REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przewidywane naruszenie zobowiązania

Mirosław Gumularz
Mirosław Gumularz
Marek Pasiński
Radca prawny
Przewidywane naruszenie zobowiązania
Przewidywane naruszenie zobowiązania

REKLAMA

REKLAMA

Naruszenie zobowiązania może przybrać postać niewykonania albo nienależytego wykonania zobowiązania. W obu przypadkach zachowanie dłużnika jest sprzeczne z treścią wiążącego strony stosunku prawnego. Z niewykonaniem zobowiązania mamy do czynienia w sytuacji kiedy dłużnik nie wykonuje świadczenia w terminie.

Kodeks cywilny posługuje się zamkniętym katalogiem przypadków niewykonania zobowiązania. Są to:

REKLAMA

- opóźnienie proste - świadczenie nie zostało spełnione w terminie ze wzlgędu na okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności;

- zwłoka - świadczenie nie zostało spełnione w terminie ze względu na okoliczności obciążające dłużnika (przyjmuje się domniemanie zwłoki);

- niemożliwość następcza, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialność - świadczenie nie zostało spełnione w terminie i już nie może zostać spełnione;

- niemożliwość następcza, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialnosć.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak zapisać w umowie zasady odpowiedzialności za jej naruszenie?

Natomiast kodeks cywilny nie przewiduje zamkniętego katalogu przypadków, kwalifikowanych jako nienależyte wykonanie zobowiązania.

Z nienależytym wykonaniem zobowiązania mamy do czynienienia wtedy kiedy świadczenie zostało spełnione (odebrane przez wierzyciela) ale zachowanie dłużnika z jakiś względów nie odpowiada treści zobowiązania. Najczęstrzym przypadkiem nienależytego wykonania zobowiązania jest wadliwość przedmiotu świadczenia (np. jego uszkodzenie).

Co istotne, mówiąc o naruszeniu zobowiązania odnosimy się do pewnej zaszłości (czynność dokonana).

W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób może zareagować wierzyciel, gdy wprawdzie nie doszło jeszcze do naruszenia zobowiązania (nie minął termin spełnienia świadczenia), jednakże istnieje wysokie prawdopodobieństwo (czasem graniczące z pewnością), że dłużnik nie wykonana należycie zobowiązania (w szczególności nie spełni świadczenia w terminie albo przedmiot świadczenia będzie wadliwy).

Kodeks cywilny nie zawiera jednej ogólnej regualacji, która odnosiłaby się do problemu przewidywanego naruszenia zobowiązania.

Niemniej jednak, zawiera wiele szczegółowych przepisów dających wierzycielowi możliwość reakcji i uchronienia się przed negatywnymi skutkami przewidywanego naruszenia zobowiązania. Istnienie przepisów odnoszących się do specyficznych sytuacji przewidywanego naruszenia zobowiązania - zdaniem niektórych autorów - daje podstawę do uogólnień w tej kwestii, a przynajmniej analogicznego stosowania tych regulacji (w szczególnosci art. 635 kc) do zbliżonych stanów faktycznych.

Jak zabezpieczyć transakcję by w razie kłopotów skutecznie dochodzić swoich roszczeń?

Do najistotniejszych regulacji dotyczących tej kwestii należą:

Art. 458 kc:

Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.

Komentarz:

- omawiana regulacja obejmuje stany faktyczne, w których do zmian w majątku dłużnika dochodzi po powstaniu zobowiązania,

- niewypłacalność dłużnika oznacza, że majątek, który on posiada, nie wystarcza na pokrycie jego długów i to niezależnie od tego, w jaki sposób dojdzie do stwierdzenia niewypłacalności dłużnika,

REKLAMA

- powód zaistnienia stanu niewypłacalności nie jest istotny, inaczej jest w przypadku zmniejszenia się zabezpieczenia wierzytelności, tu przyczyna musi tkwić w osobie lub działalności dłużnika, który za taki stan musi ponosić odpowiedzialność.

- skutek w postaci natychmiastowej wykonalność wierzytelności w warunkach określonych w art. 458 kc następuje z mocy prawa z chwilą zaistnienia stanu w nim opisanego, bez potrzeby dokonywania przez wierzyciela jakichkolwiek czynności, w szczególności wierzyciel nie jest zobowiązany do wzywania dłużnika do spełnienia świadczenia w przypadku gdy dokonuje potrącenia wierzytelności (zob. wyrok SN z 18 marca 2008 r., IV CSK 9/08, LEX nr 371831).

Art. 490 kc:

§ 1. Jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.

§ 2. Uprawnienia powyższe nie przysługują stronie, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o złym stanie majątkowym drugiej strony.

Komentarz:

- przepis art. 490 § 1 kc znajduje zastosowanie do przypadków, gdy z jakichś względów strony umowy wzajemnej nie są zobowiązane świadczyć jednocześnie,

- zgodnie z treścią art. 490 kc ciężar wykazania złego stanu majątkowego drugiej strony (niekoniecznie niewypłacalności) spoczywa na podmiocie zobowiązanym do wcześniejszego spełnienia świadczenia,

- zobowiązanemu do wcześniejszego świadczenia nie przysługuje uprawnienie do powstrzymania się z wykonaniem tego obowiązku, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o złym stanie majątkowym drugiej strony (art. 490 § 2 kc), ciężar dowodu tej okoliczności spoczywa na żądającym wcześniejszego świadczenia,

- uprawnienie do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia przysługuje dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie wniesie zabezpieczenia.

