Jak starać się o pełnomocnika z urzędu?

Skąd wynikła potrzeba zmiany

W odróżnieniu od procedury karnej, dla przyznania pomocy profesjonalisty z urzędu nie jest istotny charakter sprawy (czy strony) – w procedurze cywilnej znaczenie ma jedynie to, czy daną pomoc możemy sobie zapewnić własnymi środkami.

W poprzednim stanie prawnym- uzyskanie prawa do pomocy prawnej z urzędu wymagało zwolnienia od kosztów sądowych, czyli sytuacji, w której strona nie mogła ponieść opłat związanych z prowadzeniem sprawy (głównie wpisu sądowego, czy opłaty od apelacji i innych środków zaskarżenia).

Było to kłopotliwe w sprawach, w których koszty sądowe są niewielkie (np. sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, uchylenie uchwały w spółce itp.) wynoszące np. 50 zł. Mało kto nie mógł sobie pozwolić na ich poniesienie- wiele jednak tego typu spraw było skomplikowanych, wymagających wiedzy fachowej. Często zdarzało się więc, że osoby nie mogły uzyskać zwolnienia od kosztów sądowych (a co za tym idzie prawa do pełnomocnika z urzędu) – za to nie były w stanie ponieść kosztów pełnomocnika. Te błędne koło zostało zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny- a następnie zmienione przez ustawodawcę.

Strona nadal musi jednak wykazać, że nie może ponieść kosztów pełnomocnika.

Polecamy prawnikow.pl/forum

Pełnomocnik z urzędu na nowych zasadach

Zgodnie z obecnym stanem prawnym prawo do wnioskowania o ustanowienie pełnomocnika z urzędu przysługuje nadal osobom zwolnionym z kosztów sądowych (to nie uległo zmianie).

Porównaj: Jak wykorzystać fakturę przed sądem?

Poza tymi podmiotami (jak to było już wspomniane wcześniej) – prawo to przysługuje również osobie fizycznej, która „ nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny”. Oznacza to, że nie tyle strona nie może dysponować środkami na opłacenie prawnika, co przeznaczenie tych środków na ten cel odbiłoby się negatywnie na ich życiu (np. utrudniło lub uniemożliwiłoby zapłacenie raty kredytu hipotecznego).

Co ważne prawo do pełnomocnika z urzędu nie jest ograniczane przez to, czy stronie przysługuje status przedsiębiorcy na gruncie przepisów kpc, czy jest konsumentem. Co więcej, prawo do pełnomocnika z urzędu przysługuje również osobom prawnym i innym jednostkom organizacyjnym (np. odpowiednio sp. z o.o. i spółka jawna) – jeśli wykażą, że nie mają środków na opłacenie pełnomocnika z wyboru (tu trzeba być jednak ostrożnym, tego typu deklaracja otwiera drogę do upadłości).