Moment powstania obowiązku podatkowego w transakcjach zagranicznych

Nabycie towarów z zagranicy

Zasady powstania obowiązku podatkowego na gruncie podatku VAT przy zakupie towarów różnią się w zależności od miejsca jego rozpoczęcia - import z krajów trzecich lub wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów z krajów należących do Unii Europejskiej.

Import towarów

Poprzez import towarów należy rozumieć przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej. Natomiast zgodnie z nowym art. 19a ust. 9 ustawy o VAT obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego. W porównaniu z przepisami z roku 2013 moment ten nie uległ zmianie.

Warto jednak przyjrzeć się szczegółowo momentowi powstania długu celnego, bowiem kwestia ta została uregulowana w odmiennych przepisach - Wspólnotowym Kodeksie Celnym. Powstanie długu celnego zostało uregulowane w dziale VII (rozdział drugi art. 201-216) ww. kodeksu. Wedle art. 201 ust. 1 dług celny w przywozie powstaje w wyniku:

• dopuszczenia do wolnego obrotu towaru podlegającego należnościom przywozowym lub

• umieszczenia takiego towaru pod procedurą odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem z należności przywozowych.

Dodatkowe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej a obowiązki podatkowe

Zgodnie z ust. 2 w/w artykułu dług celny powstaje w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego.

Należy jednak pamiętać o pewnych wyjątkach, które przewiduje ustawa o VAT w art. 19a ust. 10 i 11. W przypadku gdy towary zostaną objęte procedurą celną przetwarzania pod kontrolą celną, obowiązek podatkowy z tytułu importu powstaje dopiero z chwilą objęcia towarów tą procedurą. Natomiast jeżeli od towarów pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze oraz zostały one objęte procedurą celną:

• składu celnego,
• odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych,
• uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń,
• tranzytu lub
• przeznaczeniem celnym - wprowadzenie towarów do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego,

- obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów powstaje z chwilą wymagalności tych opłat.

Sprzedaż wysyłkowa 2014 - obowiązki podatkowe na gruncie VAT

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) za wynagrodzeniem na terytorium kraju. Zgodnie z art. 9 ust. 1 wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest nabyciem prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Dodatkowo w wyniku dokonanej dostawy towary te są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia dostawy. Co do zasady podatnikiem z tytułu WNT jest nabywca towarów.

Obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów został szczegółowo uregulowany w ustawie o VAT, a konkretnie w art. 20 ust. 5. Według wspomnianych przepisów obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej. Nie może to jednak nastąpić później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Jak widać, w dalszym ciągu kluczowe znaczenie przy ustalaniu obowiązku podatkowego z tytułu WNT ma moment wystawienia faktury. Natomiast w przypadku nieotrzymania faktury od sprzedawcy podatnik powinien dodatkowo pilnować terminu upłynięcia 15 dnia następnego miesiąca od dokonania dostawy.

Przykład 1.

Podatnik nabył towary od kontrahenta z Czech, których dostawa nastąpiła 20 stycznia 2014 roku. Sprzedawca natomiast wystawił fakturę z dniem 3 lutego 2014 roku. Zatem w tym przypadku obowiązek podatkowy u nabywcy powstaje w momencie wystawienia dokumentu - czyli 3 lutego.

Natomiast gdyby sprzedawca zwlekał z wystawieniem faktury i przekazał ją podatnikowi dopiero 21 lutego, wówczas obowiązek podatkowy powstawałby wraz z 15 dniem miesiąca następującego po dostawie, czyli 15 lutego.

Limit zwolnienia z VAT w 2014 roku - od czego zależy?

---

Import usług

W rozumieniu ustawy o VAT import usług jest to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4. Odnosząc się do przytoczonego artykułu, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli spełniono następujące warunki:

• usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,
• usługobiorcą jest:
  • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT-UE,
  • w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub
  • osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT-UE.

Od nowego roku przepisy odnośnie obowiązku podatkowego z tytułu importu usług nie mają związku z wystawieniem faktury. Jeżeli podatnikiem będzie nabywca usługi, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, czyli w momencie wykonania usługi. Kwestią nieistotną jest natomiast fakt wystawienia lub otrzymania faktury od dostawcy.

