Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

Na ubezpieczenia kredytu kupieckiego polscy przedsiębiorcy wydali w ubiegłym roku około 250 mln zł. To tylko szacunki, bo pełnych statystyk na ten temat nie ma. Do Komisji Nadzoru Finansowego raportuje bowiem tylko dwóch istotnych na rynku graczy wyspecjalizowanych w ubezpieczeniu kredytu kupieckiego: Euler Hermes i Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE). Dwaj pozostali - Atradius i Coface - nie muszą informować o swoich wynikach, gdyż działają w Polsce jako oddziały spółek zarejestrowanych za granicą. Do tych firm dodać można jeszcze jednego uniwersalnego ubezpieczyciela, czyli PZU, który w ubiegłym roku mocno wszedł na rynek z ofertą ubezpieczenia kredytu kupieckiego. Rozważano nawet utworzenie odrębnej spółki.

Coraz większa konkurencja na rynku ubezpieczeń, w tym także wśród ofert ubezpieczenia kupieckiego, przynosi korzyści klientom.

W 2008 roku dynamika rozwoju rynku w zakresie kredytu kupieckiego powinna utrzymywać się na poziomie około 20 proc. Jednak przypis składki będzie rósł wolniej niż liczba klientów - mówi Maciej Drowanowski, dyrektor zarządzający Coface Austria oddział w Polsce.

Oznacza to, że coraz liczniej korzystający z tego ubezpieczenia nowi klienci płacą coraz mniej za podstawowe warianty ochrony. Nic więc dziwnego, że towarzystwa szukają sposobów na zwiększenie przychodów.

Polisy z dodatkowymi usługami

W tym roku rynek będzie dążył do coraz pełniejszego wykorzystania kompleksowych rozwiązań z zakresu zarządzania należnościami - mówi Maciej Drowanowski.

Oznacza to rozwój trendu, który obserwowaliśmy już w ubiegłym roku, czyli dodawanie do polis dodatkowych usług: monitoringu płatności faktur, windykacji czy faktoringu. Istotne jest też, że ubezpieczyciele kredytu szukają klientów już wśród coraz mniejszych podmiotów.

- W ostatnim kwartale ubiegłego roku wprowadziliśmy alternatywną taryfę obniżonych składek za ubezpieczenie przy zmniejszonej sumie ubezpieczenia. To oferta dla podmiotów, które realizują sprzedaż z odroczonym terminem płatności i osiągają roczne przychody ze sprzedaży poniżej 15 mln zł - mówi Elwira Ostrowska-Graczyk, dyrektor biura ubezpieczeń finansowych w PZU.

Zmiany dotyczą też podstawowego pakietu dla segmentu małych i średnich przedsiębiorstw (MSP). Największy polski ubezpieczyciel ze 120 do 90 dni skrócił okres zwłoki w płatności faktury uznawany za wypadek ubezpieczeniowy, co skutkuje znacznym przyspieszeniem wypłaty odszkodowania.

PZU rozszerzył też zakres zdarzeń objętych ochroną o podpisaną przez wszystkich wierzycieli ugodę pozasądową z dłużnikiem oraz o wydanie przez organ egzekucyjny postanowienia o umorzeniu postępowania wskutek stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Pojawiła się też możliwość rozłożenia składki na raty półroczne, kwartalne czy nawet miesięczne.

- W ramach Coface Smart, oferty dedykowanej dla małych i średnich firm, wprowadziliśmy system @rating, który umożliwia szybkie, automatyczne przyznawanie limitów kredytowych do 400 tys. zł - mówi Maciej Drowanowski z Coface Austria.

Jak to działa? Firmom z bazy Coface przyznawane są określone wartości @ratingu i kwoty limitów, do których ubezpieczeni przedsiębiorcy mogą udzielać im kredytu kupieckiego.

Monitoring i windykacja to już standard

Niemal standardem w ramach polis kredytu kupieckiego stają się opcje monitoringu czy usługi windykacyjne.

- Monitoring należności szczególnie polecam mniejszym firmom, w których tworzenie specjalnych komórek do tych zadań nie zawsze jest opłacalne - mówi Robert Dunaj z Euler Hermes.

To rozwiązanie jest szczególnie korzystne, gdy firma musi rozliczyć dużą liczbę faktur. Wówczas koszt monitorowania każdej z nich, bez względu na jej wartość, to średnio 10 zł. Klient może wybrać, jak wiele faktur, i od których z kontrahentów, ma być monitorowanych. Ma też możliwość samodzielnego monitoringu płatności od kluczowych klientów, w stosunku do których czasem trzeba wykazać elastyczność (np. wydłużyć termin płatności). Nie bez znaczenia jest efekt psychologiczny takiej usługi.

