkolwiek inną osobę oznacza konieczność opodatkowania. Nowy przepis, który wejdzie w życie prawdopodobnie z początkiem kwietnia – wzorowany na art. 28 dyrektywy 2006/112/WE – stanowi, iż podmiot, który uczestniczy w świadczeniu usługi (np.: pośrednik), winien być uznany za tego, kto faktycznie otrzymał i wyświadczył te usługi. W świetle nowoprojektowanych przepisów bez znaczenia jest to, czy refakturujący miał prawo do odliczenia lub możliwość odliczenia podatku z tytułu tych świadczeń. Jeżeli odliczył podatek to opodatkowanie „przekazanej” usługi jest neutralne.