Przykład 2.

Podatnik nabył usługę informatyczną od kontrahenta z Niemiec, która została wykonana z dniem 3 marca 2014 roku. Sprzedawca natomiast zwleka z wystawieniem faktury dokumentującej transakcję, przez co podatnik nie otrzymał jej do dziś. Fakt nieotrzymania dokumentu jest jednak nieistotny, ponieważ podatnik jest zobowiązany do wykazania podatku w momencie wykonania usługi. Obowiązek podatkowy z tytułu importu usługi powstał zatem 3 marca 2014 roku.

Zmiany podatkowe – co oznaczają dla przedsiębiorców?

Sprzedaż towarów za granicę

W sprzedaży towarów znowu ma zastosowanie zasada określenia miejsca docelowego dostawy, czyli kraju kontrahenta będącego nabywcą. Ustalenie tej kwestii jest ważne z uwagi na inny moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu eksportu do krajów trzecich, a inny przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów (WDT).

Eksport towarów

Eksport towarów należy rozumieć jako dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:

• dostawcę lub na jego rzecz,
• nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz (z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych)

- jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.

Zgodnie z nowym brzmieniem ustawy o VAT obowiązek podatkowy z tytułu eksportu towarów powstaje na takich samych zasadach jak przy obrocie krajowym. Zgodnie z zasadami ogólnymi zawartymi w art. 19a obowiązek podatkowy powstaje w momencie dokonania dostawy towarów.

Istotne jest również zastosowanie właściwej stawki podatku VAT, bowiem według art. 41 ust. 4 w eksporcie towarów stawka podatku wynosi 0%. Przy czym należy wspomnieć, że zastosowanie danej stawki jest możliwe, jeżeli podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej.

Od nowego roku ustawodawca wprowadził również dwa nowe ustępy w art. 41 - 9a i 9b, które odnoszą się do eksportu towarów. Jeżeli podatnik otrzymał całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów, stawkę podatku 0% w eksporcie towarów stosuje się w odniesieniu do otrzymanej zapłaty. Warunkiem koniecznym jest natomiast, aby wywóz towarów nastąpił w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał zapłatę. W tym terminie musi również otrzymać wspomniany dokument potwierdzający wywóz. Zasada ta obowiązuje również w przypadku wywozu towarów w terminie późniejszym niż 2 miesiące, pod warunkiem, że wywóz w tym terminie jest uzasadniony specyfiką realizacji dostawy potwierdzoną warunkami, w których określono termin wywozu towarów.

Faktura korygująca - czy można zmusić do poprawienia faktury?

---

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego. Co istotne, WDT występuje, jeżeli dokonującym dostawy jest podatnik, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 - czyli ze względu na limit sprzedaży.

Obowiązek podatkowy z tytułu WDT został uregulowany w art. 20 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym powstaje on z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, jednak nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy. Zatem jak widać, w dalszym ciągu obowiązek podatkowy może być uzależniony od wystawionej faktury dokumentującej sprzedaż.

W odniesieniu do WDT również istnieje możliwość zastosowania stawki 0% podatku VAT, jednak przy spełnieniu odpowiednich warunków wymaganych przez ustawę, w szczególności tych zawartych w art. 42. ust 1:

• podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej;
• podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;
• podatnik, składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Podsumowując powyższe rozważania nad momentem powstawania obowiązku podatkowego przy obrocie z zagranicznymi kontrahentami, zmiany te nie były przeprowadzone na tak wielką skalę, jak w  przypadku transakcji krajowych. W obrocie wewnątrzwspólnotowym towarów  obowiązek podatkowy w dalszym ciągu może być zależny od momentu wystawienia faktury, natomiast w odniesieniu do transakcji z kontrahentami z krajów trzecich - powstaje on w momencie wykonania usługi bądź dokonania dostawy, z wyjątkiem importu towarów.

Kiedy można wpisać w koszty kary umowne, odszkodowania i odsetki?

Autor: Karolina Piątkowska - specjalista ds. księgowości, wfirma.pl