Monitoring polega na tym, że przedstawiciel towarzystwa ubezpieczeniowego dzwoni do kontrahenta swojego klienta, informując, że w imieniu danej firmy zajmuje się monitoringiem płatności. Pyta też, czy odbiorca otrzymał fakturę oraz przypomina o terminie zapłaty. Obowiązkiem klienta jest jedynie przesyłanie cotygodniowego zestawienia wystawionych faktur.

Jeśli kontrahent spóźnia się z płatnością, ubezpieczony klient musi zgłosić faktury do windykacji. Ma na to od 30 do 45 dni, począwszy od terminu płatności faktury. Może też skorzystać z opcji automatycznej - system sam pilnuje terminów zgłaszania faktur. Po tym rozpoczyna się proces windykacji (kosztuje od 3 do 8 proc. zwindykowanej kwoty). Jeżeli windykacja nie przyniesie efektu, odszkodowanie wypłacane jest po 60 dniach od zgłoszenia braku płatności.

- W pierwszej kolejności podejmujemy z kontrahentem naszego klienta kontakt telefoniczny, listowy, e-mailowy lub sms-owy, zmierzający do ustalenia przyczyn opóźnienia w płatnościach. Gdy takie działania nie przynoszą rezultatów, następuje bezpośredni kontakt z dłużnikiem. Ma on doprowadzić do uregulowania lub ograniczenia zaległości płatniczych bądź też zawarcia ugody - mówi Elwira Ostrowska-Graczyk z PZU.

To rozwiązanie ma jednak wadę: dość długo trzeba czekać na pieniądze z odszkodowania. Ale i na to jest sposób - połączenie ubezpieczenia z faktoringiem. Taka kombinacja pozwala na sprzedaż usług lub produktów z odroczonym terminem płatności z gwarancją otrzymania za nie zapłaty zaraz po wystawieniu faktury. Dodatkową korzyścią jest możliwość przejęcia całego ryzyka niewypłacalności odbiorcy przez faktora. W rozwiązaniach z zakresu ubezpieczenia należności dotychczas stosowanych na polskim rynku klient zawsze ponosił część ryzyka związanego z niewypłacalnością swoich odbiorców w postaci tzw. udziału własnego (standardowo od 10 do 20 proc. kwoty niezapłaconych faktur). Z takiego rozwiązania mogli dotąd korzystać klienci Euler Hermes i Coface.

- W ubiegłym roku, w ramach ubezpieczeń gwarantowanych przez Skarb Państwa, wprowadziliśmy możliwość ubezpieczania wykupu wierzytelności powstałych z tytułu kredytu kupieckiego przez wyspecjalizowane instytucje finansowe - mówi Agnieszka Pasterkiewicz z KUKE.

Taka opcja dotyczy właściwie wszystkich rodzajów należności: krótko-, średnio- i długoterminowych. Umożliwia eksporterom równoczesne skorzystanie z usług ubezpieczeniowych i finansowania eksportu (ocenianego przez komercyjne instytucje jako bardziej ryzykowny), a także stanowi ułatwienie finansowania realizowanych transakcji.

- Zgodnie z takimi założeniami ubezpieczeń instytucja finansująca ma możliwość bezpośredniego ubezpieczenia się w KUKE w związku z dokonaniem wykupu należności z kontraktu od polskiego eksportera - mówi Agnieszka Pasterkiewicz.

Dodaje, że ta oferta to odpowiedź na zapotrzebowanie gwałtownie rozwijającego się w Polsce rynku usług faktoringowych.

Korporację powołano do oferowania wsparcia eksporterom (zabezpieczenia kredytu kupieckiego polisą, którą gwarantuje Skarb Państwa jako główny udziałowiec spółki). Oprócz tego KUKE sprzedaje polisy typowo komercyjne. Wśród ostatnich nowości jest Europolisa, która jeszcze kilka miesięcy temu obejmowała ochroną tylko należności eksportowe.

- Od połowy października ubiegłego roku posiada zakres ochrony ubezpieczeniowej rozszerzony o należności od kontrahentów krajowych - mówi Agnieszka Pasterkiewicz.