Realizacja świadczeń w umowach

Art. 635 kc:

Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

Komentarz:

- oświadczenie o odstąpieniu od umowy, złożone po terminie wykonania dzieła nie może być oceniane na podstawie art. 635 kc, który to przepis pozwala na odstąpienie od umowy przez zamawiającego jeszcze przed terminem do wykonania dzieła, gdy wobec opóźnienia się przez przyjmującego zamówienie z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła nie jest prawdopodobne, że zdoła je ukończyć w czasie umówionym (SN w wyroku z 21 stycznia 2004 r., IV CK 356/02).

- odstąpienie od umowy na podstawie art. 635 kc nie wymaga dla swojej skuteczności wykazania, że przyjmujący zamówienie ponosi odpowiedzialność za stan opóźnienia.

- ciężar wykazania, że przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła, i to tak dalece, że nie jest prawdopodobne, że zdoła je wykończyć w czasie właściwym spoczywa na zamawiającym (art. 6 kc).

- jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie, odstąpienie od umowy nie powoduje automatycznego odwrócenia jej skutków rzeczowych (tak SN w orzeczeniu z 17 listopada 1993 r., III CZP 156/93).

- w wyniku odstąpienia strony nie są już obustronnie wobec siebie zobowiązane do świadczeń przewidzianych w umowie, a to, co ewentualnie świadczyły już wcześniej, podlega zwrotowi. Każdej ze stron przysługuje w tym wypadku prawo zatrzymania (art. 496 kc), zgodnie z treścią art. 494 kc strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, jest obowiązana zwrócić drugiej stronie to, co otrzymała od niej na mocy umowy, sama zaś może żądać tego, co świadczyła, oraz - niezależnie od powyższego - może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

Marek Pasiński, Radca Prawny,

Mirosław Gumularz, Aplikant Radcowski

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Człowiek ponad algorytmy. Czyli rola umiejętności miękkich w świecie automatyzacji

W miarę jak automatyzacja i sztuczna inteligencja zmieniają całe branże, firmy i miejsca pracy – umiejętności miękkie postrzegane jako jedyna rzecz, której maszyny nie mogą zastąpić, stają się absolutnie niezbędne. Które zatem z kompetencji będą szczególnie cenione przez pracodawców i mogą zadecydować o przewadze konkurencyjnej w 2025 r.?

ZUS: Zmiany w składce zdrowotnej. Jak skorzystają przedsiębiorcy?

Od nowego roku zmieniły się zasady obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, kto skorzysta z nowych przepisów i kiedy pierwsze płatności według nowych zasad.

Piękny umysł. Wiedza o mózgu w analizie preferencji zachowań i postaw człowieka

W dzisiejszym świecie, w którym wiedza neuronaukowa jest coraz bardziej dostępna, a tematyczne publikacje wychodzą poza ramę dyskursu naukowego i pisane są przystępnym językiem, wiedza o mózgu staje się niebywale wartościowym obszarem do codziennego wykorzystania. Warto, aby sięgali po nią również ci, którzy wspierają wzrost ludzi w biznesie i rozwoju indywidualnym.

Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)

Ruszył konkurs ZUS. Można otrzymać dofinansowanie do 80 proc. wartości projektu na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Wnioski można składać do 10 marca 2025 r. Gdzie złożyć wniosek? Kto może ubiegać się o dofinansowanie? Co podlega dofinansowaniu?

REKLAMA

Podatek dochodowy 2025: skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt. Trzeba szybko decydować się na wybór formy opodatkowania, jaki termin - do kiedy

Przedsiębiorcy mogą co roku korzystać z innej – jednej z trzech możliwych – form podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Poza wysokością samego podatku, jaki trzeba będzie zapłacić, teraz forma opodatkowania wpływa również na wysokość obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Raportowanie ESG: jak się przygotować, wdrażanie, wady i zalety. Czy czekają nas zmiany? [WYWIAD]

Raportowanie ESG: jak firma powinna się przygotować? Czym jest ESG? Jak wdrożyć system ESG w firmie. Czy ESG jest potrzebne? Jak ESG wpływa na rynek pracy? Jakie są wady i zalety ESG? Co należałoby zmienić w przepisach stanowiących o ESG?

Zarządzanie kryzysowe czyli jak przetrwać biznesowy sztorm - wskazówki, przykłady, inspiracje

Załóżmy, że jako kapitan statku (CEO) niespodziewanie napotykasz gwałtowny sztorm (sytuację kryzysową lub problemową). Bez odpowiednich narzędzi nawigacyjnych, takich jak mapa, kompas czy plan awaryjny, Twoje szanse na bezpieczne dotarcie do portu znacząco maleją. Ryzykujesz nawet sam fakt przetrwania. W świecie biznesu takim zestawem narzędzi jest Księga Komunikacji Kryzysowej – kluczowy element, który każda firma, niezależnie od jej wielkości czy branży, powinna mieć zawsze pod ręką.

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Układ likwidacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprzedaż majątku przedsiębiorstwa w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ma sens tylko wtedy, gdy z ekonomicznego punktu widzenia nie ma większych szans na uzdrowienie jego sytuacji, bądź gdy spieniężenie części przedsiębiorstwa może znacznie usprawnić restrukturyzację.

REKLAMA

Ile jednoosobowych firm zamknięto w 2024 r.? A ile zawieszono? [Dane z CEIDG]

W 2024 r. o 4,8 proc. spadła liczba wniosków dotyczących zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy to oznacza lepsze warunki do prowadzenia biznesu? Niekoniecznie. Jak widzą to eksperci?

Rozdzielność majątkowa a upadłość i restrukturyzacja

Ogłoszenie upadłości prowadzi do powstania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Drugi z małżonków, który nie został objęty postanowieniem o ogłoszeniu upadłości, ma prawo domagać się spłaty równowartości swojej części tego majątku. Otwarcie restrukturyzacji nie powoduje tak daleko idących skutków.

REKLAMA