Zmiany w przepisach w związku z koronawirusem i ich konsekwencje dla firm

Koronawirus a praca zdalna

Pierwszą nowością w prawie pracy, wprowadzoną w związku z koronawirusem, jest możliwość polecenia przez pracodawcę pracownikowi wykonywania pracy przez czas oznaczony w ramach pracy zdalnej. Jest to polecenie wiążące, któremu pracownik nie może się, co do zasady, sprzeciwić.

Wydaje się, iż organizacja pracy zdalnej powinna się odbywać na zasadach podobnych do tzw. home office, które nie jest uregulowane w przepisach prawa pracy, a którego stosowanie jest dopuszczalne. Ustawodawca nie odwołuje się w specustawie do telepracy uregulowanej w kodeksie, stąd te przepisy powinno się stosować jedynie w niezbędnym zakresie. Skoro polecenie wykonywania pracy zdalnej jest wiążące dla pracownika, to odmowa pracy zdalnej i nieprzestrzeganie przepisów BHP może być podstawą do nałożenia kary porządkowej, a nawet rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Polecamy: Uprawnienia rodziców w pracy

Dni wolne na opiekę nad dzieckiem w związku z koronawirusem

Ustawa wprowadza także prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Co to oznacza dla pracodawcy?

Co prawda nie jest on zmuszony do ponoszenia dodatkowych kosztów, ponieważ okres opieki (2 dni lub 16 godzin), za który przysługuje wynagrodzenie pozostaje bez zmian. Musi się on jednak liczyć z nieobecnością pracownika–rodzica w pracy. Ustawa wprowadza bowiem prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres nie dłuższy niż 14 dni w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, z powodu koronawirusa. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie wlicza się do okresu 60 dni standardowego zasiłku opiekuńczego. Oczywiście, powyższego przypadku pracownikowi będzie przysługiwać opieka w przypadku kwarantanny lub innych środków podjętych w stosunku do dziecka.

Nieobecność pracownika spowodowana koronawirusem

Pracodawca, powinien liczyć się również z ewentualną usprawiedliwioną nieobecnością pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z koronawirusem. W przypadku podejrzenia zarażenia wirusem lub kontaktu z osobą zarażoną, na podstawie decyzji właściwego organu inspekcji sanitarnej, dana osoba jest obowiązana poddać się m.in. hospitalizacji, kwarantannie lub izolacji, a wobec tej samej osoby środki te mogą być stosowane więcej niż raz. Decyzja ta jest natychmiast wykonalna i stanowi podstawę do uznania pracownika jako osoby niezdolnej do pracy.

Konsekwencje dla pracodawcy są następujące:

1. Pracodawca musi liczyć się z nieobecnością pracownika w pracy przez okres co najmniej 14 dni;
2. Za pierwsze 33 dni (14 dni w przypadku pracownika po ukończeniu 50 roku życia) w roku kalendarzowym niezdolności pracownika do pracy przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości 80%, które pokrywa pracodawca – ustawa dotycząca walki z koronawirusem nie przewiduje tutaj szczególnych rozwiązań.

Inne obowiązki przedsiębiorców w związku z koronawirusem

Ponadto specustawa przewiduje szereg innych obowiązków, które mogą być nałożone na wszystkich przedsiębiorców lub tych, którzy zajmują się szczególnymi rodzajami działalności. I tak na przykład:

1. Prezes Rady Ministrów w szczególnym trybie, także ustnie, telefonicznie lub drogą elektroniczną, może wydawać polecenia osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej oraz przedsiębiorcom. Wykonywanie takich zadań jest (poleceń) finansowane z budżetu państwa, ale prace związane z przygotowaniem realizacji tych zadań już z środków własnych przedsiębiorcy.
2. Organy inspekcji sanitarnej mogą wydawać (także ustnie) decyzje nakładające obowiązki oraz zalecenia i wytyczne m.in. dla osób prawnych, osób fizycznych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej i pracodawców.

Szczególne regulacje dotyczą podmiotów zajmujących się działalnością leczniczą, przedsiębiorców turystycznych, zarządców portów komunikacyjnych i przewoźników, farmaceutów i hurtowni farmaceutycznych, producentów, dystrybutorów lub importerów środków ochrony osobistej, a także przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w rozumieniu ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców.

Na marginesie warto zauważyć, iż niektórzy przedsiębiorcy mogą również skorzystać na specustawie, choćby z uwagi na wyłączenie stosowania przepisów o zamówieniach publicznych na towary i usługi niezbędne do przeciwdziałania koronawirusowi, czy przepisów prawa budowlanego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych