3 główne skutki zgłoszenia wierzytelności po terminie

• Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym – termin
• Jakie są konsekwencje zgłoszenia wierzytelności po terminie?
• Zgłoszenie wierzytelności po terminie – opłata w 2023 r.
• Jak nie przegapić upadłości dłużnika?
• Krajowy Rejestr Zadłużonych
• Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym w Krajowym Rejestrze Zadłużonych
• Ile kosztuje zgłoszenie wierzytelności w KRZ?

To zagadnienie wzięli pod lupę analitycy MGBI specjalizujący się w badaniu rynku pod kątem upadłości i restrukturyzacji.

Rozpoczęcie postępowania upadłościowego oznacza, że od tego momentu proces odzyskiwania długów przybiera charakter ściśle sformalizowany. Aby wierzyciel mógł odzyskać swoje pieniądze od dłużnika, musi wykonać odpowiednie czynności i nie przekroczyć przy tym regulowanego ustawowo terminu. Bo należy pamiętać o tym, że odzyskiwanie długu od dłużnika nie jest procesem automatycznym i wymaga stosownej aktywności ze strony wierzyciela.

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym – termin

Jeśli sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek o ogłoszenie upadłości, to informacja na ten temat pojawi się w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od tego momentu wierzyciel osobisty upadłego ma 30 dni na to, aby zgłosić swoją wierzytelność do obsługującego postępowanie upadłościowe syndyka.

Jakie są konsekwencje zgłoszenia wierzytelności po terminie?

Przekroczenie terminu zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym do syndyka nie oznacza, że wierzyciel nie będzie w stanie odzyskać swoich należności.

Musi jednak zdawać sobie sprawę z tego, że niedopilnowanie tego terminu może się wiązać z konsekwencjami.

1. Ponowna weryfikacja. Zgłoszenie wierzytelności po terminie wiąże się z koniecznością poddania jej weryfikacji przez syndyka, co może przełożyć się na wydłużenie całego procesu.
2. Koszty. Dodatkowo wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie wyznaczonego ku temu terminu, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia.
3. Wykluczenie z postępowania. Istnieje jeszcze jedna, o wiele bardziej dotkliwa dla wierzyciela konsekwencja. Syndyk może bowiem uznać, że jest za późno na dołączenie do postępowania upadłościowego, a w konsekwencji wierzyciel nie odzyska pieniędzy od upadłego dłużnika.

Zgłoszenie wierzytelności po terminie – opłata w 2023 r.

Wysokość opłaty, którą wierzyciel musi ponieść za przekroczenie terminu zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, jest zdefiniowana prawnie.

Traktuje o niej Art. 235 Ustawy Prawo upadłościowe:

Art. 235. [Koszty spóźnionych czynności]

1. Wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez jego winy, w wysokości stanowiącej równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, chyba że zgłoszenie wierzytelności po upływie terminu jest wynikiem dokonania przez syndyka korekty deklaracji lub innego tego typu dokumentu obejmującego rozliczenie.
2. Syndyk zobowiązuje wierzyciela do wpłaty zryczałtowanych kosztów, o których mowa w ust. 1, na rachunek bankowy wskazany przez syndyka w wyznaczonym terminie.

W komunikacie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłosił, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w III kwartale 2022 r. wyniosło 6736,60 zł. Oznacza to, że opłata wynikająca ze zgłoszenia wierzytelności po terminie w postępowaniu upadłościowym wynosi 1010,49 zł.

Jak nie przegapić upadłości dłużnika?

Aby maksymalnie zwiększyć swoje szanse na odzyskanie swoich pieniędzy od dłużnika, należy trzymać rękę na pulsie i dopilnować terminu zgłoszenia wierzytelności do syndyka. W tym przypadku kluczowa jest wiedza na temat tego, kiedy nasz dłużnik ogłosił upadłość. Podstawowym narzędziem do zorientowania się w sytuacji prawnej dłużnika jest Krajowy Rejestr Zadłużonych.

Krajowy Rejestr Zadłużonych

Dzięki wbudowanej w serwis wyszukiwarce można – bez konieczności logowania się do systemu – odnaleźć podstawowe dane dłużnika.

Krajowy Rejestr Zadłużonych nie jest jednak narzędziem idealnym. Jedną z największych jego wad (z punktu widzenia wierzycieli) jest brak możliwości monitorowania sytuacji danego dłużnika i otrzymywania powiadomień na temat jego sytuacji. Jeśli ktoś chce w KRZ sprawdzić, czy dana firma lub osoba fizyczna ogłosiła upadłość, to musi robić to ręcznie, czyli regularnie wpisywać w wyszukiwarkę jego dane, aby zorientować się w sytuacji. Gdy owych dłużników jest na przykład pięciu, to nie jest to duży problem. Zupełnie inaczej jest w sytuacji, gdy kancelaria prawna reprezentująca kilka firm musi trzymać rękę na pulsie w sprawie kilkudziesięciu lub nawet kilkuset dłużników jednocześnie. Warto jeszcze dodać, że KRZ nie oferuje możliwości wyszukiwania przez API. Twórcy systemu zapowiadali plany wdrożenia tej funkcjonalności, ale dokładna data nie została podana.

