Zmiana regulaminu akcji promocyjnej o charakterze nieciągłym

Niekiedy pojawia się potrzeba wprowadzenia zmian w regulaminie akcji promocyjnej już w czasie jej trwania. Należy wówczas zadać zasadnicze pytanie: czy w ogóle można zmienić regulamin akcji promocyjnej? Jeśli tak – jak to zrobić?

Na początek podzielmy poszczególne rodzaje akcji promocyjnych, ponieważ kwestia dopuszczalności zmian oraz formy ich dokonania wygląda odmiennie dla różnych rodzajów akcji. Na potrzeby tego artykułu wyodrębnijmy:

• akcje promocyjne o charakterze nieciągłym, tzn. akcje jednorazowe, przeprowadzane w określonym z góry ograniczonym czasie, który wyznaczony jest zazwyczaj treścią regulaminu (np. konkursy, sprzedaże premiowe);
• akcje promocyjne o charakterze ciągłym, tzn. akcje przeprowadzane bez określenia z góry czasu ich trwania lub przeprowadzane w określonym z góry czasie, jednak charakteryzujące się pewną okresowością, trwałością, czy stałością (np. programy lojalnościowe);
• loterie promocyjne lub audioteksowe – szczególny rodzaj akcji promocyjnej, uregulowany w ustawie o grach hazardowych.

Warto zaznaczyć w tym miejscu, że nadal sporny jest prawny charakter niektórych akcji promocyjnych, np. konkursów. Z jednej strony mogą one stanowić przyrzeczenie publiczne, uregulowane w art. 919-921 KC. Z drugiej zaś strony mogą stanowić szereg pojedynczych umów pomiędzy organizatorem a każdym z uczestników danej akcji. W zależności od przyjętego założenia, odmienne mogą być wnioski w zakresie dopuszczalności i zakresu możliwości zmiany regulaminu akcji w trakcie jej trwania.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Akcje promocyjne nieciągłe

Akcje tego rodzaju to wydarzenia, które są jednorazowe i z góry określone w czasie (nawet, jeśli np. konkurs trwa łącznie 2 miesiące). Nie ma w nich stałości, czy też okresowości. Polegają one najczęściej na stosunkowo prostym mechanizmie wykonania przez uczestników określonej czynności, następnie dokonania oceny przez organizatora czy zostały spełnione warunki przyznania nagród (np. za najlepsze dzieło) oraz ostatecznie przyznania nagród.

W przypadku tego rodzaju akcji, aby zmienić regulamin w czasie trwania danej akcji, konieczne jest oczywiście uprzednie zastrzeżenie w samym regulaminie, że Organizator może dokonywać jego modyfikacji (tj. umieszczenie w regulaminie tzw. klauzuli modyfikacyjnej). W braku takiej klauzuli modyfikacyjnej organizator nie ma podstawy prawnej do zmiany dokumentu regulaminu, który już został zaakceptowany i przyjęty przez wielu uczestników.

W tym miejscu dla prawnika zaczynają się jednak schody. Jeśli dana akcja promocyjna jest skierowana do konsumentów (tj. osób które biorą udział w promocji w celu niezwiązanym ze swoją działalnością gospodarczą lub zawodową), to powstaje ryzyko, że klauzula modyfikacyjna zostanie uznana za „klauzulę niedozwoloną”, o której mowa w art. 385³ pkt 10 Kodeksu cywilnego („W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności (…) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie”). Jeżeli z kolei daną klauzulę uznamy za niedozwoloną, to jest ona z mocy prawa nieważna i nie może znaleźć zastosowania w stosunkach między organizatorem a uczestnikami akcji promocyjnej. Wówczas jakiekolwiek próby zmiany w treści regulaminu z powołaniem na nieważną klauzulę również byłyby nieważne.

Zobacz również: Promocja, czyli sposób na pozyskiwanie klientów

W cytowanym przeze mnie przepisie art. 385³ pkt 10 KC pojawia się podstawowa wskazówka, że klauzula modyfikacyjna zawarta w regulaminie powinna precyzyjnie określać okoliczności (przyczynę), w których może nastąpić zmiana regulaminu. Przyczyna ta musi być ważna, co jest pojęciem nieostrym. Dla minimalizacji ryzyka należy zawsze konfrontować treść potencjalnej klauzuli modyfikacyjnej z klauzulami zawartymi w rejestrze klauzul niedozwolonych, prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, których wybór prezentujemy na blogu.

