Przeniesienie praw autorskich w 5 krokach

1. Obowiązkowa forma pisemna

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi jednoznacznie, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Warto pamiętać, że zachowanie formy pisemnej wymaga złożenia podpisu pod dokumentem obejmującym treść umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe przez obie strony. Najczęstszym sposobem zawarcia umowy w formie pisemnej jest złożenie przez strony własnoręcznych podpisów na dokumencie obejmującym jej treść, w miejscu do tego wskazanym.

Polecamy: Uprawnienia rodziców w pracy

2. Przedmiot umowy i pola eksploatacji

Przedmiot umowy to nic innego jak opisanie w umowie dzieła (utworu), które ma powstać i do którego następnie mają zostać przeniesione majątkowe prawa autorskie. Określając go należy mieć na uwadze, że dozwolone jest zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworów mających powstać w przyszłości, jeżeli tylko przeniesienie praw nie obejmuje całego przyszłego dorobku twórczego autora.

Wskazane stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie np. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie o sygnaturze I ACa 72/0, w którym sąd stwierdza: „Dopuszczalna jest umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworów mających powstać w przyszłości, jeżeli tylko nie obejmuje ona całego przyszłego dorobku twórczego autora”.

Istotną kwestią, o której nie możemy zapomnieć podczas określenia pól eksploatacji, czyli tego w jaki sposób osoba, na którą zostaną przeniesione majątkowe prawa autorskie do stworzonego utworu, może z niego korzystać. Przykładowy katalog pól eksploatacji znajduje się w art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

• w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
• w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
• w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Zawierając umowę można również wskazać inne pola eksploatacji, które nie występują w tym katalogu, ale są stronom umowy znane w momencie jej zawierania.

Podkreślenia wymaga sformułowanie: „znane w momencie jej zawierania”, albowiem ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 41 ust. 4 stanowi jednoznacznie – umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.

3. Wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich

W przypadku, gdy w umowie nie zostało wskazane, że przeniesienie praw autorskich do stworzonego utworu ma charakter nieodpłatny, oznacza to, że twórcy utworu należy się wynagrodzenie. Jeżeli przeniesienie praw autorskich ma być odpłatne, w umowie warto dokładnie określić, czy wynagrodzenie za przeniesienie majątkowych praw autorskich dotyczy tylko jednego wskazanego w umowie pola eksploatacji, czy też wszystkich w niej wymienionych.

4. Określenie terminu przeniesienia praw autorskich

Co do zasady prawa autorskie przechodzą na nabywcę w momencie przyjęcia przez niego utworu, jednakże strony umowy mogą uregulować tę kwestię w umowie odmiennie, np. że prawa autorskie do utworu przechodzą na nabywcę utworu z chwilą zapłaty całości wynagrodzenia za wykonany utwór.

5. Możliwość dokonywania zmian w utworze i własność egzemplarza utworu

Twórca praw autorskich, jeżeli nie wynika inaczej z umowy, zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych. Oznacza to, że nabywca chcący wykonywać prawa zależne do utworu, musi je sobie wyraźnie zagwarantować w zawieranej umowie, w przeciwnym przypadku, prawo to pozostaje przy twórcy.

Wskazać należy, iż prawami zależnymi do utworu są prawa do rozporządzania i korzystania z opracowania utworu, takiego jak w szczególności tłumaczenie, przeróbka czy adaptacja utworu. Umowa stron może zatem przewidywać zezwolenie na wykonywanie autorskich praw zależnych bądź przenosić prawo do decydowania o ich wykonywaniu.

Zezwolenie oznacza zgodę na określone działanie, natomiast przeniesienie zezwolenia oznacza, że podmiot praw autorskich traci swoje uprawnienie w tym zakresie (T. Targosz, w: Prawo autorskie i prawa pokrewne, red. D. Flisak). Sam zakres zezwolenia, jak i przeniesienia zezwolenia mogą zaś być ograniczone, tak do określonego rodzaju sposobu korzystania z dzieła, jak i do określonego terytorium czy do określonych ram czasowych (M. Kępiński, w: System Prawa Prywatnego).

Należy pamiętać również o tym, że przeniesienie praw autorskich i przeniesienie własności egzemplarza utworu na nabywcę nie są pojęciami tożsamymi. Jak wskazuje bowiem judykatura (m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25.01.2018 r. sygnatura II FSK 33/16) przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu. Ponadto, przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.

To oznacza, że należy obydwie kwestie uregulować odrębnie w umowie, gdyż, wbrew powszechnemu mniemaniu wielu osób, przeniesienie praw autorskich do utworu nie spowoduje automatycznego przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.

Polecamy serwis: Prawa autorskie