Spółka cywilna
REKLAMA
REKLAMA
Dla kogo spółka cywilna
Zgodnie z art. 860 kodeksu cywilnego (kc) umowa spółki cywilnej może łączyć wyłącznie przedsiębiorców i musi mieć na celu osiągnięcie określonego celu gospodarczego (w praktyce prowadzenia określonej działalności gospodarczej). Kodeks nie przewiduje ograniczeń w zakresie formy prowadzenia działalności przez wspólników spółki- stąd mogą nimi być zarówno osoby fizyczne jak i spółki prawa handlowego.
REKLAMA
Z uwagi na brak możliwości ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki (porównaj dalszą część artykułu), a także brak podmiotowości prawnej- spółka cywilna powinna mieć ograniczone wykorzystanie gospodarcze.
W praktyce jest jednak najpopularniejszą formą współdziałania przedsiębiorców - od przedsięwzięć niewielkich, po osiągające milionowe obroty. Jest to wynikiem przede wszystkim jej nieskomplikowanej formuły prawnej.
Umowa spółki cywilnej może być zawarta w celu prowadzenia każdej dopuszczalnej prawem działalności gospodarczej (chyba, że przepisy szczególne nakazują inną formę - np. spółki akcyjnej w przypadku banków).
Zobacz: Co powinieneś wiedzieć będąc kontrahentem spółki jawnej?
Patrząc jednak na jej specyfikę zaleca się wykorzystanie spółki cywilnej do niewielkich przedsięwzięć – np. przedsiębiorstw rodzinnych.
Z uwagi niewielki stopień skomplikowania oraz znikomą liczbę formalności niezbędnych do prowadzanie działalności w ramach spółki cywilnej, popularność zapewne długo nie przeminie. Do niedawna na wspólnikach spółki cywilnej, która osiągała określony w przepisach rachunkowości pułap przychodu istniał obowiązek przekształcenia jej w spółkę jawną (jedną ze spółek regulowanych w kodeksie spółek handlowych)- w ramach ostatnich nowelizacji ksh, obowiązek ten został jednak zniesiony.
Jak założyć spółkę cywilną?
Spółka cywilna (z punktu widzenia przepisów prawa cywilnego) jest jedynie umową. Oznacza to, że nie posiada odrębnej podmiotowości prawnej – jej skuteczność wymaga jedynie zawarcia odpowiedniej pisemnej umowy.
Zawartość umowy
Umowa spółki cywilnej powinna zawierać:
- nazwę spółki
- listę wspólników
- przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej
- wartość i rodzaj wniesionego wkładu.
- czas na jaki zawarto umowę spółki (oznaczony lub nieoznaczony).
REKLAMA
Wkład jest obowiązkowym świadczeniem wspólnika na rzecz spółki. Może mieć charakter przeniesienia własności określonego przedmiotu czy kwoty pieniędzy, ale także świadczeń udzielanych na rzecz spółki (świadczenie usług, przekazanie know-how)- czy udostępnienie określonego składnika do użytku spółki (np. nieruchomości czy samochodu). Jeśli wartość wkładów nie została określona - uznaje się, że miały jednakową wartość.
Jeśli umowa nie będzie zawierać dodatkowych elementów obowiązywać będą przepisy kodeksu cywilnego, te jednak mogą zazwyczaj podlegać daleko idącym zmianom. Wszystkie rozwiązania różne od przyjętych w kodeksie muszą być uwzględnione w umowie spółki.
Zgłoszenie do Ewidencji działalności gospodarczej i KRS
Spółka jako taka nie podlega bezpośredniemu zgłoszeniu do żadnego z państwowych rejestrów. Jednakże wspólnicy działający w ramach spółki cywilnej muszą dokonać odpowiedniej wzmianki w ewidencji działalności gospodarczej lub KRS (jeśli prowadzą działalność w ramach spółki prawa handlowego).
W przypadku spółek prawa handlowego wzmianka o prowadzeniu działalności w ramach spółki cywilnej z innym przedsiębiorcą znajduje się w dziale pierwszym wpisu.
Zgłoszenie do Urzędu Skarbowego i WUS
Jak to było wspomniane wcześniej – spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej na gruncie prawa cywilnego. Jest jednak płatnikiem podatku VAT – i w takim zakresie wymagane jest złożenie przez wspólników wniosku o nadanie numeru NIP.
Spółka nie podlega żadnym innym podatkom oprócz VAT. Opodatkowaniu dochodu osiąganego w ramach spółki podlegają wspólnicy.
Podobnie mimo braku podmiotowości „cywilnej” jest podmiotem gospodarki krajowej- stąd niezbędne jest również uzyskanie numeru REGON – a więc dokonanie zgłoszenia w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym.
Obecnie rejestrację działalności gospodarczej, numer NIP, REGON i zgłoszenie do ZUS można przeprowadzić w tzw. "jednym okienku" w swoim urzędzie gminy. Więcej na ten temat w tekście Od 31 marca założysz firmę w jednym okienku.
Prowadzenie działalności w ramach spółki cywilnej
Zarejestrowawszy spółkę w urzędzie skarbowym i GUS- a także po dokonaniu wzmianek w ewidencjach i KRS można przystąpić do prowadzenia działalności w ramach spółki cywilnej. W tym miejscu warto wspomnieć o reprezentacji i prowadzeniu spraw spółki i przede wszystkim podziale zysków i strat.