Dodatkowy element budzący wątpliwości prawne to treść art. 384 KC, który określa, że wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. O przepisie tym będzie jeszcze szerzej mowa w dalszej części niniejszego artykułu. W tym miejscu warto jednak wskazać, że przedmiotowy przepis dopuszcza zmiany regulacji jedynie w stosunkach umownych (tu: akcjach) o charakterze ciągłym. W przepisach Kodeksu cywilnego brak jest w ogóle przepisów, które regulowałyby możliwość zmiany wzorca umownego przy stosunku ograniczonym w czasie (o charakterze nieciągłym) bez wyraźnej akceptacji drugiej strony umowy. To sprawia, że w ogóle pod znakiem zapytania można postawić uprawnienie organizatora konkursu czy sprzedaży premiowej do zmiany warunków regulaminu po rozpoczęciu akcji.

Wątpliwości interpretacyjne

Wobec braku jednoznacznych uregulowań w prawie, w sytuacji gdy te istniejące niepełne regulacje budzą istotne wątpliwości interpretacyjne, sugerujemy podejmowanie bezpiecznych rozwiązań. W tego rodzaju przypadkach bezpiecznym rozwiązaniem jest przyjęcie dopuszczalności zmian regulaminu w trakcie trwania akcji jedynie in plus z perspektywy uczestników akcji – konsumentów. W tym ujęciu zmiana regulaminu nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji prawnej uczestników promocji (będących konsumentami), a tym bardziej naruszać praw nabytych już przez uczestników przed dokonaniem zmian w regulaminie (np. pozbawiać ich uzyskanych już praw do nagrody). W ten sposób organizator może uniknąć trudnego sporu prawnego z uczestnikami promocji.

Zobacz też: Marketing bezpośredni - sposób promocji i zasięg

Najczęstszym przypadkiem wprowadzania zmian w regulaminie akcji promocyjnej na korzyść uczestników jest zwiększenie puli nagród określonej w pierwotnej wersji regulaminu. Zmiana ta bez wątpienia nie mogłaby być uznana za pogorszenie sytuacji prawnej uczestników akcji promocyjnej, gdyż zwiększa szansę wszystkich na uzyskanie nagrody. Sporną kwestią jest jednak czy np. przedłużenie terminu przesyłania zgłoszeń jest dopuszczalną modyfikacją regulaminu. Z jednej bowiem strony polepsza sytuację prawną uczestników, którzy jeszcze nie wykonali czynności niezbędnych do uzyskania nagrody. Wydłużenie czasu trwania promocji może jednak być poczytywane za pogorszenie sytuacji uczestników, którzy już wykonali wcześniej dane czynności, jeżeli w ramach danej promocji uczestnicy rywalizują pomiędzy sobą o nagrody – wydłużając promocję i pozwalając przystąpić do niej nowym osobom, zwiększamy konkurencję w walce o wygraną. Z oczywistych przyczyn jest to sytuacja niekorzystna dla osób, które zgłosiły się wcześniej.

W przypadku regulaminów akcji promocyjnych nieskierowanych do konsumentów (np. do przedsiębiorców), sytuacja przedstawia się nieco łatwiej. W przypadku takich promocji swoboda umów nie jest ograniczona przepisami o klauzulach niedozwolonych (nie stosuje się ww. art. 385³ pkt 10 KC). Potencjalnie więc organizator może wprowadzić do treści regulaminu dowolne klauzule modyfikacyjne. Przystępując do udziału w promocji przedsiębiorca akceptując regulamin pośrednio zgadza się, że organizator może dokonywać zmian w regulaminie w dowolnie wybranym momencie. Oczywiście taka sytuacja nie jest pozbawiona wątpliwości prawnych, o których mowa powyżej w związku z treścią art. 384 KC. Tym samym zmiana regulaminu akcji nieciągłej zawsze będzie wiązała się z wątpliwościami prawnymi i ryzykiem sporu z uczestnikami, niezadowolonymi ze zmian. Dodatkowo w przypadku wszelkich ewentualnych zmian w regulaminie, należy pamiętać o treści art. 919 § 2 KC, który określa, że zmiana lub odwołanie regulaminu, które miałoby pozbawić uczestnika prawa do zdobytej już nagrody byłoby bezskuteczne.

Zobacz: Nowe prawo ochrony konsumenta a rozwoju e-commerce