Przewidywane naruszenie zobowiązania

Kodeks cywilny posługuje się zamkniętym katalogiem przypadków niewykonania zobowiązania. Są to:

- opóźnienie proste - świadczenie nie zostało spełnione w terminie ze wzlgędu na okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności;

- zwłoka - świadczenie nie zostało spełnione w terminie ze względu na okoliczności obciążające dłużnika (przyjmuje się domniemanie zwłoki);

- niemożliwość następcza, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialność - świadczenie nie zostało spełnione w terminie i już nie może zostać spełnione;

- niemożliwość następcza, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialnosć.

Jak zapisać w umowie zasady odpowiedzialności za jej naruszenie?

Natomiast kodeks cywilny nie przewiduje zamkniętego katalogu przypadków, kwalifikowanych jako nienależyte wykonanie zobowiązania.

Z nienależytym wykonaniem zobowiązania mamy do czynienienia wtedy kiedy świadczenie zostało spełnione (odebrane przez wierzyciela) ale zachowanie dłużnika z jakiś względów nie odpowiada treści zobowiązania. Najczęstrzym przypadkiem nienależytego wykonania zobowiązania jest wadliwość przedmiotu świadczenia (np. jego uszkodzenie).

Co istotne, mówiąc o naruszeniu zobowiązania odnosimy się do pewnej zaszłości (czynność dokonana).

W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób może zareagować wierzyciel, gdy wprawdzie nie doszło jeszcze do naruszenia zobowiązania (nie minął termin spełnienia świadczenia), jednakże istnieje wysokie prawdopodobieństwo (czasem graniczące z pewnością), że dłużnik nie wykonana należycie zobowiązania (w szczególności nie spełni świadczenia w terminie albo przedmiot świadczenia będzie wadliwy).

Kodeks cywilny nie zawiera jednej ogólnej regualacji, która odnosiłaby się do problemu przewidywanego naruszenia zobowiązania.

Niemniej jednak, zawiera wiele szczegółowych przepisów dających wierzycielowi możliwość reakcji i uchronienia się przed negatywnymi skutkami przewidywanego naruszenia zobowiązania. Istnienie przepisów odnoszących się do specyficznych sytuacji przewidywanego naruszenia zobowiązania - zdaniem niektórych autorów - daje podstawę do uogólnień w tej kwestii, a przynajmniej analogicznego stosowania tych regulacji (w szczególnosci art. 635 kc) do zbliżonych stanów faktycznych.

Jak zabezpieczyć transakcję by w razie kłopotów skutecznie dochodzić swoich roszczeń?

Do najistotniejszych regulacji dotyczących tej kwestii należą: