REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kompensata należności – najważniejsze kwestie prawne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr Rafał R. Wasilewski
doktor nauk prawnych, radca prawny prowadzący w Szczecinie kancelarię prawa gospodarczego Kancelaria Radcy Prawnego dr Rafał R. Wasilewski
Potrącenie wierzytelności może mieć znaczenie w przypadku ewentualnego postępowania sądowego.
Potrącenie wierzytelności może mieć znaczenie w przypadku ewentualnego postępowania sądowego.
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Czym jest kompensata należności? Co warto o niej wiedzieć? W jakich sytuacjach ma zastosowanie? Co nie może być objęte potrąceniem?

Kompensata należności

W przypadku współpracy gospodarczej pomiędzy przedsiębiorcami niejednokrotnie dochodzi do sporów na tle rozliczeń finansowych. Jeden z przedsiębiorców chce uzyskać zapłatę za towar czy usługę, a drugi przedsiębiorca np. kwestionuje prawidłowe wykonanie umowy lub nalicza kary umowne. Również w przypadku dwukierunkowej współpracy – wzajemnej sprzedaży czy świadczenia usług – obydwaj przedsiębiorcy wystawiają sobie faktury za towar czy usługi. W takich przypadkach często mówi się o dokonywaniu kompensaty. Co warto o niej wiedzieć?

REKLAMA

Kompensata – potrącenie

REKLAMA

Kompensata to potoczna nazwa uregulowanej prawem instytucji potrącenia. Zgodnie z art. 498 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.), Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Natomiast § 2 wskazuje, że Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

ABC sp. z o.o. wraz z dostarczeniem towaru (materiały biurowe) przedsiębiorcy X wręczyła mu fakturę na kwotę 500 zł (brutto) z terminem zapłaty przypadającym na 14 maja 2021 r. Przedsiębiorca X wykonywał na rzecz ABC sp. z o.o. usługi doradztwa biznesowego i z tego tytułu wystawił spółce fakturę na kwotę 1.200 zł (brutto), której termin płatności przypadał na 21 maja 2021 r. Obydwie wierzytelności są wymagalne, mają charakter pieniężny i nadają się do potrącenia. Na skutek potrącenia wierzytelność ABC sp. z o.o. wygaśnie, a przedsiębiorcy X nadal będzie przysługiwała zapłata co do kwoty 700 zł (brutto).

Forma potrącenia

Jak wynika z art. 499 k.c. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oznacza to, że dokonanie potrącenia (kompensaty) wymaga złożenia oświadczenia przez którąkolwiek ze stron. Odwołując się do przykładu, oświadczenie mógłby złożyć zarówno przedsiębiorca X, jak i ABC sp. z o.o.

REKLAMA

Przepisy nie wprowadzają żadnego wymogu co do formy potrącenia – nie musi mieć formy pisemnej. O ile dopuszczalne byłoby nawet ustne potrącenie, o tyle na wypadek ewentualnego sporu sądowego warto dokonać potrącenia choćby w formie dokumentu (np. e-mail).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ważne, aby składane oświadczenie wyraźnie wskazywało, że jego celem jest właśnie potrącenie. Również warto zadbać o to, aby składane oświadczenie dostatecznie konkretyzowało wierzytelności, które są objęte potrąceniem (np. podanie numerów faktur, dat ich wystawienia, kwot), na co wskazuje się w orzecznictwie sądowym (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26.03.2009 r., VI ACa 1278/08).

Co nie może być objęte potrąceniem?

Zgodnie z art. 505 k.c. nie mogą być umorzone przez potrącenie:

1) wierzytelności nieulegające zajęciu;

2) wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;

3) wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;

4) wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Ponadto na zasadzie swobody umów (art. 3531 k.c.) strony co do zasady mogą w umowie zastrzec, że wynikające z niej wierzytelności nie mogą być potrącane (np. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.2013 r., II CSK 191/13).

Przedawnione wierzytelności mogą zostać potrącone, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie nie nastąpiło (art. 502 k.c.).

Potrącenie a spór sądowy

Potrącenie wierzytelności może mieć znaczenie w przypadku ewentualnego postępowania sądowego. Gdyby – jak w przykładzie – ABC sp. z o.o. kwestionowałaby, że wierzytelność przedsiębiorcy X jest należna i tym samym nie zgadzała się z potrąceniem, mogłaby dochodzić zapłaty należnych 500 zł przed sądem. W takim wypadku przedsiębiorca X w procesie mógłby ewentualnie podnieść zarzut potrącenia dochodzonej kwoty ze swoją wierzytelnością.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że obecnie możliwość skorzystania z zarzutu potrącenia jest ograniczona. Zgodnie z art. 2031 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, Podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność pozwanego jest niesporna lub uprawdopodobniona dokumentem niepochodzącym wyłącznie od pozwanego. W naszym przykładzie, przedsiębiorca X mógłby zatem podnieść zarzut potrącenia, gdyby oprócz wystawionej faktury posiadałby inne dokumenty (np. zlecenie usługi, korespondencję w sprawie wykonywanej usługi).