Z kolei tzw. ubezpieczenie pakietowe od nowego roku może obejmować należności krajowe lub eksportowe (a nie tylko jak dotychczas oba rodzaje łącznie).

JAK DZIAŁA ZABEZPIECZENIE KREDYTU KUPIECKIEGO

Kiedy zadziała ubezpieczenie kredytu kupieckiego:

1) w przypadku niewypłacalności potwierdzonej prawnie, tj.:

- ogłoszenia upadłości odbiorcy,

- odmowy ogłoszenia upadłości odbiorcy z powodu braku majątku odbiorcy,

- zawarcia układu z odbiorcą,

2) w przypadku niewypłacalności domniemanej, tj.: przewlekłej zwłoki w zapłacie należności (120-180 dni).

CO DAJE UBEZPIECZENIE KREDYTU:

• wypłatę odszkodowania na wypadek niewypłacalności kontrahentów (jak w przypadkach powyżej),

• stały monitoring ryzyka oraz uzyskanie szybkiej oceny wiarygodności nowych kontrahentów oraz informacji o problemach obecnych (wszyscy klienci z bazy towarzystwa handlujący z firmą opóźniającą spłaty są informowani o możliwych problemach z płatnością). Ubezpieczeni mogą dostawać raporty handlowe o kontrahentach.

• ubezpieczenie może obejmować kontrahentów zgłoszonych ubezpieczycielowi we wniosku wraz z podaniem limitów obrotów przypadających na każdego z nich oraz kontrahentów, którzy nie są wymienieni we wniosku o ubezpieczenie (kontrakty, które są ubezpieczone do wysokości ustalonego w umowie ryczałtu). W tym drugim wypadku ubezpieczający musi się liczyć z tym, że w razie szkody wypłata będzie pomniejszona o np. 20 proc. udziału własnego klienta.

• działania prewencyjne - w standardzie lub jako opcja dodatkowa - np. monitoring spływu należności. Pozwala uniknąć konieczności samodzielnego monitorowania i informowania towarzystwa o fakturach do windykacji.

• windykacja należności - pozwala uniknąć konieczności samodzielnego dochodzenia roszczeń i pilnowania terminów zgłoszenia przeterminowanych należności.

• faktoring, czyli zapłata za faktury przed terminem ich płatności (głównie jako opcja dodatkowa). To istotne, bo na odszkodowanie z polisy kredytu kupieckiego trzeba poczekać nawet kilka miesięcy (aż zostanie stwierdzona niewypłacalność dłużnika).

• możliwość cesji praw z polisy jako zabezpieczenia kredytu bankowego i/lub umowy faktoringu.

• zwiększenie wiarygodności przedsiębiorstwa wobec agend administracji publicznej oraz urzędów skarbowych i ZUS.

• pozytywny wpływ na bilans - w przypadku ubezpieczenia należności nie ma konieczności tworzenia rezerw na należności przeterminowane.

OBOWIĄZKI UBEZPIECZONEGO

O czym trzeba pamiętać, aby zadziałała standardowa polisa kredytu kupieckiego:

• należy dopełnić procedury: zgłosić faktury do windykacji - najczęściej 30-45 dni od upływu terminu płatności (przy polisach bez opcji monitoringu)

• zgłosić wypadek ubezpieczeniowy, czyli brak płatności mimo próby windykacji niezapłaconych faktur najczęściej w ciągu 90 dni (przy polisach bez opcji windykacji)

• nie należy na własną rękę prowadzić działań typu: ugoda czy windykacja sądowa (we wszystkich rodzajach polis)

KOSZTY POLISY

Ile kosztuje polisa kredytu kupieckiego i co wpływa na jej cenę?

0,2 do 0,45 proc. wartości ubezpieczanych obrotów firmy wynosi stawka za ubezpieczenie kredytu kupieckiego.

Na cenę ma wpływ:

• zakres ochrony ubezpieczeniowej (np. udziały własne, które mogą wynosić 10-15 proc.)

• wysokość obrotu deklarowanego do ubezpieczenia

• wysokość pojedynczych limitów kredytowych

• okres kredytu kupieckiego

• kraj (czy tylko Polska czy też zagranica) i branża dłużnika

• wyniki dotychczasowej współpracy z ubezpieczającym

• standing finansowy kontrahentów

Kredyt kupiecki (szacunki)

250 mln zł

wydali polscy przedsiębiorcy na ubezpieczenia kredytu kupieckiego

BIANKA JAWORSKA

bianka.jaworska@infor.pl