Rząd zajmie się "dużą nowelą" prawa autorskiego

Projekt nowelizacji ustawy o prawie autorskim, który przygotowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ma dostosować przepisy do regulacji prawa europejskiego z zakresu prawa autorskiego.

W propozycjach nowelizacji dotyczących dozwolonego użytku publicznego chodzi m.in. o uelastycznienie prawa cytatu. Projekt zakłada, że będzie wolno przytaczać w całości rozpowszechnione utwory plastyczne i fotograficzne. Poszerzony został katalog celów cytatu, który w obecnej propozycji ma charakter otwarty. Ponadto wprost uregulowano w ustawie możliwość korzystania z utworów na potrzeby parodii, karykatury i pastiszu. Z kolei zmiany dotyczące dozwolonego użytku mają pozwolić instytucjom oświatowym na wykorzystywanie utworów w tzw. e-learningu.

Zobacz: Publikacja pracy dyplomowej a ochrona praw autorskich

Nowelizacja ma także zapewnić twórcom książek, piszącym w języku polskim, wynagrodzenia z tytułu użyczania egzemplarzy ich utworów przez biblioteki publiczne. Pieniądze na wynagrodzenia, także dla tłumaczy na język polski i w pewnej części dla wydawców, mają pochodzić z środków resortu kultury. Większość państw naszego regionu - jak podaje MKiDN - przeznacza na ten cel od około 1 miliona do kilkuset tysięcy euro rocznie. Rozbieżności w UE są jednak duże - np. w Szwecji fundusz na wynagrodzenia z tytułu wypożyczeń bibliotecznych wynosi ok. 14 mln euro, zaś w Czechach ok. 400 tys. euro. W Polsce - według MKiDN - byłoby to ok. 4-5 mln złotych.

Utwory osierocone to te, których udostępnienie m.in. instytucjom kultury, takim jak biblioteki czy muzea, jest w tym momencie niemożliwe, ponieważ ich twórcy są nieznani albo nie można określić miejsca ich pobytu. Nowelizacja ma to zmienić, m.in. dlatego, że w Polsce utwory osierocone, które często mają ogromną wartość historyczną i kulturową, liczą setki tysięcy egzemplarzy. Np. Biblioteka Narodowa ma 300 tys. książek, z których korzystanie ze względu na obecne prawo nie jest możliwe. Również w zbiorach Filmoteki Narodowej znajduje się ok. 300 osieroconych filmów sprzed drugiej wojny światowej.

Ponadto nowelizacja ma umożliwić instytucjom kultury korzystanie z dzieł niedostępnych w handlu (tzw. out of commerce). To dzieła, które nadal są chronione prawami autorskimi, ale nie są już dostępne na rynku, ponieważ właściciele praw autorskich nie publikują nowych wydań, a wydania wcześniejsze nie są dostępne ani w tradycyjnych kanałach dystrybucji, ani w internecie. Nowela dotyczy dzieł "out of commerce", które wydano przed 1994 r., czyli przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy o prawie autorskim.

Zobacz również: Przejście majątkowych praw autorskich – jak uregulować w umowie?