Informacja publiczna i dziennikarskie prawo do informacji

Za Informację publiczną uznajemy treść dokumentów urzędowych, czy wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, niezależnie do jakiego podmiotu są one kierowane i jakiej sprawy dotyczą. W tym znaczeniu informacje publiczne mogą się odnosić do osób prywatnych. Niezależnie od tego, w jakich dokumentach będzie zawarta informacja publiczna, każdy ma prawo dostępu do takiego dokumentu, o ile nie znajdą zastosowania ograniczenia wynikające z obowiązujących przepisów.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej prawo do informacji o niej obejmuje uprawnienie, które może być realizowane w postaci:

a) uzyskania informacji publicznej, w tym także przetworzonej,
b) wglądu do dokumentów urzędowych,
c) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z publicznych wyborów.

Przeczytaj też: Podmioty zobowiązane do udzielania informacji publicznej

Za informację publiczną uznaje się więc co do zasady:

•  treści zawarte w dokumentach wytworzonych przez organy władzy publicznej,
•  treści wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej (i to niezależnie do jakiego podmiotu są one kierowane i jakiej sprawy dotyczą; odnosi się to również do treści wystąpień do osób prywatnych),
•  pieczęć i podpis ministra z ograniczeniem dotyczącym ich udostępniania,
• materiały służące przeprowadzaniu konkursu na wyższe stanowiska w służbie cywilnej – testy, pytania symulacyjne, testy umiejętności i inne,
• akta sprawy administracyjnej - oczywiście z uwzględnieniem ograniczenia dotyczącego udostępniania takich akt,
•  informacje o obowiązującym prawie tj. tekst ustawy– z uwzględnieniem trybu ich udostępniania przewidzianego w ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych,
• informacje o projektowanych aktach czy aktach nieogłoszonych.

Kwestią zasadniczą dla prasy i dziennikarzy, jest uzyskanie od rzecznika prasowego danej instytucji, informacji na interesujący ich temat. Do czasu uchwalenia Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r., a właściwie do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej jako u.d.i.p.), prasa korzystała ze swoistych przywilejów w zakresie informacji. 

Jak stanowi art. 61 Konstytucji RP, każdemu obywatelowi zapewnia się prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Do czasu wejścia w życie ustawy o dostępie do informacji publicznej, dostęp każdego obywatela do wyżej cytowanych informacji był często iluzoryczny i nie obejmował np. wszystkich dokumentów do których dzisiaj mają dostęp dziennikarze.