Zmiany w zakresie kontroli przedsiębiorców od 1 stycznia 2017 r.

Nowe regulacje dotyczące kontroli przedsiębiorców

Proponowana nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm., dalej „ustawy SDG”), odnosi się m.in. do problemu przeprowadzania kontroli przedsiębiorców przez organy władzy publicznej. Osoby prowadzące działalność gospodarczą wskazują na ich nadmierną uciążliwość, m.in. ze względu na brak możliwości przeprowadzania wspólnych kontroli przez kilka organów, co w efekcie prowadzi do niepotrzebnego zakłócania pracy przedsiębiorcy lub uniemożliwia mu rozpoczęcie wykonywania działalności w przypadku kontroli obowiązkowych. Dużym utrudnieniem w procesie przeprowadzania kontroli jest również niepełna wiedza podmiotów kontrolowanych o procedurach kontroli (terminie, przebiegu i trybie kontroli).

W związku z powyższym, proponuje się wprowadzenie do ustawy przepisów:

- zgodnie z którymi kontrole będą przeprowadzane na podstawie identyfikacji prawdopodobieństwa naruszenia prawa („analizy ryzyka”);

- regulujących tryb pobierania próbek i dokonywania oględzin w ramach kontroli;

- wprowadzających możliwość złożenia skargi do sądu na postanowienie organu kontroli;

- umożliwiających przeprowadzanie wspólnych kontroli;

- wprowadzających zakaz ponownej kontroli;

- zgodnie z którymi organy kontroli będą zobowiązane do zamieszczania na swoich stronach internetowych informacji o procedurach kontroli.

Polecamy: Jak wygrać przetarg - poradnik dla małych i średnich firm (książka)

Wprowadzony zostanie m.in. art. 9c ust.1, zgodnie z którym przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do ugruntowanej praktyki organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli lub wydanego wcześniej wobec niego rozstrzygnięcia organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli w przypadku zmiany przez organ administracji publicznej, państwową jednostkę organizacyjną lub organ kontroli zakresu lub sposobu zastosowania przepisów w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy. Przez ugruntowaną praktykę organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli rozumie się wykładnię prawa dominującą w okresie objętym zachowaniem przedsiębiorcy, nie krócej jednak niż w okresie 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania administracyjnego w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy albo przed dniem podjęcia czynności kontrolnych (art. 9c ust. 2). Wprowadzony ma również zostać art. 9c ust. 3, który umożliwia powoływanie się osoby prowadzącej działalność gospodarczą na interpretację udzieloną innemu przedsiębiorcy, lecz tylko, gdy nie uległa ona zmianie, a przedstawiony stan faktyczny jest tożsamy z tym, w którym znajduje się przedsiębiorca.

Nowe zasady tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) - od 1 stycznia 2017 r.

Nowe brzmienie otrzymuje natomiast art. 14a ust. 1d. Dotychczas, przedsiębiorca niezatrudniający pracowników, lecz prowadzący działalność gospodarczą przez co najmniej 6 miesięcy, mógł zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres do 3 lat w przypadku sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej dopuszczalne było do momentu ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Nowelizacja powyższego artykułu polega na wydłużeniu tego terminu do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. W przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki osoby prowadzącej działalność gospodarczą, okres zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej opiewający na 6 lat, lecz nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, pozostaje bez zmian.

Kontrole na podstawie identyfikacji prawdopodobieństwa naruszenia prawa „analizy ryzyka”

Pomysłodawcy projektu wskazują, że organy administracji publicznej powinny planować i organizować kontrole po uprzednim przeprowadzeniu identyfikacji prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Stąd  po art. 78 proponuje się dodanie art. 78a ust.1, zgodnie z którym „analiza ryzyka” powinna obejmować identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy określałby organ kontroli lub organ nadrzędny. Wymogu przeprowadzenia analizy ryzyka nie będzie stosowało się do kontroli przedsiębiorcy w przypadku, gdy organ poweźmie uzasadnione podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach, popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w wyniku wykonywania tej działalności, naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję lub zakazu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (art. 78a ust. 2).

Informacja o procedurach kontroli na stronach internetowych organu kontroli

Projekt wprowadza również do ustawy SDG art. 78a ust. 3, który zobowiązuje organy kontroli do zamieszczenia w Biuletynie Informacji Publicznej ogólnego schematu procedur kontroli oraz ogólnego opisu przeprowadzania „analizy ryzyka”. W ten sposób, przedsiębiorca, dzięki formule „krok po kroku” będzie mógł zapoznać się z konkretną procedurą w praktyczny sposób.

