Odprawa emerytalna - jak ustalić do niej prawo i ją rozliczyć

Odprawę emerytalną należy wypłacić w dniu ustania zatrudnienia z powodu przejścia na świadczenie. Ustala się ją według zasad właściwych dla ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Kiedy powstaje prawo do odprawy

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Łączne wystąpienie wskazanych przesłanek uprawnia pracownika do otrzymania odprawy emerytalnej. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 92¹ Kodeksu pracy).

Z ugruntowanego orzecznictwa sądowego wynika, że "przejście na emeryturę" należy rozumieć jako zamianę statusu pracownika lub pracownika-emeryta na status wyłącznie emeryta. Odprawa emerytalna przysługuje więc pracownikowi, z którym został rozwiązany stosunek pracy w związku z tak rozumianym przejściem na emeryturę, choćby pracownik ją wcześniej pobierał, chyba że już wcześniej skorzystał z uprawnienia do tej odprawy (wyrok SN z 11 października 2007 r., III PK 40/07).

Spółka zatrudnia pracownika, który przeszedł na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego. Pracownik ten twierdzi, że nie otrzymał wcześniej odprawy z tego tytułu. W momencie rozwiązania z nim stosunku pracy może mu przysługiwać odprawa od obecnego pracodawcy (spółki). Pracownik jednak ma przy tym obowiązek udowodnić pracodawcy, że taka odprawa nie została wypłacona z tytułu innego zatrudnienia pracowniczego. Jeżeli pracownik przed zatrudnieniem w spółce pozostawał w stosunku pracy z innym pracodawcą, powinien to udokumentować przedstawiając spółce świadectwo pracy od tego pracodawcy. W razie nieprzedłożenia świadectwa pracy spółce może złożyć oświadczenie o niepobraniu odprawy pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Do celów ustalenia istnienia prawa do odprawy emerytalnej istotny jest także związek między przejściem na emeryturę a rozwiązaniem stosunku pracy. Związek ten może mieć charakter:

• przyczynowy - rozwiązanie stosunku pracy następuje dlatego, że pracownik przechodzi na emeryturę i w związku z tym przysługuje mu prawo do odprawy,
• czasowy - rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do odprawy niezależnie od przyczyny rozwiązania stosunku pracy,
• czasowo-przyczynowy - przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nabycie prawa do emerytury i rozwiązanie stosunku następuje w chwili przyznania emerytury,
• funkcjonalny - rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków uprawniających do emerytury, ale nabycie do niej prawa i przyznanie świadczenia po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy.