Jakie ułatwienia dla pracodawców wprowadza nowelizacja ustawy o PIP

Ogólnym założeniem uchwalonych zmian miało być odformalizowanie procedur stosowanych w trakcie kontroli prowadzonych przez inspektorów w zakładach pracy oraz rozszerzenie kompetencji inspektorów PIP w zakresie stosowanych środków prawnych. Nowelizacja porządkuje i dostosowuje również procedury kontrolne Państwowej Inspekcji Pracy do realiów wynikających ze współczesnych form zatrudnienia za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej.  Zmiany te wprowadza podpisana przez prezydenta 28 czerwca br. nowelizacja ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (Dziennik Ustaw z 8 lipca 2011 Nr 142 poz. 829). Zmiany wejdą w życie w ciągu 30 dni od dnia ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli 8 sierpnia 2011 r.

Koniec odbiorów budowlanych przez PIP

W wyniku zmiany ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, zlikwidowane zostanie jedno z dotychczasowych zadań tej instytucji, jakim było uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych, w których pracownicy mają wykonywać pracę. Do tej pory pracodawca chcąc rozpocząć eksploatację nowego lub przebudowanego zakładu pracy musiał uzyskać na podstawie przepisów prawa budowlanego stanowisko inspektora pracy w zakresie wykonania obiektu zgodnie z projektem budowlanym pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy. Po nowelizacji ustawy o PIP, takie stanowisko inspektora pracy nie będzie już wymagane, co niewątpliwie może wpłynąć na przyspieszenie procedury przejmowania do eksploatacji nowych lub przebudowanych zakładów pracy.

Prawo wydawania poleceń ustnych

Wejście w życie nowelizacji ustawy o PIP wyposaży inspektora pracy w nowy środek prawny, jakim jest „polecenie ustne”. Takie polecenie będzie mógł zastosować inspektor pracy w celu usunięcia uchybień ujawnionych w toku kontroli, jeżeli mogą być one usunięte podczas trwania kontroli lub niezwłocznie po jej zakończeniu. Polecenie ustne to odpowiednik decyzji ustnej, którą inspektor wydaje w przypadku, gdy naruszenie przepisów z zakresu bhp może być wyeliminowane jeszcze w trakcie trwania kontroli. W przypadku poleceń ustnych sytuacja wygląda podobnie, jednak będą one dotyczyły przeważnie naruszeń z zakresu prawnej ochrony pracy, co do których obecnie inspektor pracy mógł zastosować jedynie wniosek w pisemnym wystąpieniu. Taka zmiana niewątpliwie odformalizuje kierowanie przez inspektora środków prawnych mających na celu usunięcie przez pracodawcę drobnych uchybień wynikających np. z prowadzenia akt osobowych, ewidencji czasu pracy lub innej dokumentacji pracowniczej.

PRZYKŁAD

Inspektor pracy stwierdził w trakcie kontroli, że pracodawca nie przekazał trzem pracownikom pisemnej informacji o warunkach zatrudnienia wynikającej z art. 29 § 3 Kodeksu pracy. Ponadto pracodawca nie udostępnił pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu. Przed zmianą przepisów, inspektor pracy musiał w takim przypadku sformułować 2 pisemne wnioski w wystąpieniu z podaniem podstaw prawnych tych wniosków, a pracodawca był zobowiązany do poinformowania inspektora w terminie 30 dni od ich otrzymania o terminie i sposobie ich wykonania. Po nowelizacji ustawy o PIP, inspektor pracy będzie mógł skierować w tym zakresie polecenie ustne, które pracodawca bez żadnych problemów będzie mógł wykonać jeszcze w trakcie trwania kontroli.

W przypadku skierowania do pracodawcy polecenia ustnego inspektor pracy będzie jedynie zobowiązany do wskazania w protokole z kontroli treści poleceń oraz terminu ich wykonania.

Pracodawca, podobnie jak w przypadku decyzji nakazowych, będzie musiał poinformować inspektora pracy o realizacji polecenia ustnego, chyba że zostanie ono wykonane jeszcze w trakcie trwania kontroli, co inspektor pracy odnotuje w protokole.

Uchwalona zmiana do ustawy o PIP niewątpliwie przynosi pozytywne rozwiązania dotyczące odformalizowania procedur kontrolnych i ułatwia pracodawcom skorygowanie drobnych uchybień stwierdzonych w trakcie kontroli. Wydanie poleceń ustnych umożliwia bowiem poprawienie tych niedociągnięć jeszcze w czasie kontroli, pod nadzorem inspektora pracy, co daje pracodawcy pewność, że usunął je prawidłowo.

Odstąpienie od stosowania środków prawnych

Zgodnie z nowelizacją ustawy o PIP, w uzasadnionych przypadkach wobec pracodawcy rozpoczynającego działalność, a także jeżeli nie stwierdzono:

• bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących pracę,

• popełnienia wykroczenia z winy umyślnej,

inspektor pracy może odstąpić od stosowania środków prawnych (np. nakazów, wystąpień), poprzestając na ustnym pouczeniu o sposobach zgodnego z wymaganiami prawa zorganizowania pracy i odebraniu od podmiotu kontrolowanego oświadczenia o terminie usunięcia uchybień ujawnionych w toku kontroli.

Powyższe rozwiązanie jest nowością, jeżeli chodzi o działalność inspektora pracy. Mimo stwierdzenia określonych naruszeń z zakresu prawnej ochrony pracy lub technicznego bezpieczeństwa pracy nie będzie on musiał kierować wobec pracodawcy nakazów i wystąpień zmierzających do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości, lecz będzie mógł poprzestać na odebraniu od podmiotu kontrolowanego oświadczenia o terminie ich usunięcia.

PRZYKŁAD

W toku kontroli nowego pracodawcy inspektor pracy stwierdził brak szkoleń wstępnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy u trzech zatrudnionych pracowników oraz brak wstępnych profilaktycznych badań lekarskich u dwóch spośród nich. Inspektor pracy nie wydał w tym zakresie nakazów opatrzonych rygorem natychmiastowej wykonalności, a jedynie odebrał od pracodawcy oświadczenie, że ten podda wskazanych pracowników szkoleniom oraz badaniom wstępnym w najbliższych 3 dniach. Po nowelizacji przepisów, takie postępowanie inspektora PIP będzie prawidłowe.

Nie należy się jednak spodziewać częstego korzystania przez inspektorów pracy z tego rozwiązania, w związku z zastrzeżeniem warunkującym możliwość jego zastosowania jedynie w „szczególnie uzasadnionych przypadkach”. Ustawodawca nie precyzuje jednak, co należy rozumieć przez te szczególnie uzasadnione przypadki. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w ustawie zawarto jedynie możliwość, a nie obowiązek skorzystania przez inspektora pracy z takiego rozwiązania. Dodatkowo ustawodawca nie zobowiązał kontrolującego do jednoczesnego odstąpienia od wymierzenia pracodawcy grzywny za naruszenia przepisów prawa pracy.

Podstawa prawna:

• art. 1, art. 2, art. 5 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw z 8 lipca 2011 Nr 142 poz. 829).

Aleksander P. Kuźniar

specjalista w zakresie prawa pracy