Czy członków rad nadzorczych można dzielić na niezależnych i zależnych?

Relację między członkami rad nadzorczych a radą

W kwestii niezależności wyróżnić należy dwie płaszczyzny relacji: jedna to relacje między członkami rady nadzorczej i radą , a zarządem spółki, druga to sfera relacji pomiędzy członkami rady, a udziałowcami spółki. O ile gwarancje niezależności w tej pierwszej sferze zawarte są wprost w unormowaniach kodeksu spółek handlowych i z tego powodu nie będą przedmiotem dalszych uwag, o tyle sfera relacji udziałowiec - członek rady nadzorczej nie jest wyraźnie normowana poza wskazanym wcześniej zbiorem „Dobrych praktyk w spółkach publicznych”. Problem niezależności członków rad względem udziałowców, choć kojarzony wyłącznie ze spółkami publicznymi, rodzi generalne pytanie: czy członków rad nadzorczych w spółkach kapitałowych można dzielić na niezależnych i zależnych.

Porównaj: Jakie są konsekwencje łączenia spółek?

Owa niezależność pojmowana może być w dwojaki sposób. Po pierwsze jako brak jakichkolwiek uwarunkowań mogących ograniczać swobodę członka rady nadzorczej w sprawowaniu jego obowiązków, po drugie może oznaczać pozostawanie przez członka rady w relacji formalnoprawnej z osobą lub osobami, które decydują o jego wyborze. Chodzi przy tym o relacje nie powodujące podporządkowania w zakresie wykonywania funkcji nadzorczych innym aniżeli spółka podmiotom.

W przypadku dokonania wyboru do rady nadzorczej, nazwijmy to w tradycyjny sposób czyli bezwzględną większością głosów przy wielości udziałowców, przedstawiony problem zdaje się nie występować. W takim wypadku bowiem, trudno dopatrzyć się jakichkolwiek relacji pomiędzy wybieranym, a wybierającymi. Jednakże w sytuacji, w której:
a) większościowy udziałowiec wybiera samodzielnie członków rady,
b) udziałowcy powołują członków rady w ramach osobistych uprawnień,
c) wybór dokonany zostaje w drodze głosowania oddzielnymi grupami w spółkach akcyjnych,
d) członkowie organu powołani zostają przez podmioty działające na podstawie ustaw szczególnych,
pytanie, czy wybrany w taki sposób członek rady musi również respektować wolę wyborców, nabiera istotnego znaczenia.

Aby właściwie podejść do kwestii niezależności członków rady nadzorczej względem udziałowców, należy zaznaczyć, że z momentem powołania do rady nadzorczej pomiędzy spółką, a wybranym członkiem zawiązuje się stosunek prawny, który wyznacza zakres jego praw i obowiązków względem spółki.