Jeśli firma musi monitorować sytuację wielu dłużników, to dobrym pomysłem jest skorzystanie z Listy upadłości stworzonej przez analityków MGBI.

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym w Krajowym Rejestrze Zadłużonych

Kwestię zgłoszenia wierzytelności może przejąć na siebie kancelaria prawna, ale można zrobić to również osobiście. Cały proces nie jest trudny. Najpierw należy zalogować się do KRZ, a następnie wybrać odpowiedni numer wniosku i wykonać niezbędne kroki.

Ile kosztuje zgłoszenie wierzytelności w KRZ?

Zgłoszenie wierzytelności w Krajowym Rejestrze Zadłużonych nie wiąże się z ponoszeniem opłat.

Norbert Poddębski - adwokat w MSN Legal Mazepus Szychowski Niedziałek

W ramach postępowania upadłościowego zasadą jest, że wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym powinien w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić syndykowi swoją wierzytelność za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (dalej: „systemu KRZ”). Jedyną i wyłączną zatem drogą do uzyskania zaspokojenia wierzytelności osobistej od upadłego dłużnika jest jej zgłoszenie syndykowi za pomocą systemu KRZ. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, iż zaspokojenie wierzyciela w postępowaniu upadłościowym odbywa się w drodze proporcjonalnego podziału majątku w ramach właściwych kategorii zaspokojenia. Udział wierzyciela w środkach pochodzących z likwidacji majątku upadłego wyznaczany jest zaś w oparciu o wysokość jego wierzytelności ustalonej w zatwierdzonej liście wierzytelności i przypisanej do poszczególnej kategorii zaspokojenia. Skuteczne zgłoszenie wierzytelności jest zatem niezwykle istotne pod względem uprawnień wierzyciela w toku postępowania upadłościowego oraz często wyłączną drogą do zaspokojenia jego roszczeń od dłużnika. 

Uprawnienie do zgłoszenia wierzytelności przysługuje wierzycielowi ponadto, gdy jego wierzytelność była zabezpieczona hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską lub przez inny wpis w księdze wieczystej lub w rejestrze okrętowym. Jeżeli wierzyciel nie zgłosi tych wierzytelności, będą one umieszczone przez syndyka na liście wierzytelności z urzędu. Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku należności wynikających ze stosunku pracy. Oznacza to, że syndyk z urzędu będzie musiał podjąć kroki, aby w oparciu o księgi upadłego ustalić wysokość zadłużenia.

Termin do zgłoszenia wierzytelności wyznaczany jest w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości i wynosi 30 dni od dnia obwieszczenia o upadłości w rejestrze. Rejestr jest jawny, a dostęp do niego całkowicie darmowy. Każdy wierzyciel ma do niego dostęp za pośrednictwem platformy systemu KRZ. Weryfikacja czy oraz kiedy dłużnik ogłosił upadłość pozostaje po stronie wierzycieli, stąd z ich punktu widzenia istotnym jest stałe monitorowanie kondycji finansowej swojego kontrahenta, a w dalszej perspektywie również tablicy obwieszczeń udostępnionej w systemie KRZ. W tym zakresie Prawo upadłościowe nakłada także pewne obowiązki informacyjne na syndyka prowadzącego postępowanie upadłościowe. Syndyk ma bowiem obowiązek niezwłocznie zawiadomić o ogłoszeniu upadłości tych wierzycieli, których adresy są mu znane na podstawie ksiąg upadłego. W praktyce są to najczęściej wierzyciele wskazani przez upadłego we wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości lub załączonych do niego dokumentach. Należy pamiętać, że nie w każdym przypadku będą to wszyscy faktyczni wierzyciele upadłego, albowiem część z nich może ujawnić się na późniejszym etapie postępowania upadłościowego – po dokładnym przeanalizowaniu przez syndyka ksiąg upadłego. W każdym razie sprawne działanie syndyka pozwala większości wierzycieli na rozeznanie się w sytuacji prawnej swojego dłużnika już bezpośrednio po ogłoszeniu jego upadłości i tym samym umożliwia podjąć w przepisanym do tego terminie właściwe kroki w postaci zgłoszenia syndykowi przysługujących im wierzytelności.

Samo zgłoszenie wierzytelności nie wymaga uiszczania żadnej opłaty. Dla wierzyciela jest więc to czynność co do zasady bezpłatna. Brak konieczności poniesienia opłaty dotyczy jedynak tylko tych wierzycieli, którzy zgłosili swoje wierzytelności w terminie określonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Zgłoszenie wierzytelności przez wierzyciela po przepisanym do tego terminie wiąże się z obowiązkiem pokrycia przez niego na rzecz masy upadłości kwoty równowartości tzw. zryczałtowanych kosztów postępowania. Zryczałtowane koszty, a wynikłe ze spóźnionego zgłoszenia wierzytelności to przede wszystkim koszty dodatkowego nakładu pracy syndyka przy przygotowywaniu uzupełniającej listy wierzytelności, w tym prowadzenia przez niego postępowania dowodowego podczas ustalania istnienia i rzeczywistej wysokości wierzytelności zawartej w spóźnionym zgłoszeniu. 

