Przystąpienie do spółki cywilnej

Fundamentalną zasadą prawa cywilnego jest zasada swobody umów – na gruncie spółki cywilnej jej przejawem jest m. in. to, że dopuszczalne są zmiany w składzie osobowym wspólników. Przeważnie przystąpienie nowej osoby do spółki odbywa się poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez dotychczasowych wspólników oraz przez osobę, która aspiruje do ich grona.

W takim wypadku obowiązkiem stron jest ustalenie praw i obowiązków nowego wspólnika – w tym w zakresie jego udziału w zysku spółki. Zanim jednak wspólnicy zdecydują się na przyjęcie nowego członka do spółki, powinni oni rozważyć, w jakiej formie powinno odbyć się jego przystąpienie.

Zobacz: Czy dopuszczalna jest zmiana wspólników w spółce cywilnej?

Przepisy Kodeksu cywilnego nakładają wymóg, aby umowę spółki cywilnej zawierać w formie pisemnej. Taka sama forma wymagana jest do zmian umowy spółki, w tym także do przystąpienia nowego wspólnika. Jest jednak bardzo istotny wyjątek – jeśli w skład majątku spółki wchodzi nieruchomość (prawo użytkowania wieczystego) wówczas z przystąpieniem do niej należy koniecznie udać się do notariusza.

Pojawienie się nowego wspólnika w spółce powoduje bowiem, że zmienia się krąg osób uprawnionych do majątku spółki, w tym także do stanowiących jej własność nieruchomości. Z kolei obrót nieruchomościami w Polsce może odbywać się jedynie przy zastosowaniu aktu notarialnego. 

Konsekwencje niezachowania formy aktu notarialnego są bardzo poważne – wprawdzie poglądy sądów w tym zakresie różnią się, ale często wskazują one nawet na nieważność przystąpienia wspólnika do spółki. Rodzi to wiele kłopotów, przede wszystkim jeśli wspólnicy zdecydują się rozwiązać spółkę i podzielić jej majątek. Do tego dochodzą liczne komplikacje wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego – których każdy przedsiębiorca unika jak ognia.

Zastosowanie formy aktu notarialnego jest wyjściem pożądanym i najbezpieczniejszym – nikt nigdy w przyszłości nie będzie mógł zarzucić, że przystąpienie nowego wspólnika odbyło się w niewłaściwej formie.

Powyższe uwagi odnoszą się także do sytuacji, w której do majątku spółki wchodzą inne prawa, dla przeniesienia których wymagana jest forma szczególna (np. udziały w spółce z o.o.).

Aby więc uniknąć wielu czasochłonnych batalii prawnych, przed przystąpieniem do spółki warto dokładnie sprawdzić, co składa się na jej majątek i dopiero wtedy wybrać, w jakiej formie powinno odbyć się przystąpienie wspólnika.

Podstawa prawna: art. 353(1) i art. 860 – 875 Kodeksu cywilnego

Witold Studziński

Autor jest adwokatem, partnerem w "PRETOR" - Kancelarii Prawnej z Wrocławia, ul. Ofiar Oświęcimskich 7/13, 50-069 Wrocław, tel. 071 718 15 84.
e-mail: witold.studzinski@adwokatura.pl,
www.kancelaria-pretor.pl