Zatrzymanie wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Prawa zamówień publicznych

Przepis art. 46 ust. 4a Pzp dotyczy oświadczeń i dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu, a także przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego, wskazanych w ogłoszeniu o zamówieniu, specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub zaproszeniu do składania ofert. Przepis art. 46 ust. 4a Pzp dotyczy sytuacji, gdy wykonawca na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3 Pzp, nie złożył fizycznie dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp. W art. 46 ust. 4a p.z.p. chodzi o brak „fizyczny” dokumentu lub oświadczenia, a nie o brak w rozumieniu złożenia dokumentu nie potwierdzającego spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Zatrzymanie wadium jest bezterminowe. Zamawiający jest obowiązany zatrzymać wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp niezależnie od formy, w jakiej zostało ono złożone. Złożenie dokumentu w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego skierowane w trybie art. 26 ust. 3 Pzp, który nie potwierdza spełniania warunku udziału w postępowaniu, nie może być utożsamiany z niezłożeniem dokumentu w ogóle.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Warunkiem zatrzymania wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp jest wcześniejsze prawidłowe wezwanie wykonawcy w trybie art. 26 ust. 3 Pzp do złożenia wymaganych przez zamawiającego oświadczeń lub dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp, lub pełnomocnictw. W kwestii zatrzymania wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp na uwagę zasługuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, I ACa 357/10, LEX nr 756566, w którym Sąd stwierdził, że „z wypełnieniem dyspozycji art. 46 ust. 4a ustawy mamy do czynienia wyłącznie w przypadku, gdy wykonawca faktycznie (fizycznie) nie uzupełni dokumentów (oświadczeń, pełnomocnictw).”. W wyroku z dnia 11 marca 2014 r., I ACa 789/13, LEX nr 1444712, Sąd Apelacyjny w Białymstoku zwrócił uwagę, że obowiązek zatrzymania wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp „(…) powstaje tylko w przypadku zawinionego działania. W każdym wypadku podlegają zatem badaniu przyczyny nie wykonania wezwania, bowiem obowiązek zatrzymania wadium przez zamawiającego nie zachodzi w przypadku, gdy niewykonanie wezwania było następstwem okoliczności, na które wykonawca nie miał i nie mógł mieć wpływu. Interpretacja tego przepisu wymaga uwzględnienia jego celu, a zatem powinien być stosowany wyłącznie w celu zapobiegania zmowom wykonawców. Do przyjęcia zawinienia wykonawcy konieczna jest zatem jego całkowita bierność, umyślność i celowość oraz nasilenie złej woli w nie podporządkowaniu się wezwaniu zamawiającego.

Wykluczenie wykonawcy za składanie nieprawdziwych informacji

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2011 r., II CSK 675/10, LEX nr 951295, przyjęcie odmiennego stanowiska i uznanie, że do zatrzymania wadium może dojść w każdej sytuacji, gdy wykonawca nie wypełni należycie wezwania zamawiającego, stwarza pole do nadużyć ze strony zamawiającego i możliwe staje się wykorzystanie instytucji wadium, jako sposobu nienależytego przysporzenia. W konsekwencji uznać należy, że zatrzymanie wadium na podstawie art. 46 ust. 4a będzie uzasadniało tylko zawinione działanie wykonawcy polegające na celowym i umyślnym niewykonaniu wezwania zamawiającego do złożenia dokumentów i oświadczeń.”. Zamawiający nie może zatrzymać wadium na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp, jeżeli wyznaczył wykonawcy termin do uzupełnienia oświadczeń lub dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp lub pełnomocnictwa, tak krótki, że niemożliwe będzie ich uzupełnienie (wykonawca nie ma obiektywnej możliwości złożenia żądanych dokumentów, nawet przy dołożeniu należytej staranności).

Naruszenie przepisów prawa zamówień publicznych – cena w ofercie

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2011 r., II 675/10, LEX nr 951295, wskazał, że wykładania art. 46 ust. 4a Pzp powinna być zawężająca, zaś zatrzymanie wadium na jego podstawie uzasadnia tylko zawinione działanie wykonawcy polegające na celowym i umyślnym niewykonaniu wezwania zamawiającego do złożenia dokumentów i oświadczeń. W wyroku I CSK 422/12 Sąd Najwyższy zwrócił natomiast uwagę, że „W każdym wypadku odmowy zwrotu wadium zatrzymanego w związku z niewywiązaniem się przez wykonawcę z obowiązku uzupełnienia dokumentów i oświadczeń badaniu podlegają także przyczyny niewykonania wezwania, bowiem obowiązek zatrzymania wadium przez zamawiającego nie powstaje wówczas, gdy niewykonanie wezwania było następstwem okoliczności, na które wykonawca nie miał i nie mógł mieć wpływu. Do przyjęcia zawinienia wykonawcy konieczna jest zatem jego całkowita bierność, umyślność i celowość oraz nasilenie złej woli w nie podporządkowaniu się wezwaniu zamawiającego”. Krajowa Izba Odwoławcza jest uprawniona do rozpatrzenia odwołania od czynności zatrzymania wadium także wówczas, gdy wykonawca nie ma już możliwości uzyskania zamówienia publicznego (zob. wyroki KIO: z dnia 22 maja 2009 r., KIO/UZP 599/09; z dnia 27 sierpnia 2009 r., KIO/UZP 1055/09; z dnia 28 sierpnia 2009 r., KIO/UZP 1054/09 oraz postanowienie SN z dnia 7 maja 2010 r., V CSK 456/09. Jeżeli natomiast wykonawca został wykluczony z postępowania i wnosi odwołania na czynność zatrzymania wadium, a spór dotyczy jedynie zatrzymania wadium przez zamawiającego na podstawie art. 46 ust. 4a Pzp, do rozpoznania sprawy właściwe są sądy powszechne (zob. wyroki KIO: z dnia 24 lipca 2009 r., KIO/UZP 877/09; z dnia 4 listopada 2009 r., KIO/UZP 1356/09; z dnia 3 grudnia 2009 r., KIO/UZP 1619/09; z dnia 30 grudnia 2009 r., KIO/UZP 1829/09; z dnia 3 marca 2010 r., KIO/UZP 31/10 oraz wyrok SN z dnia 7 lipca 2011 r., II CSK 675/10).

Rozszerzenie zakresu zamówienia w odniesieniu do umowy ramowej

Podstawa prawna:

art. 46 ust. 4a ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.)