Jak zapisać w umowie zasady odpowiedzialności za jej naruszenie?

Generalna reguła została zawarta w art. 471 kodeksu cywilnego. i jest uzupełniania przez rozwiązania szczególne, przewidziane w dziale II rozdziału VII Kodeksu Cywilnego.

Zgodnie bowiem z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Niejednokrotnie okazuje się jednak, że ramy kodeksowych konstrukcji odpowiedzialności są zbyt sztywne i niedopasowane do wymogów współczesnego obrotu gospodarczego. W takich przypadkach kluczowe okazuje się być określenie przez strony, na etapie zawierania umowy, w jaki sposób będzie kształtować się ich odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania.

Ustawodawca nie przewiduje klauzuli, zakazującej umownego modyfikowania zasad odpowiedzialności.

Polecamy: Podatki 2011

Takie uprawnienia dla stron wywodzi się ze swobody kształtowania treści stosunku prawnego – art. 353¹ k.c. Należy jednakże mieć na uwadze powiązanie reguł odpowiedzialności z naturą samego stosunku cywilnoprawnego.

Dlatego też skrajne zaostrzenie lub złagodzenie tych zasad może zostać uznane za niemieszczące się w ramach swobody z art. 353¹.

Art. 353¹ kc: Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Określenie w umowie, że strona pokrzywdzona naruszeniem zobowiązania nie może dochodzić swoich praw w postępowaniu sądowym jest niedopuszczalne.
Dopuszczalność zaostrzenia odpowiedzialności dłużnika wynika wprost z Art. 473 k.c. Zgodnie z jego treścią dłużnik może przyjąć na siebie odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, które wynikło z okoliczności, za które normalnie by nie odpowiadał. Oznacza to rozciągnięcie zakresu zawinionego naruszenia na wymienione w umowie okoliczności. W przypadku ich wystąpienia rozmiar odszkodowania należnego wierzycielowi będzie wyznaczony przez przepisy o zwłoce oraz zawinionej niemożliwości świadczenia – Art. 477 i 493 k.c.

Art. 473 § 1 kc: Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.