Reprezentacja i prowadzenia spraw spółki
Prowadzenie spraw spółki- oznacza takie działanie, które odnosi się wyłącznie do sfery wewnętrznej spółki – nie oddziałując na podmioty trzecie. Działanie skierowane do innych podmiotów to reprezentacja spółki.
Uprawnienie do prowadzenia spraw spółki co do zasady spoczywa na każdym ze wspólników, są oni do tego nie tylko upoważnieni, ale i zobowiązani(nie mogą się uchylić od obowiązku). Samodzielne prowadzenie spraw ograniczone jest jednak do tzw. spraw zwykłego zarządu, a i nawet wtedy każdy z pozostałych uprawnionych wspólników może złożyć sprzeciw od takiej czynności- powodując obowiązek podjęcia w danej sprawy uchwały.
Natomiast sprawy przekraczające zwykły zarząd (zazwyczaj generujące duże ryzyko lub powodujące znaczne obciążenie finansowe)- zawsze wymagają uchwały wspólników.
W umowie spółki można zastrzec, iż uprawnienia do prowadzenia spraw spółki należą wyłącznie do wybranych wspólników/ wspólnika.
Zgodnie z kodeksem- prawo do reprezentowanie spółki na zewnątrz – odpowiada zakresowi w jakim danym wspólnik jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. (Może to być jednak zmienione w umowie spółki – stąd kompetencje do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji nie muszą się pokrywać). Tym samym co do zasady czynność reprezentacji przekraczająca zwykły zarząd będzie wymagać uchwały wspólników.
Umowa spółki może powierzać prawo do reprezentowania spółki jednemu lub kilku wspólnikom (łącznie bądź samodzielnie).
Kwestia przekraczania zwykłego zarządu- jest niedookreślona i może się różnic w zależności od spółki i przedmiotu jej działalności. Przyjmuje się, że są to sprawy generujące duże ryzyko, znacząco różniące się od typowych działań danej spółki, mocno obciążające finansowo , czy dotyczące zbycia lub obciążenia nieruchomości należącej do przedsiębiorstwa.
Podział zysku
Prowadzenie działalności w ramach spółki cywilnej zawsze powinno dążyć do osiągnięcia zysku. Ten powinien podlegać podziałowi pomiędzy wspólników.
Kodeks cywilny wskazuje, że podział zysku nie jest powiązany z wielkością wkładów wniesionych przez wspólników oraz przede wszystkim zakłada równy udział w zysku. Ta reguła może być zmieniona w umowie spółki
Umowa spółki może przewidywać, różne sposoby podziału zysku (a także udziału w stratach)np.:
- powiązany parytetem wielkości wkładów
- ustalanym procentowo indywidualnie dla każdego ze wspólników (wg dowolnych kryteriów).
Co do zasady udział w zyskach odpowiada udziałowi w stratach danej spółki. Oznacza to, że jeżeli w umowie nie zastrzeżono inaczej- każdy ze wspólników ma równy udział w stratach. Umowa spółki może przewidywać jednak inne zasady, włącznie z wyłączeniem danego wspólnika w ogóle w udziału w stratach (nie można jednak wyłączyć wspólnika z udziału w zyskach).
Zobacz: Pozyskiwanie powierzchni na reklamę w Internecie - problem prawny?
Stopień udziału w stratach spółki jest istotny wyłącznie w stosunkach wewnętrznych- nie ma znaczenia dla wierzycieli spółki (porównaj dalszą część artykułu dotyczącą odpowiedzialności za zobowiązania spółki).
Zysk powinien być dzielony raz do roku (chyba, że spółka została zawarta na krótszy czas).
Spółka cywilna jako pracodawca
Zgodnie z przepisami prawa pracy spółka cywilna może być pracodawcą - posiada więc w tym względzie podmiotowość prawną odrębną od wspólników. Oznacza to, że spółka może zatrudniać pracowników- nie muszą tego robić sami wspólnicy w ramach wykonywanej działalności gospodarczej.
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki
REKLAMA
Każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania powstałe w trakcie trwania spółki (i jego w niej udziału) całością swojego majątku, niezależnie od postanowień umowy. Odpowiedzialność wspólników jest solidarna- oznacza to, że wierzyciel może domagać się spełnienia całości świadczenia od jednego ze wspólników (jak również od kilku, czy od wszystkich).
Wspólnik, który spełnił roszczenia wierzyciela spółki – może domagać się od pozostałych wspólników spłaty (regres)- dopiero te rozliczenia mogą być ustalane w umowie spółki (ma na nie wpływ stopień udziału w stratach spółki).
W odróżnieniu od spółek osobowych prawa handlowego – odpowiedzialność wspólników nie jest subsydiarna (pomocnicza) wobec spółki – nie posiada ona bowiem odrębnej podmiotowości prawnej. Stąd wierzyciel może skierować swoje roszczenia bezpośrednio do wybranego wspólnika.
Wraz z zawarciem umowy spółki – przedmioty i prawa wniesione przez wspólników w ramach wkładów, a także wszystkie rzeczy nabyte później w ramach wykonywania działalności, stanowią współwłasność łączną wspólników. Wierzyciel chcąc skierować egzekucję na ww. przedmioty lub prawa musi posiadać tytuł wykonawczy (wyrok + klauzula) przeciwko wszystkim wspólnikom.
Zobacz - wzór umowy spółki cywilnej
Adam Kret
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.