Odpowiedzialność za zobowiązania a udział w stratach spółki cywilnej - porada

Osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania zniechęca do podejmowania ryzyka, związanego na przykład z wykorzystywaniem kredytów i pożyczek do finansowania rozwoju. Przepisy kodeksu cywilnego przewidują jednak możliwość zwolnienia wspólnika od udziału w stratach. Pojawia się więc pytanie, czy aby wyeliminować ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, wystarczy zawrzeć w umowie spółki postanowienia zwalniające wspólnika od udziału w stratach?

Ze stratami mamy do czynienia wówczas, jeżeli wartość majątku spółki jest niższa od wartości wkładów wniesionych przez wspólników. Z kolei zobowiązaniami spółki są wszystkie zobowiązania zaciągnięte przez jednego wspólnika, kilku lub wszystkich wspólników, jeżeli pozostają one w związku z działalnością spółki

Możliwość wyłączenia wspólnika spółki cywilnej od udziału w stratach wynika z art. 867. § 1. Według tego przepisu: Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.

Polecamy: Co warto wiedzieć o likwidacji spółki cywilnej?

W pozornej sprzeczności z ww. artykułem pozostaje zasada, zgodnie z którą wspólnicy spółki cywilnej ponoszą odpowiedzialność solidarną, osobistą, nieograniczoną i pierwszorzędną. Solidarność wspólników wynika wprost z art. 864 kodeksu cywilnego. Polega ona na tym, że każdy wspólnik ( a więc również zwolniony od uczestniczenia w stratach) odpowiada za całość długu, a spełnienie świadczenia zwalnia pozostałych wspólników).

Ma to doniosłe skutki, również procesowe. Zgodnie z Postanowieniem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 stycznia 2003 r. I CK 109/2002: "W sprawie przeciwko wspólnikom o świadczenie z tytułu zobowiązań spółki cywilnej nie występuje po ich stronie współuczestnictwo konieczne."

Ponadto Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 8 czerwca 1999 r. II CKN 380/98 orzekł: "Wierzyciel spółki cywilnej, pozwany przez jednego z jej wspólników z tytułu osobistego względem niego długu, może podnieść zarzut potrącenia, jeżeli zachodzą przesłanki wymienione w art. 498 § 1 kc, może także wystąpić przeciwko powodowi z powództwem wzajemnym."