Uznanie orzeczeń sądów państw obcych

Przed nowelizacją, która weszła w życie 1 lipca 2009 roku orzeczenie sądu zagranicznego mogło być w Polsce uznane dopiero po przeprowadzeniu postępowania w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenia państwa obcego tzw. postępowanie delibacyjne.

Zatem w  poprzednim stanie prawnym orzeczenia sądów zagranicznych uzyskiwały moc prawną na równi z orzeczeniami krajowymi dopiero po wydaniu przez sąd polski odrębnego orzeczenia uznającego orzeczenie zagraniczne lub stwierdzającego jego wykonalność.

Rozstrzygnięcia w tym zakresie  wywoływały skutek względem innych organów  w innych toczących się lub mających się rozpocząć postępowaniach.

Wspomniana wyżej nowelizacja przepisów zniosła postępowanie delibacyjne a w jego miejsce, wprowadzono zasadę automatycznego uznawania zagranicznych orzeczeń. Zgodnie z art. 1145 k.p.c. orzeczenia sądów państw obcych wydane w sprawach cywilnych podlegają uznaniu z mocy prawa, a więc skuteczność orzeczeń zagranicznych w Polsce co do zasady następuje w chwili wydania tego orzeczenia w państwie pochodzenia.

Przez skuteczność należy rozumieć możliwość wywołania skutków prawnych zarówno konstytutywnych jak deklaratywnych tz. zmieniających sytuację prawną podmiotu lub wyłącznie ją potwierdzającą. W postępowaniu toczącym się z wykorzystaniem zagranicznego orzeczenia, kwestia jego skuteczności jest badana każdorazowo przez polski organ.

Uznanie orzeczeń sądów państw obcych

W odróżnieniu od poprzedniej regulacji, dokonana ocena traktowana jest jako czynność wstępna każdego postępowania, co oznacza, że nie wiąże innych organów, które w zakresie uznania danego orzeczenia mogą dojść do odmiennych wniosków. Przedmiotem uznania mogą być zarówno orzeczenia nienadające się do wykonania w drodze egzekucji, jak i te które jej podlegają.

W art. 1146 k.p.c. wymienione są przesłanki, które uniemożliwiają uznanie orzeczeń zagranicznych m.in. należą do nich orzeczenia nieprawomocne, sprawy dotknięte powagą rzeczy osądzonej lub sprawy, które wcześniej zawisły przed polskim organem, a także dotknięte innymi brakami w tym brakiem możliwości obrony strony w obcym państwie lub brakiem doręczeni pisma.

Legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o ustalenie, że orzeczenie sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu jest każda osoba mająca w tym interes prawny. Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego, który byłby miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy rozstrzygniętej orzeczeniem sądu państwa obcego lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd rejonowy, a dopiero w razie braku tej podstawy - Sąd Okręgowy w Warszawie.

Uznanie orzeczenia sądu zagranicznego