Syndyk po otrzymaniu zgłoszenia wierzytelności po terminie wzywa wierzyciela do uzupełnienia jego braków fiskalnych w terminie 7 dni, wskazując jednocześnie w wezwaniu wysokość żądanej opłaty i numer rachunku bankowego masy upadłości na jaki ma zostać dokonana płatności. Bezskuteczność takiego wezwania obliguje syndyka do wydania zarządzenia o zwrocie spóźnionego zgłoszenia wierzytelności. Zwrócone zgłoszenie nie wywiera żadnych skutków prawnych. Wierzyciel, którego zgłoszenie wierzytelności zostało zwrócone przez syndyka jako nieopłacone, nie uczestniczy z zasady w postępowaniu tj. nie uzyska żadnych środków w ewentualnym podziale funduszy masy upadłości dłużnika. Sama wierzytelność względem upadłego z powodu nieujęcia jej na liście wierzytelności co prawda nie wygasa, jednak należy mieć na względzie, że po zakończeniu postępowania upadłościowego upadły przedsiębiorca podlega wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców, co jest równoznaczne z zakończeniem jego bytu prawnego. Wówczas dane zobowiązanie wygasa i wierzyciel nie ma już wówczas możliwości jego skutecznego wyegzekwowania. W przypadku osób fizycznych dany podmiot oczywiście nadal istnieje ale niemożliwość zaspokojenia niezgłoszonej przez wierzyciela wierzytelności może wynika z wydania przez sąd upadłościowych postanowienia o ustaleniu i wykonaniu planu spłat lub umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty.

Obowiązek zapłaty zryczałtowanych kosztów postępowania upadłościowego powstaje nawet jeżeli opóźnienie powstało bez winy wierzyciela. Można zatem wyobrazić sobie sytuacje w której syndyk - nawet przez omyłkę, nie poinformuje jednego z wierzycieli o wydanym przez sąd postanowieniu o ogłoszeniu upadłości dłużnika. Wówczas wierzyciel, który nie zweryfikuje w terminie danych znajdujących na tablicy obwieszczeń systemu KRZ, a o ogłoszeniu upadłości przez swojego kontrahenta dowie się już dopiero po terminie przepisanym do złożenia zgłoszenia wierzytelności, i tak pozostaje w opóźnieniu. Podobnie będzie w przypadku długotrwałej choroby wierzyciela uniemożliwiającej mu skuteczne zgłoszenie wierzytelności w przepisanym do tego terminie, czy też pozostawanie przez niego poza granicami kraju w okresie upływu danego terminu. W każdym więc przypadku przekroczenie przez wierzyciela terminu do zgłoszeń, nawet nie zawinione – uprawnia syndyka do żądania wpłaty zryczałtowanych kosztów postępowania. Wysokość tych kosztów stanowi równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Aktualna (w 2023 roku) wysokość tej opłaty wynosi 1.010,49 zł. Z uwagi na stały w ostatnich latach wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, stale wzrasta również wysokość zryczałtowanych kosztów postępowania. Dla porównania wysokość tej opłaty w 2022 roku wynosiła 882,45 zł. 

Wierzyciel na żadnym etapie postępowania upadłościowego nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków i to bez względu na to czy jego wierzytelność zostanie uznana na liście, a nawet w całości pokryta w ramach postępowania upadłościowego. W związku z powyższym zgłoszenie wierzytelności po terminie, w szczególności dla wierzyciela posiadającego wierzytelność w wysokości niższej, równej lub nieznacznie wyższej aniżeli wysokość ustawowej opłaty, może powodować swoistą nieopłacalność w uczestniczeniu w postępowaniu upadłościowego i uniemożliwiać skuteczne dochodzenie swoich należności.

Jedynym wyjątkiem od obowiązku ponoszenia przez wierzyciela kosztów wynikających ze spóźnionego zgłoszenia wierzytelności jest sytuacja, w której wierzyciel spóźnił się ze zgłoszeniem wierzytelności na skutek dokonania przez syndyka korekty deklaracji lub innego dokumentu, przed korektą którego wierzyciel ten nie miał możliwości dokonania zgłoszenia. Dotyczy to zwłaszcza zgłoszeń dokonywanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz organy skarbowe, które przed dokonaniem przez syndyka korekty deklaracji zeznania podatkowego z oczywistych względów nie mają jeszcze możliwości dokonania skutecznego zgłoszenia.

Powyższe wprost wskazuje, że czuwanie przez wierzycieli nad terminem przewidzianym dla zgłoszeń wierzytelności jest niezwykle istotne, albowiem jego przekroczenie nie tylko wiążę się z negatywnymi dla wierzyciela konsekwencjami finansowymi ale również, w szczególności przy daleko idącym opóźnieniu, może nawet uniemożliwić wierzycielowi odzyskanie jakichkolwiek środków z masy upadłości. 

Polecamy: „Spółki. W jakiej formie prowadzić biznes”