Skutki pracy na czarno w Niemczech przy umowach o dzieło

Trybunał Związkowy ( Bundesgerichtshof, Az.: VII ZR 6/13) skorygował  swoje dotychczasowe orzecznictwo i orzekł w wyroku z dnia 01.08.2013 r, że umowy o dzieło bez faktury naruszają § 1 ust.2 nr 2 ustawy o zwalczaniu pracy na czarno í nielegalnego zatrudnienia z dn. 23.07.2004r.*

Przewidziany w powyższym przepisie zakaz powoduje też, że umowa na podstawie § 134 BGB ( niem. Kodeks cywilny)** jest nieważna, jeżeli przedsiębiorca umyślnie narusza ten zakaz a zamawiający wiedząc o tym wykorzystuje to dla własnego dobra.

Trybunał Związkowy rozpatrywał  kasację od wyroku Wyższego Sądu Krajowego  ( Schleswig-Holsteinisches Oberlandesgericht, Az.: 1 U 105/11), który niejako zainicjował w tym zakresie zmianę orzecznictwa Trybunału Związkowego.  

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Przedsiębiorca oferując świadczenia bez faktury, chodzi tutaj przede wszystkim o VAT, narusza też przepisy prawa podatkowego, mianowicie § 1,§13 i § 13a ustawy o podatku obrotowym i § 1 i §15 ustawy o podatku dochodowym. Zamawiający natomiast narusza § 370 niemieckiej ordynacji podatkowej ( oszustwo podatkowe), które w języku niemieckim określa się bardzo łagodnie jako skrócenie podatku ( Steuerverkürzung).

Jeden z profesorów zatytułował swój artykuł komentujący powyższy wyrok Trybunału Związkowego następująco: „ Czy pan/pani potrzebuje fakturę ?” ***

W następnym wyroku Wyższy Sąd Krajowy ( Schleswig-Holsteinisches Oberlandesgericht, Az.: 1 U 24/13  nawiązał do swojego dotychczasowego  orzecznictwa i orzekł jako sąd apelacyjny, że przy pracy na czarno przedsiębiorca nie ma roszczenia do wynagrodzenia.

W rozpatrywanym przez sąd apelacyjny przypadku chodziło o umowę o roboty elektroinstalacyjne.  Strony tej umowy umówiły się , że  na kwotę w wys. 13.800,-- EUR będzie wystawiona faktura , a reszta, chodziło tu o kwotę 5.000,-- EUR będzie zapłacona gotówką i bez faktury.

Po zakończeniu robót zleceniodawcy przelali na konto bankowe przedsiębiorcy 10.000,-- EUR a 2.300,-- EUR zapłacili gotówką bez faktury. Przedsiębiorca wniósł pozew o zapłatę 6.000,--EUR.

Zleceniodawcy dochodzili roszczeń odszkodowawczych z powodu wad wykonywanych robót elektroinstalacyjnych.

Problemy z ubezpieczeniem zdrowotnym w Niemczech

Sąd zważył, między innymi co następuje:

Częściowa nieważność odnośnie płatności bez faktury powoduje nieważność całej umowy.

Zarówno przedsiębiorca jak i zleceniodawcy nie mają żadnych wzajemnych roszczeń.

Strony umowy naruszyły przepisy ustawy o  zwalczaniu pracy na czarno í nielegalnego zatrudnienia. Aby intensywnie realizować cel powyższej ustawy trzeba uznać całą umowę za nieważną. Także wszelkie inne roszczenia jak np. z tytułu niesłusznego wzbogacenia są wykluczone. Możliwe wzbogacenie zleceniodawców nie są wystarczającym powodem do zniesienia sankcji naruszenia ustawy. 

W szczególności wykluczenie dalszych wzajemnych  podstaw prawnych roszczeń przez Wyższy Sąd Krajowy jest novum.

Dotychczas stosowane były przepisy dotyczące prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia ( § 683 BGB ****) albo niesłusznego wzbogacenia.  

Trybunał Związkowy nie zajął w tym zakresie stanowiska.

Pozbawienie prawa do zachowku w prawie niemieckim

   * Gesetz zur Bekämpfung der Schwarzarbeit und illegalen Beschäftugung vom 23.07.2004 ( skrót: SchwarzArbG)

**§ 134 BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) ma następujące brzmienie: „ Czynność prawna jest nieważna , jeżeli  narusza ustawowy zakaz, jeżeli nic innego nie wynika z ustawy.”

§ 134 BGB odpowiada art. 58 k.c.

*** S. Lorenz, NJW 2013, 3132

**** § 683 BGB jest odpowiednikiem art.  753 § 2 ( drugie zdanie ) k.c.