Zarzut potrącenia może zostać podniesiony, zgodnie z art. 2031 § 2 k.p.c. nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna (np. gdyby jego wierzytelność stała się wymagalna dopiero w toku procesu sądowego). Ważne jest także, że według art. 2031 § 3 k.p.c. Zarzut potrącenia może zostać podniesiony tylko w piśmie procesowym. Do pisma tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące pozwu, z wyjątkiem przepisów dotyczących opłat. Oznacza to, że niewystarczające byłoby podnoszenie tego zarzutu ustnie podczas rozprawy.

dr Rafał R. Wasilewski, radca prawny

Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polskie sklepy internetowe nie wykorzystują możliwości sprzedaży produktów w innych krajach - do zyskania jest wiele

43% sklepów internetowych nie prowadzi sprzedaży zagranicznej, a 40% posiada wyłącznie polską wersję językową. Tracą przez to ogromną możliwość rozwoju, bo w przypadku firm e-handlowych stawiających na globalizację z obrotów poza krajem zyskuje się średnio o 25% wyższe przychody.

Tego zawodu nie zastąpi AI. A które czeka zagłada? Ekspert: Programiści są pierwsi w kolejce

Sztuczna inteligencja na rynku pracy to temat, który budzi coraz większe emocje. W dobie dynamicznego rozwoju technologii jedno jest pewne – wiele profesji czeka poważna transformacja, a niektóre wręcz znikną. Ale są też takie zawody, których AI nie zastąpi – i to raczej nigdy. Jakie branże są najbardziej zagrożone? A gdzie ludzka praca pozostanie niezastąpiona? O tym mówi Jan Oleszczuk - Zygmuntowski z Polskiej Sieci Ekonomii.

Branża handlowa traci coraz więcej na kradzieżach w sklepach. Jak handlowcy rozwiązują ten problem

Zmorą branży handlowej wciąż są kradzieże sklepowe. Nasiliły się one w okresie wysokiej inflacji, ale teraz nie słabną w oczekiwanym tempie. Kradzieży z powodów ekonomicznych jest mniej, natomiast rozzuchwalili się złodzieje kradnący dla zysku.

Nadchodzi czas pożegnań z papierowymi fakturami. Wszystko co trzeba wiedzieć o e-fakturowaniu i KSeF

Krajowy System eFaktur powstał by ułatwić życie przedsiębiorcom, ale jest też nowym obowiązkiem, którego przestrzeganie narzuca prawo. Firmy, które nie będą przestrzegać jego zasad, muszą liczyć się z dotkliwymi karami, wynoszącymi nawet 100% kwoty podatku z faktury wystawionej poza KSeF.

REKLAMA

Dlaczego rezygnują z założenia własnej firmy: kobiety mają inny powód niż mężczyźni

Aż 47 proc. ankietowanych Polaków nie chciałoby prowadzić własnej firmy – wskazują dane z raportu „Polki i przedsiębiorczość 2024: Bariery w zakładaniu firmy”. Kobiety przed założeniem własnej firmy powstrzymuje sytuacja rodzinna, a mężczyzn – stan zdrowia. Nowe dane.

Branża meblarska mocno traci przez zagraniczną konkurencję, końca kłopotów nie widać

Wysokie koszty produkcji, spadający popyt i silna konkurencja z Azji osłabiają pozycję polskiej branży meblarskiej. Długi sektora, notowane w Krajowym Rejestrze Długów, sięgają już prawie 130 mln zł – coraz więcej przedsiębiorstw musi wybierać między utrzymaniem płynności a spłatą zobowiązań.

Prezydent zawetował. Przedsiębiorcy będą dalej płacić wysoką składkę zdrowotną a może rząd podejmie drugą próbę zmiany

Prezydent zawetował ustawę obniżającą składki zdrowotne dla przedsiębiorców. Rząd jednak nie ustępuje i podejmie kolejną próbę, powtarzając rozwiązania przyjęte w ustawie dokładnie w takiej samej treści. Jaka więc ma być składka zdrowotna gdy uda się przeprowadzić zmiany.

Rolnicy wierzą w dobrą koniunkturę - po dłuższej przerwie znów inwestują w maszyny rolnicze

W I kwartale 2025 roku rolnictwo było branżą z największym udziałem w finansowaniu maszyn i urządzeń przez firmy leasingowe – 28%, wynika z danych Związku Polskiego Leasingu. Rolnicy wracają do inwestowania wierząc w poprawę koniunktury w branży.

REKLAMA

Mała firma, duże ryzyko. Dlaczego system ochrony to dziś inwestycja, nie koszt [WYWIAD]

Choć wielu właścicieli małych firm wciąż traktuje ochronę jako zbędny wydatek, rosnąca liczba incydentów – zarówno fizycznych, jak i cyfrowych – pokazuje, że to podejście bywa kosztowne. Dziś zagrożeniem może być nie tylko włamanie, ale też wyciek danych czy przestój operacyjny. W rozmowie z Adamem Śliwińskim, wiceprezesem Seris Konsalnet Security, sprawdzamy, jak MŚP mogą skutecznie zadbać o swoje bezpieczeństwo – bez milionowych budżetów, za to z myśleniem przyszłościowym.

Polskie firmy chcą eksportować do USA, co z cłami

Polska gospodarka łapie drugi oddech czy walczy o utrzymanie na powierzchni? Jaka będzie przyszłość eksportu do USA? Eksperci podsumowali pierwszy kwartał 2025. Analizie poddany został nie tylko eksport polskich firm, ale i ogólny bilans handlu zagranicznego.

REKLAMA