Tryb pobierania próbek i dokonywania oględzin

Projekt ustawy przewiduje także wprowadzenie art. 79 ust. 5a-5e, które wskazują, że czynności kontrolne polegające na pobieraniu próbek lub dokonywaniu oględzin, w tym pojazdów, lub dokonywaniu pomiarów mogą być przeprowadzane przed upływem terminu 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Skrócenie tego okresu w odniesieniu do obecnych regulacji wynika z faktu, że w wielu dziedzinach prawa przedsiębiorcy zobowiązani są np. do zachowania odpowiednich warunków higienicznych i sanitarnych, składowania odpadów, spełniania bezwzględnie obowiązujących paramentów technicznych użytych materiałów, np. budowlanych, terminu przydatności żywności itd. Naruszenie przepisów może skutkować realnym zagrożeniem zdrowia i życia lub poważnym zanieczyszczeniem środowiska naturalnego. Jednocześnie jednak stosunkowo łatwe jest usunięcie dowodów naruszenia prawa, przez np. ukrycie albo przemieszczenie dowodów. Z tego względu bezwzględny termin 7 dni zawiadomienia o kontroli obniża skuteczność egzekucji prawa.

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych - zmiany od 1 stycznia 2017 r.

W przypadku, gdy kontrolowany lub inna upoważniona przez niego osoba będą nieobecni, zawiadomienie będzie mogło być doręczone zarządzającemu w imieniu kontrolowanego zakładem lub inną wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa lub kierownikowi wyodrębnionej komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa. Czynności te jednak nie mogą przekroczyć kolejnych 24 godzin od chwili ich rozpoczęcia. Oględziny nie mogą dotyczyć treści dokumentów i powinny zostać zakończone sporządzeniem protokołu.

Książki kontroli

Zgodnie z art. 81 ust.1a ustawy SDG, przedsiębiorca prowadzący książę kontroli w postaci elektronicznej jest jednocześnie zobligowany do prowadzenia jej w wersji papierowej. Nowelizacja tego przepisu polega na umożliwieniu przedsiębiorcy dokonania wyboru, z której z tych dwóch form będzie korzystał.

Możliwość przeprowadzania wspólnych kontroli

Projekt ustawy wprowadza możliwość przeprowadzania na wniosek lub za zgodą przedsiębiorcy wspólnych kontroli organów administracji publicznej, jeżeli przedmiotem kontroli jest ten sam przedmiot (te same przedmioty), a przeprowadzenie kontroli jest obligatoryjne (np. kontrola obiektu budowlanego przed dopuszczeniem do użytkowania). Limit czasu trwania kontroli liczony będzie odrębnie dla każdego organu, zgodnie z art. 83 ust.1 ustawy o SDG.  Możliwe również będzie wszczęcie kolejnej kontroli w trakcie trwania innej kontroli za zgodą przedsiębiorcy, jeżeli ten uzna, że nie wpłynie negatywnie na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą. Rozwiązanie to ma na celu ograniczenie czasu trwania kontroli w danym roku,  jak również umożliwi przedsiębiorcy uzyskanie niezbędnych uzgodnień  i stanowisk organów administracji publicznej w możliwie krótkim czasie i w sposób możliwie nieuciążliwy.

Zakaz ponownej kontroli

Zakaz ponownej kontroli został określony w art. 83b ust.1.  Obejmuje on przypadek, gdy kontrola dotyczy  zakresu objętego wcześniej zakończoną kontrolą. Jednak zgodnie z ust. 2 tego przepisu, zakazu nie stosuje się, gdy  ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności, wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną, w związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny, postępowania w celu sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych organu lub wykonania decyzji nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w związku z przeprowadzoną kontrolą, lub gdy uprzednio zakończona kontrola została przeprowadzona z naruszeniem prawa mającym wpływ na wynik kontroli.

Prosta Spółka Akcyjna (PSA) – nowy typ spółki kapitałowej

Sprzeciw na przedłużenie czasu kontroli i możliwość złożenia skargi do sądu na postanowienie organu kontroli

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kontrola może zostać każdorazowo przedłużona wyłącznie z przyczyn niezależnych od organu i wymaga tylko uzasadnienia na piśmie (art. 83 ust. 3). Przedsiębiorca jednak może wnieść sprzeciw wobec przedłużenia czasu trwania kontroli jedynie w sytuacji, gdy organ przekroczy maksymalny czas trwania kontroli (art. 83 ust.1 ). Regulacje dotyczące sprzeciwu przedsiębiorcy wobec działań organu kontroli, zawarte w rozdziale piątym ustawy o SDG, zostały uzupełnione o normę umożliwiającą złożenie skargi do sądu administracyjnego na postanowienie organu kontroli o kontynuowaniu czynności kontrolnych. Projekt przewiduje również możliwość złożenia  uzasadnionego sprzeciwu wobec każdorazowego przedłużenia czasu trwania kontroli przez organ kontrolujący. Ponadto w myśl art. 77 ust. 6 ustawy o SDG, jeżeli dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa, w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karnoskarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.