Prawo holdingowe należy uzupełnić zmianami w prawie pracy [OPINIA]

II. Rozwiązania zaproponowane w projekcie obejmują wprowadzenie zmian do następujących ustaw: Kodeksu spółek handlowych, ustawy z 30 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawy z 23 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe oraz ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Projekt ustawy nie zakłada wprowadzenia zmian do przepisów prawa pracy.

III. Celem niniejszej opinii nie jest ocena poszczególnych, proponowanych zmian na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych, ale ukazanie zależności pomiędzy projektowanym prawem holdingowym, a prawem pracy oraz zaproponowanie związanych z tym rozwiązań de lege ferenda.

IV. Funkcjonowanie podmiotów w formie organizacji wielopodmiotowych stanowi coraz bardziej nasilające się zjawisko i potrzeba odpowiedniego uregulowania związanych z tym zagadnień nie budzi wątpliwości. Poza regulacją wprowadzającą prawo holdingowe do Kodeksu spółek handlowych, pożądane byłoby także dostrzeżenie przez ustawodawcę (na co zwraca się uwagę zarówno w orzecznictwie1 jak i w literaturze2 ), że w formie organizacji wielopodmiotowych w zdecydowanej większości działają podmioty będące pracodawcami, co skutkuje tym, że w niektórych obszarach indywidualnego i zbiorowego prawa pracy zachwiany zostaje tradycyjny model funkcjonowania podmiotów prawa pracy. Może to prowadzić z jednej strony do osłabienia ochrony pracownika wynikającej z przepisów prawa pracy, a z drugiej może negatywnie wpływać na ochronę słusznych interesów grup spółek.

V. Przedmiotowe zagadnienie doczekało się szeregu opracowań, w których wskazuje się kwestie, które w przypadku pracodawców działających w ramach grup spółek budzą wątpliwości z perspektywy prawa pracy (teoretyczne i praktyczne), co powinno zostać dostrzeżone i zaadresowane przez ustawodawcę. W szczególności zwraca się uwagę na następujące kwestie:

• równoległe zatrudnienie (pracownicze i niepracownicze) w różnych podmiotach z grupy rodzi określone problemy zwłaszcza w obszarze czasu pracy (o ile dopuszcza się dzisiaj zatrudnienie pracownika na pełny etat w dwóch podmiotach niepowiązanych i niewspółpracujących ze sobą, o tyle w przypadku grup spółek kierujących się wspólną strategią gospodarczą może to budzić wątpliwości i prowadzić do obejścia przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych) jak również w obszarze równoległego zatrudnienia pracowniczego i niepracowniczego3 , co zostało już częściowo zaadresowane w obszarze ubezpieczeń społecznych w art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych); 
• transfer pracowników pomiędzy podmiotami z grupy4 (np. na podstawie art. 231 Kodeksu pracy albo w następstwie rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą i zawarcia umowy o pracę z nowym), a faktycznie wykonywanie pracy nie tylko na rzecz formalnego pracodawcy, ale na rzecz innych spółek z grupy – pożądane byłoby ustalenie zasad, na jakich powinno odbywać się czasowe przeniesienie pracownika pomiędzy spółkami z grupy, tak by zapewnić możliwie dużą elastyczność grupie spółek a jednocześnie by ochrona pracownika nie została zmniejszona;
• realizacja stosunku pracy, w trakcie której może wystąpić faktyczne (niesformalizowane) oddanie pracownika do dyspozycji innego podmiotu (w którym władztwo w stosunku do pracowników wykonywane jest nie tylko przez pracodawcę, ale przez osoby zatrudnione przez inne podmioty z grupy5, co w szczególności dotyczy wydawania poleceń pracownikom zatrudnionym przez inny podmiot) rodzi wątpliwości o obowiązki pracodawcy/innego podmiotu z grupy w obszarze prawa pracy, w tym BHP, zasady równego traktowania w zatrudnieniu, czy mobbingu6 ;
• warunki pracy i płacy pracowników poszczególnych podmiotów działających w grupie spółek – funkcjonowanie pracodawców w ramach holdingu realizującego wspólną strategię gospodarczą rodzi pytanie o sposób w jaki powinny zostać ukształtowane warunki pracy i pracy pracowników poszczególnych podmiotów, w szczególności w zakresie zasady równego traktowania względem pracowników z innych podmiotów z grupy spółek czy w zakresie dodatkowych obowiązków pracownika np. zobowiązania pracownika do nieprowadzenia działalności konkurencyjnej i do zachowania poufności.